Geografisch thema

Sprietestraat (Desselgem)

ID
15760
URI
https://id.erfgoed.net/themas/15760

Beschrijving

Straat in het zuidwesten van de gemeente. De straat vertrekt van de Kortrijkseweg/Gentseweg en loopt in zuidoostelijke richting naar de grens met Deerlijk. De straatnaam, volgens De Flou voor het eerst vermeld in 1811, verwijst naar de sprietvormige kruising van de straat met de Gentseweg.

De straat wordt voorheen Leemputstraat genoemd, volgens De Flou voor het eerst vermeld in 1474.

Op de figuratieve kaart van Desselgem, opgemaakt in 1620 door landmeter Lowijs de Bersacques, wordt de straat aangeduid als "De Leen put straete". Weergave op de figuratieve kaart van 1620 van verspreid gelegen en/of dieper gelegen hoevebebouwing, waaronder het goed "Ter Rietmeersen" (nummer 93). Op de figuratieve kaart van de rentegronden onder de Sint-Pietersheerlijkheid, opgemaakt door pastoor Gudwaldus van der Mariën in 1675, aangeduid als "De Leemput Strate". De figuratieve kaart van de Sint-Pietersheerlijkheid, opgemaakt door Joseph de Coster in 1764, geeft aan weerszijden van de "de Leemput straete tusschen Desselghem en Beveren" nog steeds verspreid gelegen hoevebebouwing weer. Op de hoek met de huidige Knokstraat bevindt zich vanaf circa 1770 herberg "De Knok" (zie Knokstraat). In 1838-1839 wordt de spoorweg van Kortrijk naar Gent aangelegd (registratie in het kadaster in 1839), die de straat halverwege kruist. Op de Atlas der Buurtwegen (1844) wordt de straat weergegeven als "Liebaerstraet" met als aanduiding "Chemin n° 2" en omschrijving "Chemin de Desselghem à Deerlyck".

In 1869-1870 krijgt Desselgem een station met loskaai voor kolen en vlas, gelegen naast de spoorwegovergang aan de Sprietestraat. In diezelfde periode, in 1870, wordt het tracé Liebaard-/Sprietestraat rechtgetrokken in het kader van de aanleg van de intergemeentelijke steenweg tussen Oostrozebeke en Deerlijk. Deze nieuwe steenweg vertrekt in Ooigem (Wielsbeke) en wordt dwars door Desselgem getrokken. De straat loopt als een rechte weg vanaf de kerk van Desselgem naar het nieuwe station aan de Sprietestraat. De toenmalige Sprietestraat wordt daarbij gekasseid. Met de aanleg van de steenweg, de bloei van de vlasnijverheid, de bouw van de brug over de Leie tussen Ooigem (Wielsbeke) en Desselgem en de bouw van het station, komt een kleine buurt rondom het station tot ontwikkeling en kent de wijk Spriete aan het begin van de toenmalige Sprietestraat een sterke uitbreiding. In de omgeving vestigen zich verscheidene handelaars in gezwingeld vlas (botekopers) en ontstaan enkele herbergen, zoals de in 1870 opgerichte herberg "In de Belle Vue" halverwege het station en De Knok (ter hoogte van nummer 238, afgebroken), de in 1877 opgerichte herberg "A la Salle d'Attente" (nummer 162) en de in 1878 opgerichte herberg "A la Station" of "In de Statie", beiden gelegen bij de spoorwegovergang. Tegenover herberg "A la Salle d'Attente" wordt in 1890 herberg "Hotel de l’Univers" gebouwd (nummer 170); bij de herberg is een weegbrug voor het afwegen van onder meer vlas en kolen.

In 1898 bouwt de familie Delobelle de school in de wijk Spriete (nummer 15). De schoolgebouwen worden in 1908 aangekocht door de zusters van de Heilige Familie uit Ieper; de zusters zullen aanvankelijk in het klooster in het centrum van Desselgem verblijven (Liebaardstraat nummer 7). De kaart van het Militair Cartografisch Instituut (1911) geeft een kapel weer op de hoek met de huidige Meelstraat. In 1912 wordt de school op de Spriete uitgebreid met twee nieuwe klaslokalen en wordt de bebouwing volgens het kadaster geregisteerd als "klooster". Tijdens de Eerste Wereldoorlog worden de klooster- en schoolgebouwen in beslag genomen door de Duitse troepen.

Volgens een postkaart is de Sprietestraat in de jaren 1930 nog een gekasseide weg. In 1939 worden de kasseien vervangen en wordt de Sprietestraat, als eerste straat van Desselgem, een betonweg. In 1959 wordt de wijkschool op de Spriete verbouwd en uitgebreid en is er een postkantoor gevestigd aan de straat. In de jaren 1960 wordt het station van Desselgem afgebroken en neemt het aantal leerlingen in de school op de Spriete gestaag af. In 1976 fusioneert de school van Spriete met de school in het centrum van Desselgem (zie Liebaardstraat nummer 7). In 1981 wordt herberg "In de Statie" afgebroken; kort daarna vangt de bouw van de spoorwegbrug aan, waarbij de gelijkvloerse overweg verdwijnt. In 1986 wordt besloten het schoolgebouw te sluiten; het wordt verkocht aan een particulier. Bij de algemene herschikking van straatnamen in 1990 de Stationsstraat herdoopt in de Sprietestraat.

Thans lange en rechte straat met geasfalteerd wegdek en gekenmerkt door verspreid gelegen bebouwing en een bebouwingsconcentratie aan het begin van de straat, ter hoogte van de wijk Spriete. Samen met de Liebaardstraat zorgt de straat voor de verbinding tussen het centrum van Desselgem en de gemeente Deerlijk. Na het rechttrekken van de straat in 1870 zijn er een groot aantal zijtracés bewaard gebleven aan weerszijden van de straat.

De nog bewaarde hoeves zijn vaak dieper gelegen en klimmen op tot de 17de eeuw (nummer 122, nummer 267, nummer 350). Nummer 93, het goed "Ter Rietmeersen", gelegen op het einde van een zijtracé van de Sprietestraat. De hoeve wordt reeds weergegeven op de figuratieve kaart van Desselgem, opgemaakt in 1620 door landmeter Lowijs de Bersacques. Op de figuratieve kaart van de parochies Desselgem en Beveren, opgemaakt in 1675 door Gudwalus van der Mariën, weergegeven op het einde van de "Ritmersch straete". De huidige stal wordt reeds weergegeven op de figuratieve kaart van de Sint-Pietersheerlijkheid, opgemaakt door Joseph de Coster in 1764. Voormalige hoeve met herbouwde woning en bewaarde 18de-eeuwse stal aan de zuidzijde van het erf. Erftoegang tussen bakstenen pijlers; linkerpijler met getrapte bekroning en rondboogvormige nis met heiligenbeelden.

De oudste woningen dateren uit het laatste kwart van de 19de eeuw (nummer 162) of het begin van de 20ste eeuw. Nummers 204-206/ Gravenland, lage woningen op de hoek met het Gravenland, volgens het kadaster gebouwd in 1901 door landbouwer Leo Remmerie. Kleine dubbelhuizen van drie traveeën; verankerde baksteenbouw onder een gemansardeerd, pannen zadeldak. Nummer 204 met bepleisterde en beschilderde straatgevel met houten kroonlijst op klossen en toegangsdeur onder decoratieve sluitsteen. Rechthoekige openingen met vernieuwd houtwerk.

Voorts grote aanwezigheid van voormalige vlasserswoningen en/of vlasschuren uit de jaren 1920-1930 (nummer 69, nummer 116, nummers 130-132, nummer 266). Nummer 46, vlasschuren, gelegen tussen de Sprietestraat en de Oude Kassei, waarvan de vijfbeukige vlasschuur opgetrokken is in 1925 in opdracht van vlashandelaars Cyrille en Carolus Declercq. In 1939, bouw door vlaskoper Karel Declercq van de vlasschuur rechts ervan. Vijfbeukige bakstenen schuur onder golfplaten zadeldaken (nok evenwijdig met de straat); straatgevel onder tandfries met centrale schuifpoort op hangrail en bovenliggende, bakstenen rondboognis met kruisbekroning, geflankeerd door twee X-vormige ankers. Nummer 25, voormalige vlasserswoning, volgens het kadaster gebouwd in 1928 door vlaskoper Alois Anckaert. In de literatuur wordt in deze woning herberg "Au Faisan Dore" gesitueerd. Bakstenen rijwoning onder een pannen zadeldak; geelbakstenen straatgevel op een arduinen plint. Rechthoekige openingen met deels bewaard houtwerk, onder meer schuiframen en deur met gietijzeren deurrooster met initialen "AD". Nummer 81, vrijstaande woning op de hoek met een zijtracé van de Sprietestraat, volgens het kadaster opgetrokken in 1930 in opdracht van brouwer Robert Martens uit Zulte. Baksteenbouw onder een pannen schilddak. Straatgevel op een arduinen plint en geritmeerd door de bakstenen penanten en de decoratieve baksteenfriezen; rechthoekige openingen met lekdrempelversiering en vernieuwd houtwerk.

Recente uitbreiding in houten planken tegen de achtergevel. Nummer 60, interbellumwoning vermoedelijk daterend uit de jaren 1930; roodbakstenen straatgevel met strekse lagen baksteen en voorzien van rechthoekige openingen met afgeschuinde bovenhoeken (bewaarde toegangsdeur). Nummer 85, vrijstaande vlasschuur van 1936, zie jaarsteen "1936" in de geveltop, gelegen aan een zijtracé van de Sprietestraat. Baksteenbouw onder golfplaten zadeldak (nok loodrecht op zijtracé); centrale poort met bewaarde hangrail en bovenliggende, rondboogvormige heiligennis in roodbakstenen omlijsting met dito kruisbekroning.

  • Kadasterarchief West-Vlaanderen te Brugge, 207: Mutatieschetsen, Desselgem, 1839/2, 1901/15, 1925-1926/44, 1928/22, 1930/24, 1939/25.
  • Rijksarchief Gent, Kaarten en Plannen, nummer 558: Kaerte figuratieve van de groote thienden in de prochie van Desselghem door Louis de Bersacques, 1620.
  • Rijksarchief Gent, Kaarten en Plannen, nummer 559: Kaerte figurative van de heerlykheyd van de parochie van Desselghem en Beveren met hun bestrek in de parochien Wareghem en Deerlyck, competerende d'abdy van St-Pieters, gemaekt door Gudwalus Van der Marien, 1675.
  • Rijksarchief Gent, Kaarten en Plannen, nummer 561: Kaerte figurative van de gelegendheyd der vry-eygen kerke heerlykhede van Ste-Pieters Desselghem, competerende de exemple abdye van Ste-Pieters nevens Gent, bestrekkende binnen de prochien van Desselgem, Beveren, Deerlyk en Waereghem, gemaeckt ten jaere 1764 door Joseph de Coster.
  • COOREVITS S., Waregem graag gezien, Waregem-Beveren-Leie-Desselgem-Sint-Eloois-Vijve, Brugge, 2005, nummers 155-159.
  • DE FLOU K., Woordenboek der toponymie van westelijk Vlaanderen, Vlaamsch Artesië, het land van den Hoek, de graafschappen Guines en Boulogne, en een gedeelte van het graafschap Ponthieu, Brugge, 1929, Deel IX, kolommen 411, 416-417.
  • DE FLOU K., Woordenboek der toponymie van westelijk Vlaanderen, Vlaamsch Artesië, het land van den Hoek, de graafschappen Guines en Boulogne, en een gedeelte van het graafschap Ponthieu, Brugge, 1934, Deel XV, kolom 115.
  • DELANGE B., DUCATTEEUW E., De herbergen in Desselgem door de eeuwen heen, Een tijdskroniek, in De Gaverstreke, jg. 33, 2005, p. 237-238, 278-280.
  • DELANGE B., DUCATTEEUW E., De herbergen in Desselgem door de eeuwen heen, Een tijdskroniek (deel 2), in De Gaverstreke, jg. 34, 2006, p. 182-188.
  • DELANGE B., DUCATTEEUW E., De herbergen in Desselgem door de eeuwen heen (3), in De Gaverstreke, jg. 35, 2007, p. 185-187.
  • DELANGE B., DUCATTEEUW E., De herbergen in Desselgem door de eeuwen heen (4), in De Gaverstreke, jg. 36, 2008, p. 312-314.
  • Dit is West-Vlaanderen, Deel 1, 1959, p. 345-346, 349.
  • Gemeente Waregem, Overeenstemmingslijst, Straatnaamwijziging en nieuwe huisnummering, oktober 1990.
  • PHILIPPE R., 150 jaar zusters Heilige Familie Desselgem: geschiedenis van 1857 tot 2007, Ieper, 2007, p. 7-9, 23-24, 44, 85, 101.

Bron: VANWALLEGHEM A. & CREYF S. 2010: Inventaris van het bouwkundig erfgoed, Provincie West-Vlaanderen, Gemeente Waregem, Deel I: Stad Waregem, Deelgemeente Sint-Eloois-Vijve, Deel II: Deelgemeenten Desselgem en Beveren-Leie, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen WVL45, onuitgegeven werkdocumenten.
Auteurs: Vanwalleghem, Aagje; Creyf, Silvie
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties

  • Omvat
    De Leemputhoeve

  • Omvat
    Dorpswoning

  • Omvat
    Groepsbebouwing van arbeiderswoningen

  • Omvat
    Herberg

  • Omvat
    Hoeve met losse bestanddelen

  • Omvat
    Vlashandelaarswoning met schuur

  • Omvat
    Vlashandelaarswoningen met schuur

  • Omvat
    Wijkschool en klooster

  • Is deel van
    Desselgem

  • Is gerelateerd aan
    Sprietestraat (Beveren-Leie)


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Sprietestraat (Desselgem) [online], https://id.erfgoed.net/themas/15760 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.