Geografisch thema

Torhoutsesteenweg (Zedelgem)

ID
15834
URI
https://id.erfgoed.net/themas/15834

Beschrijving

Rechte, drukke staatsbaan, de N32, die Brugge-Sint-Andries over het grondgebied van Loppem, Zedelgem, Veldegem en Aartrijke met Torhout en Menen verbindt. In Torhout wordt de weg verdergezet als Bruggestraat. Op grondgebied Zedelgem beslaat de straat het wegdeel tussen de kruisingen met de Knollestraat en de Lepemolenstraat/ Schatting. Staat op een kadastrale kaart (1808-1810) uit de Napoleontische periode aangeduid als "Grande route de Thourout à Bruges".

De Torhoutsesteenweg wordt aangelegd tussen 1751 en 1754 ter vervanging van twee oudere wegen.

Delen van de vroegere "torhoutschen brugghewegh" en "iperwegh" worden hierin opgenomen. Dit zijn twee verbindingswegen tussen Brugge en Torhout. De zuidelijke Bruggeweg verloopt langs de Keibergstraat (zie Torhout) en de Rozeveldstraat (zie Torhout) over grondgebied Veldegem (zie Rembertstraat, Boudewijn Hapkenstraat, Lepemolenstraat, Collevijnstraat) en op Loppem (zie Torhoutsesteenweg, Oude Ieperweg, Ieperweg, Heidelbergstraat, Steenbrugsestraat) richting Brugge. De alternatieve noordelijke Bruggeweg wordt naar verluidt in de 17de eeuw in gebruik genomen omdat de oude Bruggeweg in slechte staat verkeert. Deze weg volgt de as Aartrijkestraat (Torhout), Aartrijksestraat (zie Aartrijke) en wordt verder gezet langs de Moubekestraat (zie Aartrijke), Berkenhagestraat, Kezelbergstraat (zie Zedelgem) in de richting van Sint-Andries en Brugge. Beide tracés zijn terug te vinden op de de Grote Kaart van het Brugse Vrije door Pieter Pourbus (1571) gekopieerd door Pieter Claeissens (1601).

Karl-Theodor von Neuberg, heer van Wijnendale, laat grotendeels op zijn kosten de rechte weg Brugge-Torhout-Menen aanleggen. De weg vormt een belangrijke ontsluiting van het hinterland van Torhout, Roeselare en Menen waardoor handel wordt vergemakkelijkt en een diligencelijn ontstaat. Ondanks de voorwaarde dat de weg rechtlijnig moest worden aangelegd, maken drassige gebieden enkele bochten noodzakelijk (onder meer ter hoogte van de abdij van Zevenkerken, zie Brugge, Sint-Andries). Om overstroming te voorkomen wordt een deel van de weg gelegd tussen de stroomgebieden van de Moubeek en de Veldbeek/Kerkebeek. In een vergunningsbrief geeft de keurvorst de toestemming tot het oprichten van zeven tolbarelen, onder meer aan de afspanning zogenaamd *"De Heidelberg" (zie Loppem, Torhoutsesteenweg nummer 26). Elk van de afspanningen aan de tolbarelen krijgen de naam van één van de bezittingen van de keurvorst. Langs de weg worden bomen aangeplant zoals te zien op de Ferrariskaart (1770-1778).

Vanaf de wijk De Leeuw loopt de weg rechtdoor richting Torhout. Even ten noorden van De Leeuw ligt Zuidwege, een belangrijk kruispunt van de Torhoutsesteenweg met enkele hoofdwegen. De naam Zuidwege verwijst naar een bewoningskern ten zuiden van Zedelgem, als tegenhanger van Noordwege (zie Diksmuidse Heirweg) ten noorden van de dorpskern. Door de aanleg van de Torhoutsesteenweg (1751- 1754) wordt Zuidwege een belangrijk kruispunt ten koste van de "jeghenote Noortweghe" aan de Diksmuidse Heirweg. Op de Ferrariskaart staat op het kruispunt met de Ruddervoordsestraat de "Cabaret Suytweghe" (thans Torhoutsesteenweg nummer 126-128). Ter hoogte van het kruispunt is op de de Grote Kaart van het Brugse Vrije door Pieter Pourbus (1571) gekopieerd door Pieter Claeissens (1601) reeds bebouwing te zien, aangeduid als "Zuut Weghe". Mogelijk vanaf dan reeds herbergfunctie. In de ommeloper van 1674 is er sprake van de "herberghe te Zuutweghe". Op een figuratieve kaart (circa 1782) van de weg vanaf de herberg "De Blauwe Kroon" tot aan de herberg "Zuidwege" zijn herberg en molen afgebeeld en aangegeven als "herb[erg] suijtwege daer Joan[ne]s maes wo[ont]. prop[rietaris]". Heden nog steeds horeca-functie (restaurant en hotel) onder de naam "Zuidwege", met vermoedelijk in de jaren 1970 volledig vernieuwde gebouwen.

Op de Atlas der Buurtwegen (1844) aangegeven als "Route de Thorout à Bruges". Als markante gebouwen zijn langs deze weg van noord naar zuid "Le moulin à eau, cabaret" (zie Loppem, Torhoutsesteenweg nummer 11), *"heydelberg, lieudit" (zie Loppem, Torhoutsesteenweg nummer 26), "Château de Mr. Deschietere" (zie Loppem, Torhoutsesteenweg nummer 56) "L'Aigle cabaret", tegenover de Zaggebroekstraat, "Zuydwege cabaret", op de hoek met de Groenestraat, en "Maison de Quick", tegenover de Lepemolenstraat (zie Veldegem) aangeduid. Op de Vandermaelenkaart (circa 1850) staan van noord naar zuid: *"Heidelberg", "Cabaret l'Aigle", "Cabaret Zuydweg", "Cabaret Le Lion", "Zuyd Wandeling" en drie molens: één ter hoogte van de herberg "Zuydwege", de tweede schuin tegenover herberg "De Leeuw", en als derde de "Lepemolen" op het huidige grondgebied van Veldegem. De "Gouden Kroon" bevindt zich op het huidige grondgebied van Veldegem, bij de "Krone Molen". Herberg zogenaamd de "Gouden Kroon" en de bijhorende "Kronemolen" (zie Veldegem) is nog aangeduid op een militaire kaart van 1917, door de Duitse bezetter opgemaakt.

Herberg "De Gouden Leeuw" (nummer 188) ontstaat na de aanleg van de steenweg op een stuk grond, bij de verkoop aan Pieter Luyckx in 1762 beschreven als "partye streckende oost ende west jeghens den Nieuwen Calziewegh van Brugghe naer Thourout…". Op het perceel staat dan al een woonhuis met smidse en wagenmakerij, Pieter Luyckx bouwt er de herberg met brouwerij. Vermeldenswaard is dat hij in 1773 logies verschaft aan een vijftal ingenieurs die in maart van dat jaar de Ferrariskaart van Zedelgem opstellen. De herberg staat op de kaart aangeduid als "Cabaret Le Lion d'Or". "De Gouden Leeuw" zou op het einde van de 18de eeuw en begin van de 19de eeuw ook dienst hebben gedaan als gemeentehuis.

In 1929 wordt de kasseiweg vernieuwd en verbreed en in 1957 volgt nog een verbreding en heraanleg met een wegdek in beton. In 1996 wordt het kruispunt met de Koning Albertstraat (zie Veldegem als rotonde heraangelegd. De rotonde aan de Heidelberg (met uitweg respectievelijk naar Zedelgem en Loppem) dateert van 2002-2003, de Torhoutsesteenweg wordt dan ook gedeeltelijk heringericht.

De weg loopt van noord naar zuid grotendeels door landelijk gebied met ten oosten en ten westen achtereenvolgens de dorpskernen van Loppem, Zedelgem en Veldegem. Deze zijn vanaf de Torhoutsesteenweg te bereiken respectievelijk via de Heidelbergstraat, Loppemsestraat en Koning Alberstraat. Naast huizenbouw met meestal vrijstaande of halfvrijstaande woningen, aanwezigheid van horeca en handelszaken. Vanaf Zuidwege wordt het uitzicht in belangrijke mate bepaald door lintbebouwing en de aanwezigheid van bedrijven.

Het goed "TER LOO" (nummer 56, zie Loppem) wordt al in 1325 vermeld. De herberg *"Heidelberg" (zie Loppem, nummer 26) heeft vermoedelijk een kern, teruggaand tot de 17de eeuw.

Halverwege de 19de eeuw is de weg nog schaars bebouwd, onder meer met enkele verspreide hoeves waarvan sommige al staan aangeduid op de Ferrariskaart (1770-1778) zie nummers 80A, 100 en 114.

Vanaf 1900, maar vooral tijdens het interbellum, neemt de bewoning, bestaande uit rijhuizen, koppelwoningen, vrijstaande en halfvrijstaande huizen, toe. Verschillende leden van de familie Claeys (zie Aimé Claeysstraat, Léon Claeysstraat, Remi Claeysstraat, Ruddervoordsestraat) bouwen vlak bij elkaar enkele villa's (nummers 206, 275, 277).

Nummer 48-50 (zie Loppem) is het voormalig *centrum voor kunstmatige inseminatie, gerealiseerd in 1960-1962 naar een ontwerp van architect Arthur Degeyter (Brugge).

Aanwezigheid van enkele grote bedrijven. Packo Inox nv (nummer 154) is ontstaan uit een smidse, opgericht door de stiefvader van de gebroeders Léon, Gustaaf en Charles Packo. Na de Eerste Wereldoorlog starten Gustaaf en Charles een handel in landbouwmachines, smeden hoepels voor wielen, herstellen landbouwmaterieel en beslaan paarden. In 1938 vestigt de firma zich langs de Torhoutsesteenweg. Na de Tweede Wereldoorlog fabriceert het bedrijf ook landbouwmachines als aardappelrooiers, nageltrekmachines, pompen, bouwliften en melkmachines en specialiseert het zich in de jaren 1960 in melkkoelapparatuur. Stilaan geniet het bedrijf internationale bekendheid als producent van inox constructies. Het gamma wordt vanaf de jaren 1970 uitgebreid met diepvriessystemen en allerlei installaties voor de voedings- en de farmaceutische industrie. In 1974 wordt een tweede fabriek opgericht in Diksmuide en enkele dochtermaatschappijen in Nederland en Frankrijk. De familie Packo verkoopt de fabriek in 1989, deze gaat nu over in de groep Packo International en vanaf 2000 in de holding Packo Inox nv. Rond de vestiging van Packo wordt tussen de Kuilputstraat, Torhoutsesteenweg en de Hollevoordestraat in 1988 het industriepark "De Schatting" aangelegd.

  • ARCHIEF RUIMTELIJKE ORDENING WEST-VLAANDEREN – ONROEREND ERFGOED, Archiefnr. W/00597, W/02114.
  • RIJKSARCHIEF BRUGGE, Kaarten en Plannen, nr. 1607: Kaartboek met kadastrale kaarten (Napoleontische periode) van Jabbeke, Sint-Michiels, Sint-Andries, Snellegem, Varsenare, Zerkegem en Zedelgem, 1808-1810.
  • ARNOU P., De bevrijding van Zedelgem in 1944, in Zilleghem. Handelingen van de Kring voor heemkunde en geschiedenis Pastoor Ronse, jg. 2, nr. 3, 1981, p. 87-96, p. 118-127.
  • BONDUEL L., Het Zedelgem, Veldegem, Loppem en Aartrijke van toen. Een verzameling foto's en prentbriefkaarten aangevuld met beknopte historische gegevens, Brugge, 1983, p. 30.
  • Boschvogelroute Zedelgem, Aartrijke, s.d., p. 6.
  • CAPPON G., De herberg "De Gouden Leeuw", in Zilleghem. Handelingen van de Kring voor heemkunde en geschiedenis Pastoor Ronse, jg. 3, nr. 3, 1982, p. 91-98.
  • DECEUNINCK V., De Zedelgemse gemeentehuizen, in Zilleghem. Handelingen van de Kring voor heemkunde en geschiedenis Pastoor Ronse, jg. 25, nr. 3, 2004, p. 83-84.
  • DECEUNINCK V., Zedelgem gedurende de Eerste Wereldoorlog, in Zilleghem. Handelingen van de Kring voor heemkunde en geschiedenis pastoor Ronse, jg. 12, nr. 2, 1991, p. 67-80.
  • DECEUNINCK V., De aanleg van de weg Brugge-Torhout, in Zilleghem. Handelingen van de Kring voor heemkunde en geschiedenis pastoor Ronse, jg. 22, nr. 1, 2001, p. 3-20.
  • DELAMEILLEURE F., Tracé, aanleg, financieel beheer en economische betekenis van de steenweg Brugge-Menen 1737-1765, Roeselare, 2003.
  • HAELEWYN R., Oostenrijkse wegen in West-Vlaanderen, Brugge, 1971.
  • RAMON A., LEROY P.J. (ed.), Gebouwen en wegen: enkele belangrijke realisaties, in LEROY P.J., Vier maal een is vijf. Terugblik op 25 jaar fusiegemeente Zedelgem, Zedelgem, 2003, p. 88-89.
  • POLLET J., Zedelgem van de Vrede van de Pyreneeën (1659) tot de Vrede van Nijmegen (1678), in Zilleghem. Handelingen van de Kring voor heemkunde en geschiedenis Pastoor Ronse, jg. 4, nr. 4, 1983, p. 124-136.
  • POLLET J., Zedelgem van de Vrede van Rijswijk (1697) tot de Vrede van Utrecht (1713), in Zilleghem. Handelingen van de Kring voor heemkunde en geschiedenis Pastoor Ronse, jg. 6, nr. 1, 1985, p. 3-17.
  • PUYPE J., De ridders van de West-Vlaamse tafel, kroniek van succesvol ondernemen, Leuven, Uitgeverij Van Halewyck, 2002, p. 207-208.
  • Packo, geraadpleegd op 28 juni 2010.

Bron: VAN VLAENDEREN P. & VRANCKX M. 2010: Inventaris van het bouwkundig erfgoed, Provincie West-Vlaanderen, Gemeente Zedelgem met deelgemeenten Aartrijke, Loppem en Veldegem, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen WVL47, onuitgegeven werkdocumenten.
Auteurs: Van Vlaenderen, Patricia; Vranckx, Martien
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties

  • Omvat
    Boerenarbeiderswoning

  • Omvat
    Burgerhuis

  • Omvat
    Burgerhuis

  • Omvat
    Hoeve met bunker

  • Omvat
    Hof ter Zuytweghe met bunker

  • Omvat
    Villa

  • Omvat
    Villa

  • Omvat
    Villa Ter Wilge

  • Is deel van
    Zedelgem

  • Is gerelateerd aan
    Torhoutsesteenweg (Aartrijke)

  • Is gerelateerd aan
    Torhoutsesteenweg (Loppem)

  • Is gerelateerd aan
    Torhoutsesteenweg (Veldegem)


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Torhoutsesteenweg (Zedelgem) [online], https://id.erfgoed.net/themas/15834 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.