Volkswijk, tussen 1952 en 1957 gerealiseerd door de sociale huisvestingsmaatschappij Eigen Dak naar ontwerp van de Wetterse architect Alfred Dethoor. De wijk omvatte zowel eengezinswoningen als bejaardenwoningen en duplexwoningen, een kleuterschool en een administratief gebouw.

Bouwgeschiedenis en situering

Deze sociale woonwijk werd tussen 1952 en 1957 gerealiseerd door de sociale huisvestingsmaatschappij Eigen Dak ten zuiden van de spoorlijn Mechelen-Gent, op gronden van het bedrijf "Boomkwekerijen Kerkvoorde" dat stopgezet werd in 1949 (zie Fortstraat 14-16). De wijk is bekend onder de naam "Nieuwe Tuinwijk" (in de volksmond "Tivoli" of "Formosa") en het deel ten zuiden van de Zuidlaan wordt ook "Christus Koningwijk" genoemd, naar de bijhorende parochiekerk.

Het ontwerp van de Wetterse architect Alfred Dethoor voorzag een eerste fase van 105 woningen in de Leon De Smetlaan, Boomkwekerijstraat, Rozenstraat en de Oude Aardeweg (zie gedenkplaat Leon De Smetlaan 17, ingehuldigd op 11 augustus 1952). Een jaar later reeds werd de wijk in het noordoosten (aan de Acaciastraat en de Boomkwekerijstraat) uitgebreid met 22 gelijkaardige woningen door aannemer Cloetens uit Torhout. Het oorspronkelijke plan van Dethoor voorzag ook een gelijkaardige bebouwing langs de Oude Aardeweg aan de overzijde van de Zuidlaan (zuidoosten) maar in 1957 realiseerde aannemer F. De Coen (Schellebelle) daar 28 gekoppelde duplexwoningen (Oude Aardeweg 1-37, 2-54 en Zuidlaan 33-51). In 1959 werd op het binnengebied aan de Boomkwekerijstraat 26 een tijdelijke kleuterschool opgericht, die in 1964-65 vervangen werd door een definitief schoolgebouw naar ontwerp van Alfred Dethoor. In 1967 werd een bureaucomplex voor de sociale huisvestingsmaatschappij opgericht aan de Boomkwekerijstraat 1 en in 1974-75 een parochiekerk ten zuiden van de duplexwoningen aan de Oude Aardeweg. Van 2010 tot 2015 onderging de wijk een grondige renovatie.

Typering en beschrijving

De eerste twee fasen van de "Nieuwe Tuinwijk" kunnen gekarakteriseerd worden als een typische naoorlogse volkswijk bestaande uit per vier, vijf, zes of zeven gekoppelde grondgebonden gezinswoningen van twee bouwlagen en twee traveeën met omhaagde voortuintjes (behalve aan de zuidelijke kant van de Zuidlaan), aangevuld met veertien per twee of vier gekoppelde gelijkvloerse bejaardenwoningen ten zuiden van de Zuidlaan. Aan een centraal gemeenschappelijk pleintje aan de Boomkwekerijstraat werden vier winkel-woonhuizen voorzien en er was aanvankelijk ook een ingesloten speelpleintje (dat snel gebruikt werd voor de bouw van de kleuterschool). De architectuur kan bestempeld worden als baksteentraditionalisme en wordt gekenmerkt door de geelbruine bakstenen gevels met breukstenen accenten (plint), decoratief metselwerk, pannen schilddaken, decoratief smeedwerk voor de vensters en witgeschilderd houten schrijnwerk en overstekende kroonlijsten. De architect besteedde ook aandacht aan modern comfort (zoals warmterecuperatie).

De woningen van de derde fase (1957) sluiten aan bij deze van de eerste twee wat betreft architecturale volumetrie en vormgeving, maar wijken ervan af wat betreft inplanting (evenwijdig ten opzichte van elkaar en schuin ten opzichte van een centraal, druppelvormig pleintje) en woningtype (gekoppelde duplexwoningen, waarvan de benedenverdieping bestemd was voor bejaarden en de bovenverdieping voor jonge gezinnen). Boven de deur zijn kunststenen gevelstenen met motief (bootje), ingemetseld.

Evaluatie

Stedenbouwkundige en architecturale waarde als representatief voorbeeld van de typische naoorlogse volkswijk. Bepalende erfgoedelementen zijn de inplanting van de architecturale volumes, de groenaanleg (omhaagde privétuinen), de voorzieningen (winkels en school), de architecturale homogeniteit qua schaal, silhouet en materialiteit, en de planindeling van de duplexwoningen.