Geografisch thema

Overleiestraat

ID
14827
URI
https://id.erfgoed.net/themas/14827

Beschrijving

Straat in het centrum van Harelbeke, gelegen aan de noordzijde van de Leie. De straat verbindt de Hogebrug en de Leiestraat met het kruispunt van de Bavikhoofsestraat, de Molenstraat en de Rijksweg. De straat heeft haar naam logischerwijs te danken aan de situatie ervan ten noorden van de Leie, aan de andere kant dus van het eigenlijke centrum van Harelbeke. De benaming Overleie gaat ook terug op de gelijknamige heerlijkheid die eertijds ten noorden van de Leie was gelegen. Volgens De Flou wordt de wijk Overleie voor het eerst vermeld in 1846.

Van oudsher zijn beide oevers van de Leie hier verbonden via een brug; de zogenaamde Hooghe Leyebrugghe speelt van bij het ontstaan van de stad een belangrijke rol. Het is lange tijd de enige brug tussen onder meer Kortrijk en Deinze en heeft eeuwenlang de doortocht van vreemde legers mogelijk gemaakt. Om die reden wordt de brug vaak beschadigd of afgebroken; er is door de eeuwen heen sprake van een ophaal-, draai-, schuif- of rolbrug. De kaart van Jacob van Deventer van 1560 geeft voornamelijk aan de zuidzijde van de straat enkele woningen weer. In de 18de eeuw, onder de Oostenrijkse overheersing, is de Hogebrug een belangrijk knooppunt in het wegennet van Harelbeke. In 1737 tekent architect Jean-Baptiste Simoens uit Gent een plan voor een stenen brug met drie bogen. Op de kaart uit het landboek van Harelbeke-buiten, opgemaakt in 1768 door landmeter Frans De Bal, wordt de brug wellicht ook als stenen boogbrug weergegeven. De straat zelf wordt afgebeeld met bestaand tracé en is bebouwd met een herberg aan de overzijde van het "Broel Stratjen" en ten noorden van het "Stede Stratken" een omwalde hofstede van ene Laurens Masure. Zelfde configuratie op de Kabinetskaart van de Oostenrijkse Nederlanden, opgenomen op initiatief van Graaf de Ferraris (1770-1778) echter met aanduiding van "Cabaret Den Ezel". Op de Atlas der Buurtwegen (1845) wordt de straat - samen met de huidige Leiestraat - aangeduid als "Chemin n° 4" en omschreven als "Chemin pavé d'Harlebeke à la chaussée de Bruges". Op de Atlas Vandermaelen (1846-1854) staat de aanwezigheid van een briquetterie vermeld, naar verluidt het schuttershof met het oefenterrein van de Harelbeekse bosseniers.

Thans volgt de straat niet meer volledig het originele tracé zie het naar de Leie-oever afhellend tracé. Voorts rechte straat die sinds de jaren 1960-1970 loopt tussen de nieuwe woonwijken Ter Perre (ten oosten) en de Bloemekenswijk (ten westen). Vrij dicht aaneenbebouwde straat met kleine woningen, sommige met kern uit de 19de eeuw (zie nummer 54 met bewaard volume); nummer 1, mogelijk 19de-eeuws, onderkelderd hoekpand onder schilddak (nok loodrecht op straat); bruine verankerde baksteenbouw met typische openingen onder bakstenen strek. Voornamelijk bebouwing uit het tweede kwart van de 20ste eeuw. Nummer 43 met geveltje van sierbeton geleed door twee waterlijsten. Nummers 45-47, twee in spiegelbeeld ontworpen arbeiderswoningen, op de verdieping zorgvuldig geritmeerd door lisenen; het kadaster registreert de bouw van de woningen in opdracht van loodgieter Evarist Claerhout in 1930. Nummer 49 gebouwd in 1932 en licht beïnvloed door het art deco cf. nissen met afgeschuinde bovenhoeken, hoekige gevelafwerking en erkeruitbouw; vernieuwd schrijnwerk. Nummer 55, magazijn - zie opschrift "SEIZOENVOEDERS GRANEN-ZADEN" - volgens het kadaster gebouwd in 1942 in opdracht van handelaar Jules Matton door architect Léon Van Maercke uit Kortrijk en dit rechts van de bestaande woning van Matton (nummer 53). Het magazijn met schuifpoort bevat een aan de straatkant gelegen loods en achtergelegen bergingen; voormalig opschrift bovenaan de straatgevel "J. MATTON ZADEN". Betonnen constructie; parement in rode baksteen met gebruik van similibeton tussen de vensters, blauwe hardsteen voor de vensterdorpels en gecementeerde plint.

  • Archief Technische Dienst Harelbeke, Bouwaanvragen: Harelbeke, 1930/2, 1941/24.
  • Kadasterarchief West-Vlaanderen te Brugge, 207: Mutatieschetsen, Harelbeke, 1932/1, 1942/1.
  • BAERT W., DECROIX L., e.a., De Meidagen van 1940 te Bavikhove-Harelbeke-Hulste, in De Roede van Harelbeke grafelijke stad, Harelbeke, 2003, p. 172-173, 241.
  • DE FLOU K., Woordenboek der toponymie van westelijk Vlaanderen, Vlaamsch Artesië, het land van den Hoek, de graafschappen Guines en Boulogne, en een gedeelte van het graafschap Ponthieu, Brugge, 1931, Deel XII, kolom 178.
  • Harelbeke, Bavikhove-Harelbeke-Hulste in de Leieslag van 1940, jg. 8, nr. 1, 2005.
  • LAMPAERT F., De Harelbeekse straatnamen in 1845, in Tijdingen van de Roede van Harelbeke, jg. 2, nr. 3, 1999, p. 3.
  • Straatnamen Harelbeke van a tot z, Harelbeke, 2002, p. 50.
  • WOSTIJN A., BAERT K., e.a., Harelbeke in de Oostenrijkse tijd, 1714-1794, in De Roede van Harelbeke (De Leiegouw), nr. 18, Harelbeke, 1998, p. 51.

Bron: VANWALLEGHEM A. & CREYF S. 2009: Inventaris van het bouwkundig erfgoed, Provincie West-Vlaanderen, Gemeente Harelbeke, Deel I: Stad Harelbeke, Deel II: Deelgemeenten Bavikhove en Hulste, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen WVL42, onuitgegeven werkdocumenten.
Auteurs: Vanwalleghem, Aagje; Creyf, Silvie
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties

  • Omvat
    19de-eeuwse herberg

  • Omvat
    Burgerhuis

  • Omvat
    Burgerhuis van 1929

  • Omvat
    Burgerhuis van 1930

  • Is deel van
    Harelbeke


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Overleiestraat [online], https://id.erfgoed.net/themas/14827 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.