Geografisch thema

Kezelbergstraat

ID
15804
URI
https://id.erfgoed.net/themas/15804

Beschrijving

Bochtige, landelijke straat tussen de Snellegemsestraat en de Diksmuidse Heirweg in de noordhoek van de gemeente Zedelgem. De straat is genoemd naar de Kezelberg, volgens sommigen bevond deze zich op het kruispunt van de Diksmuidse Heirweg en de Snellegemsestraat. Op de Ferrariskaart (1770-1778) staat "Kesel bergh" ten noorden van de grens met en op het grondgebied van Snellegem (zie Jabbeke). Op de kaart van Zedelgem tijdens de Eerste Wereldoorlog opgesteld door de Duitsers komt het toponiem tussen de Loppemsestraat en de Kezelbergstraat voor, de straat wordt als "Kezelweg" aangeduid. Het toponiem wordt nog steeds gebruikt.

In 1906 vinden de archeologen de Maere, de Loë en de Pelichy (in de omgeving van het kruispunt van de Diksmuidse Heirweg met de Snellegemsestraat?) enkele voorwerpen in silex (pijlpunten, schrapers…) eventueel afkomstig van een neolithische nederzetting op of in de buurt van de Kezelberg.

De straat behoort tot het historisch stratenpatroon van de gemeente. In de ommeloper van 1674 staat de Kezelbergstraat bekend onder de naam "Thourout wegh" een geheel makend met het eerste deel van de huidige Snellegemsestraat. Op de Ferrariskaart is te zien dat de straat vroeger voorbij nummer 26 een bocht maakt naar het oosten en verder loopt op grondgebied van Loppem, langs de grens met Sint-Andries (Brugge), in de richting van de Torhoutsesteenweg. Ter hoogte van nummer 26 wordt de verbinding gemaakt met de Diksmuidse Heirweg. Op een kadastrale kaart (1808-1810) uit de Napoleontische periode staat de straat aangeduid als "chemin de zedelghem à bruges". Een kaart (1825) met de bezittingen van Joseph van Nieuwehuyse benoemt de straat en het verlengde ervan langs de grens tussen Loppem en Sint-Andries als "heerweg van Zedelghem naer d'herberge den waetermolen" (zie Torhoutsesteenweg, Loppem).

Staat op de Atlas der Buurtwegen (1844) afgebeeld als Chemin n° 17, "Kezelbergstraat. Chemin de Zedelghem à St.-André" en dus leidend naar de gemeente Sint-Andries (zie Brugge). Volgens De Flou is er in 1907 sprake van een Biezestraat, ook Kezelstraat genoemd. Tijdens de Eerste Wereldoorlog bevindt er zich tussen de Kezelbergstraat en de Diksmuidse Heirweg een oefenterrein van de Duitsers.

Tussen 1910 en 1951 doorkruist de tramlijn Brugge-Leke het begin van de straat.

Maakt vermoedelijk, samen met de Moubekestraat en de Berkenhagestraat deel uit van een oude verbindingsweg tussen Torhout en Brugge over Zedelgem, in onbruik geraakt door de aanleg van de Torhoutsesteenweg tussen 1751 en 1754.

Op de Ferrariskaart loopt de straat door onontgonnen veldgebied met enkel bebouwing ter hoogte van het huidige nummer 14 en nummer 26. Tussen 1735 en 1775 zou er ter hoogte van nummer 10 tijdelijk de onderpastorie van Zedelgem hebben gestaan. Op de Atlas is schaarse, verspreide bewoning te zien. De kaart uit de Eerste Wereldoorlog toont iets meer bewoning, deze situatie is tot op heden nagenoeg gelijk gebleven.

Het huidige nummer 26 is een achterin gelegen voormalig buitengoed met hoeve, wellicht opgericht in het kader van de omzetting van heidegebied naar bossen, bereikbaar via een bosdreef, gelegen op het einde van de straat in bosrijk gebied op de grens met Sint-Andries en Loppem. In oorsprong een historische hoeve met datum "1768" zie muurankers met boerenhuis (dubbelhuis) van twee bouwlagen, aangebouwde stalling en schuur. De hoeve staat met deze volumes op de Ferrariskaart afgebeeld binnen een omhaagd perceel met boomgaard. De bouwvallige hoeve wordt in 2006 gerenoveerd onder leiding van architect Antoine Dugardyn (Brugge). Het vroegere boerenhuis en de schuur ogen eerder als een reconstructie (nieuw parement, andere muuropeningen), de lage aanbouw links van het huis is volledig nieuw.

Recente bewoning ter hoogte van de Vier Eikenstraat.

  • Administratie Ruimtelijke Ordening, Huisvesting en Monumenten en Landschappen, Monumenten en Landschappen, Landschapsatlas, 2001, OC GIS-Vlaanderen.
  • RIJKSARCHIEF BRUGGE, Kaarten en Plannen, nr. 1423: Kadastrale kaarten van Zedelgem met eigendom van de Heer van Nieuwenhuyse, 1829.
  • RIJKSARCHIEF BRUGGE, Kaarten en Plannen, nr. 1607: Kaartboek met kadastrale kaarten (Napoleontische periode) van Jabbeke, Sint-Michiels, Sint-Andries, Snellegem, Varsenare, Zerkegem en Zedelgem, 1808-1810.
  • RIJKSARCHIEF BRUGGE, Kaarten en plannen van de Collectie Karel Mestdagh, nr. 2065c: Figuratieve kaart van de eigendommen van Joseph Van Nieuwenhuyse, 1825.
  • CAPPON G., De Ommeloper en het plan naar P.C. Popp. 2de en 3de begin, in Zilleghem. Handelingen van de Kring voor heemkunde en geschiedenis Pastoor Ronse, jg. 15, nr. 2, 1994, p. 43-53.
  • CAPPON G., De onderpastorie van Zedelgem in de periode 1735-1775, in Zilleghem. Handelingen van de Kring voor heemkunde en geschiedenis Pastoor Ronse, jg. 3, nr. 4, 1982, p. 161-164.
  • CAPPON G., De Zedelgemse ommeloper (1674) en de kaart van Zedelgem naar P.C. Popp, in Zilleghem. Handelingen van de Kring voor heemkunde en geschiedenis Pastoor Ronse, jg. 13, nr. 4, 1992, p. 137-151.
  • Heirwegpad, Zedelgem, 1980, p. 4.
  • DECEUNINCK V., Zedelgem gedurende de Eerste Wereldoorlog, in Zilleghem. Handelingen van de Kring voor heemkunde en geschiedenis pastoor Ronse, jg. 12, nr. 2, 1991, p. 72, p. 78.
  • DE FLOU K., Woordenboek der toponymie van westelijk Vlaanderen, Vlaamsch Artesië, het land van den Hoek, de graafschappen Guines en Boulogne, en een gedeelte van het graafschap Ponthieu, Brugge, 1925, Deel II, kolom 39; Deel VII, kolom 719, 720.
  • RYHEUL J., De Kroonhoek en de Kezelberg twee archeologische sites langs de Diksmuidse Heirweg te Zedelgem, in Zilleghem. Handelingen van de Kring voor heemkunde en geschiedenis pastoor Ronse, jg. 5, nr. 3, 1984, p. 102-104.

Bron: VAN VLAENDEREN P. & VRANCKX M. 2010: Inventaris van het bouwkundig erfgoed, Provincie West-Vlaanderen, Gemeente Zedelgem met deelgemeenten Aartrijke, Loppem en Veldegem, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen WVL47, onuitgegeven werkdocumenten.
Auteurs: Van Vlaenderen, Patricia; Vranckx, Martien
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties

  • Omvat
    Boerenarbeiderswoning

  • Omvat
    Hoekhuis

  • Omvat
    Hoeve

  • Is deel van
    Zedelgem


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Kezelbergstraat [online], https://id.erfgoed.net/themas/15804 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.