Geografisch thema

Vernagelingstraat

ID
15523
URI
https://id.erfgoed.net/themas/15523

Beschrijving

Landelijke straat die vanaf het kruispunt met de Wezestraat, Leenbosstraat en Zandbergstraat westwaarts loopt, de Izegemsestraat kruist en op grondgebied van Kachtem zijn weg vervolgt als Ysselbosstraat om aldaar aansluiting te vinden op de Manestraat. Op de Ferrariskaart (1770-1778) wordt het oostelijke straatdeel (Izegemsestraat-Leenbosstraat) reeds weergegeven, het westelijke tracé wordt slechts fragmentair weergegeven. Op de Atlas der Buurtwegen (1846) wordt het oostelijke straatdeel "Vernagelinckstraet" genoemd, het westelijke deel "Klytstraet", beide als één tracé omschreven als "Chemin de la ferme dite: de Weeze à la ferme Gardyn". De weg wordt op een gemeentelijk kaartje in de publicatie "Dit is West-Vlaanderen" (1960) nog aangeduid als aardeweg.

Het toponiem wordt volgens De Flou vermeld in een straatschouwing uit 1686 als "Vernaghelynckstraete", in de ommeloper van Ardooie uit 1688 als "Vernagelt Strate". Het toponiem duidt mogelijk op het offeren van nagels bij het Veldkruis. Dit Veldkruis ligt aan de zuidzijde van het Provinciaal Domein (zie Kasteelstraat) maar is bereikbaar vanuit de Leenbosstraat, in het verlengde van de Vernagelingstraat. De 17de-eeuwse toponymie kan erop wijzen dat het bedevaartsoord ouder is dan 1755. Het landboek van Ardooie uit 1778 geeft een wegkruis weer op de hoek van de Vernagelingstraat met de Zandbergstraat.

Landelijke straat met voornamelijk woon- en agrarische functie. Verspreide hoeve- en landelijke bebouwing, op sites die vaak opklimmen tot de tweede helft van de 18de eeuw, zie Ferrariskaart (1770-1778). Onder meer nummer 2, voormalige hoeve met interbellumwoning en oudere hoevegebouwen. Op de Ferrariskaart (1770-1778) en het landboek van Ardooie uit 1778 weergeven als twee volumes in elkaars verlengde, met ten zuidwesten een landgebouw haaks op de straat. Op het primitief kadasterplan (1817) weergegeven met twee volumes in geknikte opstelling, quasi parallel met de straat. Ten noorden ligt een bakhuis. Rond 1835 is het hoevetje eigendom van notaris Coucke uit Kortrijk, later van kasteelheer August de Jonghe d'Ardoye. Pas in 1948 registreert het kadaster de bouw van een nieuwe woning aan straatzijde, gebouwd in 1939. De oude woning wordt omgevormd tot landgebouw, ten noorden wordt een kippenhok bijgebouwd. Met achtergelegen ouder woonhuis. Eenlaagse interbellumwoning van vijf traveeën in rode baksteenbouw onder zadeldak in zwartgeglazuurde mechanische pannen, met houten kroonlijst en gecementeerde plint. Korfbogige muuropeningen met houten schuiframen, deuropening gedicht en naar de zijgevel verplaatst. Rondbogige kapelnis met beeld Onze-Lieve-Vrouw met Kind. Datering in de zijgevel: "1939". Achterliggend ouder woonhuis in donkerrode baksteenbouw onder zadeldak in Vlaamse pannen, gewijzigde muuropeningen onder betonlateien, varkensstalletje onder lessenaarsdak. Schuurtje onder golfplaten dak, metalen poort onder betonlatei. Nr. 5, oud woonhuis, thans in ruïneuze toestand. Op de Ferrariskaart (1770-1778) en het landboek van Ardooie (1778) wordt op deze plaats bebouwing weergegeven. Op het primitief kadasterplan (1817) wordt een tweewoonst weergegeven. Rond 1835 eigendom van Pieter Devrou, wever uit Ardooie. In 1849 worden de twee woningen verenigd. In 1869 wordt het huis opnieuw in twee wooneenheden opgedeeld, eigendom van de landbouwersfamilie Bouckaert. Woning in donkerrode baksteenbouw onder zadeldak in golfplaten (eertijds strodak). Zijgevels met beplankte geveltoppen. Erfgevel (zuid) van vier traveeën met beluikte kozijnen, opkamer in de oostelijke traveeën.

Nummer 14, hoeve bestaande uit woonhuis en landgebouw, met nieuwere nutsgebouwen. Parallel met de straat het woonhuis met gepleisterde witgeschilderde gevel onder zadeldak in mechanische pannen, vernieuwde rechthoekige muuropeningen. Ten westen een haaks schuurstalvolume uit het interbellum, in lichtrode baksteen onder pannen zadeldak, muuropeningen met betonlateien; zuidelijke zijgevel met mijtervormige kapelnis; overdekte mestvaalt onder lessenaardak. Erftoegang via bakstenen pijlers. Ten westen van de hoeve bevindt zich nog een vrijstaand bakstenen schuurstalvolume onder pannen zadeldak, dichtgemetselde muuropeningen. Nummer 6, in de 18de eeuw (Ferrariskaart) reeds weergegeven op de huidige plaats, in het midden van de 19de eeuw (Atlas der Buurtwegen, 1846) als tweewoonst. Thans eenlaagse bakstenen woning onder pannen zadeldak met gewijzigde muuropeningen onder betonlateien, nieuw schrijnwerk, oostelijke zijgevel met kapelnis, westelijke zijgevel met sporen van nokverhoging.

Nummer 7, hoeve in L-vormige constellatie weergegeven op de Ferrariskaart (1770-1778), thans met boerenhuis met oudere kern, voorzien van nieuwe gevels maar met bewaarde houten schuiframen en onder zadeldak in Vlaamse pannen. Ouder landgebouw, eveneens met vernieuwd parement, met mijtervormige gevelkapel (Onze-Lieve-Vrouw van Lourdes) op de zijgevel. Voormalig bakhuisje in donkerrode baksteen aan straatzijde. Overige nieuwe hoevegebouwen.

Bijkomende bebouwing uit de 19de eeuw op nieuwe site, onder meer nr. 15, opgetrokken in 1836 in opdracht van herbergier Jan Dewulf, in 1873 vergroot en uitgebreid met een tweede woning aan zuidzijde. Roodbakstenen eenlaagsbouw van zes traveeën onder zadeldak in Vlaamse pannen, voormalige tweewoonst. Getoogde muuropeningen met vernieuwd schrijnwerk. Gecementeerde plint. Noordelijke zijgevel met sporen van nokverhoging en vlechtingen op de oude daklijn. Nummers 17-19, vernieuwde eenlaagsbouw.

In de tweede helft van de 20ste eeuw wordt de bebouwing aangevuld. Onder meer nummer 9, woonhuis uit het midden van de 20ste eeuw, met mijtervormige kapelnis met Heilig Hartbeeld.

  • Kadasterarchief West-Vlaanderen, 207: Mutatieschetsen, Ardooie, 1838/23, 1849/32, 1862/119, 1869/10, 1879/144, 1948/53.
  • DE FLOU K., Woordenboek der toponymie van westelijk Vlaanderen, Vlaamsch Artesië, het land van den Hoek, de graafschappen Guines en Boulogne, en een gedeelte van het graafschap Ponthieu, Deel XVI, Brugge, 1935, kolom 299.
  • DENDOOVEN L., Dit is West-Vlaanderen. Steden, gemeenten, bevolking, 1960, p. 74.

Bron: SANTY P. & BOONE B., met medewerking van CALLAERT G. 2010: Inventaris van het bouwkundig erfgoed, Provincie West-Vlaanderen, Gemeente Ardooie, deelgemeente Koolskamp, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen WVL44, onuitgegeven werkdocumenten.
Auteurs: Santy, Pieter; Boone, Benjamin
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties

  • Omvat
    Hoeve

  • Is deel van
    Ardooie


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Vernagelingstraat [online], https://id.erfgoed.net/themas/15523 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.