Geografisch thema

Aloise Biebuyckstraat

ID
15404
URI
https://id.erfgoed.net/themas/15404

Beschrijving

Straat in het noorden van Sint-Eloois-Vijve. De straat vertrekt van het Sint-Elooisplein en loopt in noordelijke richting naar de grens met de naburige gemeente Sint-Baafs-Vijve (Wielsbeke) ter hoogte van de brug over de Leie. Straat genoemd naar luitenant-generaal Aloise Biebuyck (1860-1944) die werd geboren in de hier gelegen herberg "(A) La Concorde" (nummers 21-21A). Biebuyck wordt in 1916 luitenant-generaal en in 1917 bevelhebber van het 6e legerdivisie en was hiermee één van de zes topgeneraals van België.

16de-eeuwse en 17de-eeuwse rekeningen uit het oude kerkarchief van Sint-Eloois-Vijve en uit het archief van de heren van Ingelmunster, geven informatie over het hospitaal van Vijve, dat gelegen was bij de Sint-Elooiskerk (zie Sint-Elooisplein nummer 1) aan de oostzijde van de toenmalige Biebuyckstraat. De bloeiperiode van het hospitaal zou echter al in de jaren 1550 voorbij zijn. Het eerste gedeelte van de straat wordt voor het eerst weergegeven op de kaart van heerlijkheid Het Vijve-Ensche, opgemaakt door Louys de Bersacques in 1642, en is al aan weerszijden bebouwd. De straat vertrekt naast de Sint-Elooiskerk en loopt tot de stenen brug over de "vijvebeek" (huidige Gaverbeek), daarna draait de straat af in oostelijke richting (huidige Emiel Clausstraat). De straat is er nog niet doorgetrokken tot (over) de Leie en de brug over de Leie bevindt zich dan ook, in tegenstelling tot vandaag, ten noorden van de huidige Emiel Clausstraat. Op de kaart van 1674, opgemaakt door landmeter Cornelis Steur in 1764, omschreven als "de oude Calsie"; weergave van grotendeels aaneengesloten bebouwing aansluitend bij het dorpscentrum. Aan de westzijde van de straat bevinden zich onder meer de herbergen "Het Schaeck" (zie nummer 3), "De drie Posthorens" en "De Duijtsche Carre" en aan de oostzijde liggen het hospitaal en enkele bezittingen van de kerkfabriek.

Vanaf 1818 tot in de jaren 1830 wordt door ene Ludovicus Van Keirsbilck onderwijs gegeven in een huis dat later ingericht wordt als herberg "Hôtel de Brabant" en "Belcanto". Op de Atlas der Buurtwegen (1844) aangeduid als "Chemin n° 1" met als beschrijving "Pavé communal" of "Chemin pavé de Waereghem à Vive St Bavon".

Na de rampzalige vloed van 1840-1841 worden stelselmatig verbeteringswerken aan de Leie uitgevoerd. Om het overstromingsgevaar in te dijken voorziet het K.B. van 29 maart 1841 de bouw van een stuwdam ter hoogte van de huidige brug over de Leie. De dam, die op een afzonderlijke aftakking van de Leie komt te liggen, is voorzien van een houten brug en bestaat uit vier doorgangen en een landhoofd. De eerste steen wordt op 5 juli 1842 gelegd en in 1844 wordt Augustin Bekaert aangesteld als eerste ontvanger van scheepvaertrechten.

Vanaf 1853 geeft ene Francisca Delodder les in haar ouderlijk huis (nummer 13). De vrije meisjesschool Delodder wordt in 1879, onder impuls van pastoor Van Eeckhoutte en het katholieke schoolcomité, verder uitgebouwd. De school telt drie afdelingen: een meisjesschool, kantwerkschool en kleuterschool.

In 1862-1863 wordt de aanbesteding uitgeschreven voor de bouw van een sluis op de Leie, net ten noorden van het huidige kruispunt van de Aloise Biebuyck- en Emiel Clausstraat. Aannemer J. Vollenaere uit Oostende doet het laagste bod. Het wordt een sluis in baksteenmetselwerk voorzien van houten puntdeuren. Een prentkaart van 1910 toont de ijzeren ophaalbrug boven de sas met jaartal "1863". Een 19de-eeuwse plattegrond uit het Rijksarchief te Kortrijk geeft de gronden weer die in het bezit zijn van de heer de Montblanc en die nodig zijn voor het bouwen van de sluis.

Circa 1890 wordt bedding van de toenmalige Vijvebeek (huidige Gaverbeek) verlegd van de van de westkant naar de oostkant van de straat. In het begin van de 20ste eeuw neemt de bebouwing bij het sas toe. Zo wordt in 1905 "'t Brughuis" gebouwd en wordt ook herberg "de Barrage" opgetrokken. Tijdens de wereldoorlogen worden brug en sas zwaar getroffen. De eerste sluis overleeft het oorlogsgeweld van de Eerste Wereldoorlog want er wordt gemeld dat de schade aan de brug en stuw in 19120 voorlopig is gerepareerd. Het huis van de hulpsasmeester wordt tijdens de Eerste Wereldoorlog volledig vernield en na de oorlog heropgebouwd. In 1940 wordt de sas zo zwaar beschadigd dat het niet meer te herstellen is. Tijdens de Tweede Wereldoorlog bevindt zich nabij de woning van de sasmeester tijdelijk een Duits soldatenkerkhof. Na 1945 besluit men een nieuwe sluis te bouwen op ongeveer één kilometer van de oude.

Na de Tweede Wereldoorlog wordt het meest noordelijke deel van de Biebuyckstraat - ter hoogte van de voormalige sas en barrage ten noorden van de Emiel Clausstraat - aangelegd en in 1950 wordt de brug gelegd. In de tweede helft van de jaren 1970 en in het begin van de jaren 1980 wordt de Leie gekanaliseerd. De nieuwe Leiebedding geeft geen gevolgen voor het verloop van de Aloise Biebuyckstraat, maar in 1979 wordt de huidige brug over de Leie opgetrokken. Herberg "Belcanto" wordt in 1990 gesloopt en vervangen door nieuwbouwappartementen en winkelruimtes.

Thans samen met de in het verlengde gelegen Posterijstraat drukke hoofdstraat doorheen de deelgemeente. Straat met geasfalteerd wegdek. Voornamelijk bewoning, in mindere mate afgewisseld met commerciële panden. De huidige bebouwing dateert hoofdzakelijk uit de 20ste eeuw, uitgezonderd één woning met vermoedelijk 18de-eeuwse kern bij de dorpskern (zie nummers 3-5). Nummer 15, thans sterk gerenoveerd dubbelhuis, volgens het kadaster gebouwd in 1901 in opdracht van landbouwer Leo Ide. Verankerde baksteenbouw van vier traveeën onder een pannen zadeldak; bekronend muizentandfries boven de twee bouwlagen. Licht getoogde openingen met vernieuwd schrijnwerk. Ter hoogte van de tweede straathelft bevinden zich verschillende interbellumwoningen. Nummer 27, decoratief verankerde bakstenen woning onder pannen zadeldak, daterend uit de jaren 1930; licht getoogde openingen met vernieuwd houtwerk. Nummers 21-21A, tweewoonst met garage, volgens het kadaster als één woning opgetrokken in 1935 door velomaker Aimé Vervaecke (in 1979 vindt de opsplitsing in twee woningen plaats). Oranje bakstenen straatgevel op gecementeerde plint; verdiepte venstertraveeën, rechthoekige openingen met getrapte, afgeschuinde hoeken of met een al dan niet geprononceerde bakstenen omlijsting (vernieuwd houtwerk). Voorts enkele winkelruimtes en recente appartementsgebouwen.

  • Kadasterarchief West-Vlaanderen te Brugge, 207: Mutatieschetsen, Sint-Eloois-Vijve, 1901/4, 1935/9, 1979/32.
  • Rijksarchief Kortrijk, Fonds de Plotho, nummer 515: Vijfve Ainsche in de prochie van Waregem beginnende opde straete soomen van Vijfve naer de Hoochmuelen gaet, in Registre rentes seigneur dans la seigneurie dite 't Vijfhaemsche dans la commune de Waereghem, Louys de Bersacques, 1642.
  • Rijksarchief Kortrijk, Kaarten en Plannen, nummer 23: Plattegrond van de kanalisatie van de Leie van 147 m voor de brug van Desselgem tot 2500 m voorbij Sint-Eloois-Vijve, 19de eeuw.
  • Rijksarchief Kortrijk, Kaarten en Plannen, nummer 545: Kaart van de gemeente Sint-Eloois-Vijve, getekend door Cornelis Steur, landmeter van de kasselrij Kortrijk, 1764.
  • COOREVITS S., DE CLERCQ E., Vensters op het Verleden, Erfgoedwandelingen in Beveren-Leie, Desselgem en Sint-Eloois-Vijve, 2008, p. 68.
  • COOREVITS S., Waregem graag gezien, Waregem-Beveren-Leie-Desselgem-Sint-Eloois-Vijve, Brugge, 2005, nummer 171, 178-179.
  • COUDIJZER M., Zo was Sint-Eloois-Vijve, s.l., 1985, p. 26, 68.
  • DELMOTTE M., Getuigenissen van steen (4), Het Sas en Barrage te Sint-Eloois-Vijve, in De Gavergids, jg. 3, 1999, nummer 5, p. 5-7.
  • DELMOTTE M., Om de ziel van het kind, de schoolstrijd in het liberale Sint-Eloois-Vijve (1878-1895) en de klerikale Gaverstreek (1878-1884), in De Gaverstreke, jg. 18, 1990, p. 373-375, 384.
  • DELMOTTE M., Om de ziel van het kind, de schoolstrijd in het liberale Sint-Eloois-Vijve (1878-1895) en de klerikale Gaverstreek (1878-1884), in De Gaverstreke, jg. 20, 1992, p. 177-186.
  • DUCATTEEUW E., VANDERMAELEN L., WANTE L., Historische kaart Waregem, in De Gaverstreke, jg. 20, 1992, p. 37.
  • NOLF M., Waregem binnenste buiten (2), in De Gavergids, jg. 9, 2002, nummer 2, p. 26.
  • VAN ACKER L., Het hospitaaltje van Sint-Eloois-Vijve, in Biekorf, 1997, vol. 97, p. 224-231.

Bron: VANWALLEGHEM A. & CREYF S. 2010: Inventaris van het bouwkundig erfgoed, Provincie West-Vlaanderen, Gemeente Waregem, Deel I: Stad Waregem, Deelgemeente Sint-Eloois-Vijve, Deel II: Deelgemeenten Desselgem en Beveren-Leie, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen WVL45, onuitgegeven werkdocumenten.
Auteurs: Vanwalleghem, Aagje; Creyf, Silvie
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties

  • Omvat
    Dorpswoning

  • Omvat
    Stadswoning uit het interbellum

  • Is deel van
    Sint-Eloois-Vijve


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Aloise Biebuyckstraat [online], https://id.erfgoed.net/themas/15404 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.