Geografisch thema

Brugsestraat (Aartrijke)

ID
15845
URI
https://id.erfgoed.net/themas/15845

Beschrijving

Drukke verkeersader die de dorpskern van Aartrijke met Zuidwege op Zedelgem (zie Torhoutsesteenweg) verbindt.

Onderdeel van de staatsbaan N368 komende van Eernegem als Zedelgemsesteenweg (zie Eernegem) die op grondgebied groot-Zedelgem achtereenvolgens als Eernegemsestraat (zie Aartrijke), Brugsestraat (ook zie Zedelgem) en Ruddervoordsestraat (zie Zedelgem, Veldegem) en die op grondgebied Oostkamp (Ruddervoorde) als Zedelgemsestraat wordt verdergezet.

De grens met Zedelgem valt samen met het kruispunt met de Faliestraat. De straat wordt op grondgebied Zedelgem eveneens als Brugsestraat verdergezet. De straat kruist ter hoogte van de Biesbeekstraat de Scheibeek. Aangelegd in 1858 en langs beide zijden met eiken beplant (deze worden tijdens de Tweede Wereldoorlog gekapt voor brandhout). Het kadaster registreert in 1858 de aanleg als "Chaussée de Bloemendale à Eerneghem". Op een mutatieschets van 1905 staat "Steenweg naar Aertrycke". Tussen 1910 en 1951 liep langs de Brugsestraat vanaf de Schoolstraat richting Brugge de tramlijn Brugge-Leke.

Het deel vanaf de kerk tot aan de P. Mervilliestraat volgt het tracé van een oude weg. Op een kaart (1778) van de dorpskom staat het begin van de straat, tot aan de "Plaatsemolen" (nummer 29) aangeduid als "nieuwe straete". Deze "nieuwe straete" maakt voorbij de molen een bocht van negentig graden naar het noorden en volgt een gedeelte van de huidige P. Mervilliestraat. Vervolgens maakt de straat opnieuw een bocht naar het oosten en volgt het tracé van de huidige Schoolstraat.

Op de Atlas der Buurtwegen (circa 1844) aangeduid als Chemin n° 8, "Literveldstraet of Ossenbilkstraet. Weg van Aertrycke naer Zedelghem komende in de Molebekestraet aen de Herberg de Berkenhage". Deze lange weg, leidend naar de herberg "De Berkenhage" en uitkomend op de Moubekestraat, is nu opgenomen achtereenvolgens in de Schoolstraat, het noordelijk deel van de Ossebilkstraat en de Wildebeekstraat. De weg maakt een bocht langs de molenwal van de "Platsemeulen" of "Cleenen Meulen", afgebroken in 1936 (nummer 29). Vanaf de molenwal volgt de straat het eerste rechte wegdeel van Chemin n° 28, "Binnenweg naer de Berkenhage. Voetweg van den Molen in de Literveldstraet naer de Kapel in dezelfde Literveldstraet". De voetweg is gedeeltelijk bewaard tussen Elverdinge en de Ossebilkstraat uitkomend links van de kapel (zie Ossebilkstraat).

Zowel op de Ferrariskaart (1770-1778) als op de Atlas dichte bebouwing in de dorpskern. Op de zuidelijke hoek van het plein naast de kerk met de L. Devischstraat vroegere aanwezigheid van herberg en brouwerij "Sint-Donaas", in ieder geval opklimmend tot de 17de eeuw. Op de locatie van nummers 4-8, op de hoek met de Aartrijksestraat, op de plaats van herberg en brouwerij het "Roothuijs", eveneens opklimmend tot de 17de eeuw. Vanaf 1811 zou de herberg tijdelijk dienst doen als gemeentehuis. Op oude foto's is de toestand in het begin van de 20ste eeuw te zien met op de hoek met de Aartrijksestraat de brouwerij en aansluitend het winkelhuis van Camiel Biervliet. Daarnaast bevindt zich het iets lagere volume van de bakkerij Fonteyne, met gevelankers "1683". In de jaren 1990 worden deze alle vervangen door nieuwbouw. Op de locatie van nummer 23 was vroeger de herberg "Sint-Frans" (als dusdanig voor het eerst vermeld in 1743), later "Het Gemeentehuis", thans "Oud Gemeentehuis". Ter hoogte van nummer 80 stond herberg "In de Welkom". Op de plaats van nummer 92 bouwt smid Albain Vandewalle in 1893 een smidse met ijzerwinkel. Op de hoek met de P. Mervilliestraat stond de dorpspolitiezaal of 'gardekot', afgebroken in 1958. Na de aanleg van de straat in 1858 wordt een weefschool (nummer 75) opgericht.

Naast woonfunctie belangrijke aanwezigheid van horeca, handelspanden, banken en verzekeringskantoren.

In de dorpskern beeldbepalende aanwezigheid van de Sint-Andreaskerk waarvan het kerkhof langs de Brugsestraat lag, afgescheiden door ijzeren hekken. Het kerkhof is vervangen door een parking waarvan de noord- en oostzijde met aaneengesloten bebouwing, deel uitmakend van de Brugsestraat. Tegenover de kerk lag de oude herberg "De Zwaan", in 1907 vervangen door het opvallende hoekpand (nummers 7-13). De familie van Caloen bouwt in de twee helft van de 19de eeuw een herenwoning (nummer 22).

Aaneengesloten bebouwing waarvan de oudste opklimmend tot het einde van de 19de eeuw. Typische dorpswoningen, zoals de lage huizen nummers 65-67 (verbouwde muuropeningen) zijn grotendeels vervangen door nieuwbouw en appartementen. Nummer 27, wellicht met oudere kern (zie zijgevel), heeft een parement uit de jaren 1950. Uit het eerste kwart van de 20ste eeuw dateren de nummers 36 en 39, de gevels worden verlevendigd met respectievelijk witte en gele baksteen voor strekken en doorlopende banden. Nummer 24 uit het interbellum heeft muuropeningen met mijterbogen. Voorts huizen uit de tweede helft van de 20ste eeuw. Getuigen van enige industriële activiteit zijn de magazijnen met opgehangen schuifpoort, rechts van nummer 79 met op de linker topgevel een windroos met opschrift "DEBAILLIE". Het appartementsgebouw zogenaamd "DEN AST" (nummer 78) herinnert aan het bestaan op deze plaats van een cichoreiast.

Ten noorden van de parking het "SOCIAAL HUIS" (nummer 3) waarin het O.C.M.W. van de gemeente Zedelgem is ondergebracht. Volgens een gedenkplaat in de inkom is het gebouw opgetrokken door aannemer Ch. Missinne (Torhout), naar een ontwerp van architect F. Lanszweert (Aartrijke) en ingewijd op 17 januari 1970. Het bevindt zich op de voormalige locatie van de smidse van Jacob Vuylsteke, afgebeeld op een kaart (1778) van de dorpskern. Tegen de gevel een gedenkplaat met opschrift gewijd aan Léonard Devisch, beeldhouwer onder meer van het monument voor de gesneuvelden ten oosten van de kerk.

Buiten de dorpskern weinig bebouwing. De hoeve, nummer 119 dateert uit de tweede helft van de 19de eeuw. Het kasteel "Litterveld" gebouwd in 1868 (nummer 114), eveneens van de familie van Caloen ligt midden in het Litterveldbos. Nummer 146, daterend uit de jaren 1950 is een nu leegstaand gebouw van de Regie voor Telegraaf en Telefoon (het overheidsbedrijf kent tussen 1945 en eind jaren 1960 een enorme groei).

In de Landschapsatlas (versie 1.0, AROHM 2001) is te zien dat de straat gedeeltelijk loopt door de relictzone "Plateau van Wijnendale en Aartrijke". Het kasteel "Litterveld" is opgenomen als puntrelict binnen de relictzone.

  • Administratie Ruimtelijke Ordening, Huisvesting en Monumenten en Landschappen, Monumenten en Landschappen, Landschapsatlas, 2001, OC GIS-Vlaanderen.
  • KADASTERARCHIEF WEST-VLAANDEREN TE BRUGGE, 207: Mutatieschetsen, Zedelgem, 1858/10, 1905/19.
  • BOSCHVOGEL F.R. en JONCKHEERE D., Aartrijke in de oude tijd, Torhout, s.d.
  • DECEUNINCK V., De Zedelgemse gemeentehuizen, in Zilleghem. Handelingen van de Kring voor heemkunde en geschiedenis Pastoor Ronse, jg. 25, nr. 3, 2004, p. 84.
  • Boschvogelroute Zedelgem, Aartrijke, s.d., p. 1, p. 5.
  • BRAET J., Geschiedenis van de brouwerij De Leeuw in Aartrijke, Zedelgem, 2006, p. 65-66.
  • BRAET J., Geschiedenis van de brouwerij De Leeuw te Aartrijke. Deel I, in Zilleghem. Handelingen van de Kring voor heemkunde en geschiedenis Pastoor Ronse, jg. 20, nr. 3, 1999, p. 83-116.
  • BRAET J., Geschiedenis van de brouwerij De Leeuw te Aartrijke. Deel II, in Zilleghem. Handelingen van de Kring voor heemkunde en geschiedenis Pastoor Ronse, jg. 20, nr. 4, 1999, p. 133-156.
  • DECEUNINCK V., Zedelgem gedurende de Eerste Wereldoorlog, in Zilleghem. Handelingen van de Kring voor heemkunde en geschiedenis pastoor Ronse, jg. 12, nr. 2, 1991, p. 72.
  • DECOCK E., Het gardekot te Aartrijke, in Heemkring David Jonckheere, jg. 8, nr. 31, 1984, p. 59-61.
  • DECOCK E., Het klantenboek van smid Vandewalle, in Ledenblad heemkundige kring David Jonckheere, jg. 10, nr. 40, 1986, p. 107, jg. 11, nr. 41, 1987, p. 21.
  • MISSINNE R., Geschiedenis of monument te Aartrijke. De brouwerij De Leeuw, in Ledenblad heemkundige kring David Jonckheere, jg. 12, 1988, p. 15-42.
  • NAERT U., "Den Tram" te Aartrijke, in Ledenblad heemkundige kring David Jonckheere, jg. 9, nr. 35, 1984, p. 84-92.
  • NAERT U., De "Weefboeie" of het leerwerkhuis te Aartrijke, in Ledenblad heemkundige kring David Jonckheere, jg. 1, nr. 1, 1977, p. 1-3, nr. 2, p. 11-13.
  • NAERT U., Edward Vanhulle (1856-1931). Leermeester in het leerwerkhuis, in Ledenblad heemkundige kring David Jonckheere, jg. 8, nr. 31, 1984, p. 65-75.
  • POLLET J., Bijdragen tot de geschiedenis van Aartrijke (898-1740), Zedelgem, 1982, p. 200-201.
  • POLLET J., Bijdragen tot de geschiedenis van Aartrijke (1740-1814), Zedelgem, 1986, p. 20, p. 97, p. 191-192.
  • POLLET J., Neringdoeners en ambachtslieden te Aartrijke in 1748, in Ledenblad heemkundige kring David Jonckheere, jg. 5, nr. 17, 1981, p. 2-3.
  • POLLET J., De Sint-Sebastiaansgilde te Aartrijke in 1688, in Zilleghem. Handelingen van de Kring voor heemkunde en geschiedenis Pastoor Ronse, jg. 11, nr. 3, 1990, p. 117.
  • SIMAEY W., Oorlogsherinneringen uit Aartrijke (1940-1945), in Artiriacum. Tijdschrift van de Heemkundige Kring Ambacht Aertrijcke, jg. 23, nr. 1, 2000, p. 22-24.

Bron: VAN VLAENDEREN P. & VRANCKX M. 2010: Inventaris van het bouwkundig erfgoed, Provincie West-Vlaanderen, Gemeente Zedelgem met deelgemeenten Aartrijke, Loppem en Veldegem, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen WVL47, onuitgegeven werkdocumenten.
Auteurs: Van Vlaenderen, Patricia; Vranckx, Martien
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties

  • Omvat
    Burgerhuis

  • Omvat
    Café De Zwaan

  • Omvat
    Dorpswoning

  • Omvat
    Eenheidsbebouwing

  • Omvat
    Hoeve met losse bestanddelen

  • Omvat
    Kasteeldomein Litterveld

  • Omvat
    Oorlogsmonument

  • Omvat
    Parochiekerk Sint-Andreas

  • Omvat
    Twee gekoppelde winkels

  • Omvat
    Villa Elisa of Villa Suzanna met tuin

  • Omvat
    Weefschool

  • Is deel van
    Aartrijke

  • Is gerelateerd aan
    Brugsestraat (Zedelgem)


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Brugsestraat (Aartrijke) [online], https://id.erfgoed.net/themas/15845 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.