Geografisch thema

Hoogmolenstraat

ID
15284
URI
https://id.erfgoed.net/themas/15284

Beschrijving

Straat ten zuidwesten van het centrum van Waregem die loopt van de Deerlijkseweg naar de Oude Desselgemstraat. De straatnaam verwijst naar de voormalige "Hoogmolen" die mogelijk al sinds de 14de eeuw was gelegen aan de zuidwestzijde van de straat.

De molen zou dateren uit de 14de eeuw en was gelegen op een achterleen van de heerlijkheid en baronie van Poeke op Beveren-Leie. De eerste geschreven bronnen dateren uit het eerste kwart van de 16de eeuw. De oudste weergave van de molen komt voor in het renteboek van Vijve-Dendermonds van 1642; die wordt met omschrijving "De hoogh melem" gesitueerd op de hoek van een vijfvoudig kruispunt. Of deze situering waarheidsgetrouw is voorgesteld is twijfelachtig. Feit is dat de straat voor het eerst volledig voorkomt op een kaart uit het landboek van Waregem, opgetekend door Anthone Van Outrive in 1753-1757. Het zuidwestelijk straatdeel is duidelijk bebost weergegeven en aan de straat worden drie bebouwde sites gesuggereerd; van een molen is, ook in de bijschriften, geen sprake. Op de Kabinetskaart van de Oostenrijkse Nederlanden daarentegen, opgenomen op initiatief van Graaf de Ferraris (1770-1778), worden langs het deels met bomen omzoomde wegtracé een viertal sites weergegeven waarvan één grotere met aanduiding van "d'Hoogh Meulen". Op de Atlas der Buurtwegen (1844) wordt de straat aangeduid als "Chemin n° 40" met beschrijving "Chemin du lieu dit Geete Baerden au Geetebaerdstraet" of "Hoogmolen straet". Op de Atlas wordt de straat doorkruist door twee officieel geregistreerde veldwegen namelijk "Sentier n° 127" omschreven als "Chemin du lieu dit Geetebaerden au Cabaret dit le Café" of "Molenwegel" (de huidige Hoogmolenwegel) en "Sentier n° 126" of "Sentier de lieu dit Keerken à la ferme Dewolf" eveneens toen zogenaamd "Molenwegel". Langs de straat is de bebouwing even beperkt gebleven als op de 18de-eeuwse kaarten; de molen wordt overigens niet op de kaart aangeduid. Op de 19de-eeuwse kaarten zoals de Poppkaart, geen wijzigingen. De meest opvallende ingreep gebeurt wanneer vanaf het einde van de jaren 1950 langs de Deerlijkseweg het bedrijf "Bekaert" gebouwd wordt dat in de loop der jaren uitgroeit tot een uitgestrekt, volledig geïntegreerd textielbedrijf langs de Hoogmolenstraat. In 1971 wordt de molen - een houten staakmolen op vier bakstenen teerlingen - door de bouwdruk op de omgeving en het steeds verminderen van de windvang afgebroken, gerestaureerd en heropgebouwd in Huise (Zingem, Oost-Vlaanderen).

Thans quasi volledig rechte straat met pas vóór het einde een kleine kronkel; wegdek van betonplaten. De oostzijde is in het laatste kwart van de 20ste eeuw volledig verkaveld en bebouwd; nog enkele vrije percelen in het begin van de straat. De westkant is voor de helft ingenomen door de bedrijfsgebouwen van Bekaert (Deerlijkseweg nummer 22); de tweede helft van de straat bewaart zijn oorspronkelijke, landelijke karakter met enkele van oudsher bebouwde sites (nummers 61-63 en nummer 87). De oudste bebouwing klimt mogelijk op tot de tweede helft van de 18de eeuw, reeds weergeven op een kaart uit het landboek van Waregem, opgetekend door Anthone Van Outrive in 1753-1757. Nummer 93, op het landboek wordt al een volume afgebeeld en op het primitief kadasterplan (circa 1835) bestaat de voormalige hoeve uit een woonhuis en landgebouw. Volgens de gegevens van het kadaster wordt het zuidoostelijke deel van de schuur afgebroken in 1879 en een later verdwenen zwingelarij opgebouwd in 1942. Thans verankerde, bakstenen constructie onder zadeldak met Vlaamse pannen en lichte knik; recent vrij zwaar gerenoveerd eenlaagsvolume met rechthoekige openingen en deur, laatst genoemde in een nieuwe natuurstenen omlijsting; nieuwe aanbouw en openingen achteraan. De voormalige schuur - met mogelijk deels bewaarde kern, schrijnwerk en achtergevel - werd in de loop van de 20ste eeuw aan de woning gebouwd.

Achteraan, perceel met paardenrenpiste. Overige bebouwing voornamelijk uit de tweede helft van de 20ste eeuw.

  • Kadasterarchief West-Vlaanderen te Brugge, 207: Mutatieschetsen, Waregem, 1879/122, 1942/97.
  • Rijksarchief Kortrijk, Aanwinsten VI, nr. 1938: Vierden Canton, Beginnende westwaert van de langebrugge... commende al den Biestknock, houdende de straete voorbij de Mannekenskoutter tot den heerwegh, Begrypende de landen te noordcante van de herwegh tot de beke, eyndende voorby d'hofstede ten suytcante van Simon Leman op het meerselken Frans de Rycke, in Landboeck der prochie van Waereghem, Anthone Van Outrive, 1753.
  • De Hoogmolen te Waregem, Curiosa, juni 1994, p. 23-28.
  • DUCATTEEUW E., DEBROUWERE H., De Waregemse Hoogmolen te … Huise, De Gaverstreke, jg. 9, 1981, p. 7-81.
  • MEURIS P., Straatnamen in Waregem, een bespreking van de Waregemse straatnamen anno 1992, Waregem, 1992, p. 18.

Bron: VANWALLEGHEM A. & CREYF S. 2010: Inventaris van het bouwkundig erfgoed, Provincie West-Vlaanderen, Gemeente Waregem, Deel I: Stad Waregem, Deelgemeente Sint-Eloois-Vijve, Deel II: Deelgemeenten Desselgem en Beveren-Leie, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen WVL45, onuitgegeven werkdocumenten.
Auteurs: Vanwalleghem, Aagje; Creyf, Silvie
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties

  • Omvat
    Boerenarbeiderswoning

  • Omvat
    Dorpswoning

  • Is deel van
    Waregem


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Hoogmolenstraat [online], https://id.erfgoed.net/themas/15284 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.