Geografisch thema

Vierkeerstraat

ID
14878
URI
https://id.erfgoed.net/themas/14878

Beschrijving

Straat die vanuit de dorpskom loopt tot tegenaan de grens met de gemeente Kuurne. De straat vertrekt aan het kruispunt met Bavikhovedorp en Bavikhoofsestraat en loopt naar de Kuurnsestraat. De Vierkeerstraat wordt onderbroken door de straat Drieshoek; het straattracé verspringt er in zuidelijke richting. De straatnaam verwijst naar het kruispunt met de Asselstraat, genaamd de "vierkeer", waar tot 1955 de herberg "De Vierkeer" (nummer 114) stond. Voorheen Kuurnestraat genoemd; bij de fusie in 1977 van de gemeentes Harelbeke, Bavikhove en Hulste wordt de Kuurnsestraat herdoopt in Vierkeerstraat.

De straat staat reeds afgebeeld op twee kaarten uit het landboek van Bavikhove, opgemaakt in 1639 door Loys de Bersacque; de twee afgebeelde straatgedeeltes (begin en einde van de straat) worden weergegeven zonder bebouwing. Op de kaart van 1750, opgemaakt door Frans De Bal, wordt enkel het eerste gedeelte van de straat (vanaf de dorpskern tot aan de Asselstraat) weergegeven met daarlangs hoeve "Ter Swembeke" (nummer 119). Op de kaart uit het register van de eigendommen van het Onze-Lieve-Vrouwhospitaal (1752) heeft het deel van de straat tussen de huidige Assel- en Kuurnsestraat een gebogen verloop en wordt één hoeve afgebeeld bij de Vaarnewijkbeek (nummer 121). De Kabinetskaart van de Oostenrijkse Nederlanden, opgenomen op initiatief van Graaf de Ferraris (1770-1778), geeft de straat weer met slechts enkele, verspreid gelegen hoeves (nummer 119, nummer 121).

Op het primitief kadasterplan (circa 1830) wordt enkel het tracé tussen de dorpskern en de Asselstraat duidelijk weergegeven; het tweede deel van de straat (vanaf de Asselstraat) was ondergeschikt aan de Poekweg; de Poekweg liep grotendeels evenwijdig met de wat noordelijker gelegen Vierkeerstraat. Op de Atlas der Buurtwegen (1845) worden zowel het eerste als het tweede gedeelte van de Vierkeerstraat evenwaardig weergegeven als de "Lyckweg" met als aanduiding "Chemin n° 18" en omschrijving "Chemin de Bavichove au lieu dit Waernewyckhoek". Het zijtracé van de Vierkeerstraat (in het verlengde van de Asselstraat) naar de hoeve "Ter Swembeke" wordt op de Atlas weergegeven als de "Absulstraet" met als aanduiding "Chemin n° 5" en omschrijving "Chemin de celui dit Harlebekestraet à la Lys"; het zijtracé maakte in de 19de eeuw dus deel uit van de Asselstraat en werd gekruist door de thans verdwenen Poekweg. Op de Atlas Vandermaelen (1846-1854) is duidelijk te zien dat de Vierkeerstraat aan belang wint ten opzichte van de Poekweg. Op het gereduceerd kadasterplan (1853) verschijnt voor het eerst bebouwing aan het begin van de straat, aansluitend bij de dorpskern van Bavikhove. Uiterst schaarse toename van bebouwing in de tweede helft van de 19de en in het eerste kwart van de 20ste eeuw maar grotere toename in jaren 1920-1930 en 1950 onder meer woningen (nummer 6, nummer 87) en vlasschuren (nummer 87, nummer 91).

Geasfalteerde straat, waarvan het eerste gedeelte van de straat aansluit bij de dorpskern van Bavikhove. Het tweede straatgedeelte loopt evenwijdig met de Vaarnewijkbeek en behoudt er een meer landelijk karakter, weliswaar deels verstoord door de kruising met de N36. De straat wordt naast 20ste-eeuwse woningbouw gekenmerkt door de aanwezigheid van vlaserfgoed. Nummer 16, thans houtbedrijf "Baviwood", woning van 1956 met vlasschuur van 1950, beiden gebouwd door Aloïs Surmont; tegenover nummer 16, bevindt zich nog een voormalige vlasschuur van 1924 (Bavikhoofsestraat rechts van nummer 73) eveneens deel van het houtbedrijf.

Tweede gedeelte van de straat met verpreide hoevebebouwing, waarvan de sites veelal teruggaan tot de 18de eeuw. Nummer 76, dieper gelegen hoeve met volledig herbouwd woonhuis en bewaarde stallingen en schuur, gelegen in de alluviale valleien van de Plaatsbeek en de Vondelbeek. De hoeve wordt op de kaart uit het register van de eigendommen van het Onze-Lieve-Vrouwhospitaal (1752) omgeven door een boomgaard en wordt in het bijhorende landboek als een "behuyst stuck lant daer dan voetwech doore gaet" eigendom van de erfgenamen van Maerten Ferté. De hoeve behoort in die periode tot de heerlijkheid Wulfswynckele, eigendom van de baron van Ingelmunster. Op de Popp-kaart (1856) worden een boerenhuis, stalling, schuur en bakhuis weergegeven. In 1961 wordt het boerenhuis herbouwd.

  • Kadasterarchief West-Vlaanderen te Brugge, 207: Mutatieschetsen, Bavikhove, 1950/13, 1956/10.
  • OCMW-archief Kortrijk: Caerte figurative van het goedt t'Hospitael gelegen binnen de prochien van Bavichove ende Hulste tusschen beyde de Plaetsen, in Register van alle leenen, heerlycheden, hofsteden, landen, bosschen ende meerschen competerende aen het hospitael van Onse Lieve Vrouwe in Overleye..., F. de Bal, 1752.
  • Rijksarchief Kortrijk, Fonds Plotho, nr. 403: Eene ander splete van zelve thiende, de zuyt zijde van de prochie, In Lantbouck vanden lande ende baronnie van Ingelmunstre, Vijve Sint-Eloy appendentie ende dependentien..., Loys de Bersacque, 1639.
  • Rijksarchief Kortrijk, Fonds Plotho, nr. 403: Noch eene ander spliete vande zelve thiende, de westzijde vande prochie, In Lantbouck vanden lande ende baronnie van Ingelmunstre, Vijve Sint-Eloy appendentie ende dependentien..., Loys de Bersacque, 1639.
  • Rijksarchief Kortrijk, Kaarten en Plannen, nr. 495: Caerte figurative van twee geprojecteerde steenwegen leedende van de stadt Cortryck naer de gonne van Thielt, F. De Bal, 1750.
  • BOTTE K., GLORIEUX R., VANDEWALLE (red.), Het hoevenboek van Harelbeke, Deel 1: Bavikhove, Harelbeke, 1985, p. 71-72.
  • BRUGGEMAN B., De post in Bavikhove, in Tijdingen van de Roede van Harelbeke, jg. 8, 2005, nr. 1.
  • MAERTENS-VERKINDEREN M., Uit het verleden van Bavikhove, Handzame, 1974, p. 60.
  • Straatnamen Harelbeke van a tot z, Harelbeke, 2002, p. 66.
  • VUYLSTEKE G., CLAERHOUT R., Herbergen in Harelbeke en deelgemeenten, Deel 3, in De Roede van Harelbeke (De Leiegouw), nr. 3, Harelbeke, 1980, p. 36.

Bron: VANWALLEGHEM A. & CREYF S. 2009: Inventaris van het bouwkundig erfgoed, Provincie West-Vlaanderen, Gemeente Harelbeke, Deel I: Stad Harelbeke, Deel II: Deelgemeenten Bavikhove en Hulste, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen WVL42, onuitgegeven werkdocumenten.
Auteurs: Vanwalleghem, Aagje; Creyf, Silvie
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties

  • Omvat
    Burgerhuis met achtergelegen vlasschuur

  • Omvat
    Dorpswoningen van 1932

  • Omvat
    Hoeve Te Swembeke

  • Omvat
    Hoeve 't Kweekhof

  • Omvat
    Vlasschuur

  • Is deel van
    Bavikhove


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Vierkeerstraat [online], https://id.erfgoed.net/themas/14878 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.