Het laatgotisch mergelstenen koor is de enige restant van de voormalige Sint-Christoffelkerk uit de 16de eeuw. Acht grafkruisen en -monumenten van de 17de tot de 19de eeuw zijn opgesteld rond het koor binnen een gietijzeren omheining. Een deel van de kerkhofmuur is bewaard ten oosten van het koor.
Historiek
Opgrimbie en het gehucht Daalgrimbie vormen een straatdorp dat zich ontwikkelde op het tracé van de Romeinse heirbaan Tongeren-Nijmegen. De oude bewoning blijkt uit de belangrijke prehistorische en Romeinse vondsten. Het oorspronkelijke domein wordt waarschijnlijk in 9de-10de eeuw gesplitst. In 1230 wordt Opgrimbie als allodiaal goed geschonken aan de abdij van Hocht, hierdoor verwerft het de kerkelijke immuniteit. Hierover ontstaan conflicten met de prins-bisschop van Luik, tot de abdis in 1651 het goed als leen aan de prins-bisschop opdraagt. De schepenbank, benoemd door de abdis, sprak Luiks recht en ging in beroep bij de Luikse schepenbank. Een jaarlijks verkozen burgemeester nam het bestuur waar. Opgrimbie werd onder meer in 1490 en 1579 door legenbenden verwoest.
Op kerkelijk gebied behoorde het tot de Sint-Christoffelparochie. Patronaat en het grootste deel van de tienden waren in bezit van de abdij van Cornillon, later overgebracht naar Beaurepart, Luik. Opgrimbie was een zeer kleine gemeente. In 1851 wordt het gehucht Daalgrimbie, dat tot dan bij Mechelen-aan-de-Maas hoorde, bij Opgrimbie gevoegd, waardoor de oppervlakte van 147 hectare tot 1.269 hectare steeg en de bevolking verviervoudigde.
De kern van het dorp bleef steeds de oude heirbaan (Heirstraat), waaraan zich aan de oostzijde (Kerkstraat) de oude kerk bevond. De rijksweg Tongeren-Maaseik, die vanaf 1812-13 het oostelijke gedeelte van de gemeente doorkruist, kreeg hier nooit de centrumfunctie die hij in andere gemeenten in de loop van de tweede helft van de 19de en de 20ste eeuw verwierf. Het westen van het grondgebied wordt nog steeds ingenomen door uitgestrekte bossen (ongeveer de helft van het grondgebied), die voor enige toeristische bedrijvigheid zorgen. Hier ligt ook sinds 1960 een koninklijk domein. De actieve bevolking is werkzaam in de naburige industriegebieden.
Beschrijving
De laat-gotische Sint-Christoffelkerk werd - op het koor na - afgebroken in het begin van de 20ste eeuw. In 1906 werd iets verderop, langs de Heirstraat, een neogotische basilica gebouwd naar ontwerp van architect M. Christiaens uit Tongeren. Van de oude kerk resteert enkel het koor, gelegen ten midden van het oude kerkhof. Het koor bleef in gebruik als kapel tot eind van de jaren 1960.
De voormalige kerk is een laat-gotisch, mergelstenen gebouw uit de 16de eeuw, met een rechthoekig koor van één travee met driezijdige sluiting en twee overhoekse, gelede steunberen bij de aanzet van de driezijdige sluiting. Er zijn waterspuwer in zuidoostelijke muur en vijf spitsboogvensters waarvan het oostelijk een deel van het gotisch maaswerk behield; drie ervan zijn dichtgemetseld. De rondboogvormige, gedichte scheiboog tussen koor en schip is zichtbaar in de gecementeerde westgevel. De kapel wordt afgedekt door een zadeldak met natuurleien.
Inwendig werd het koor gedeeltelijk omgebouwd tot elektriciteitscabine S.V. Interelectra. De driezijdige koorsluiting en de venstertravee zijn ongebruikt. In de twee schuine zijden van de koorsluiting komen twee nissen voor. De vloer bestaat uit Maaskalksteen.
Tegen de wand is een grafsteen geplaatst met volgende tekst : “MONUMENTUM/ HOC SIBI PRAE NOBILIQUE/ DNO DNO JOANNI MARTINO/ DE MAILLIARDOR HELVETICO/ NECNON OLIM SUB LUDOVICO/ XIIII FRANCORUM REGE/ CHRISTIANISSIMO CAPITANEO/ POSUIT REVERENDUS DNUS/ DNUS AUGUSTINUS DE/ MAILLIARDOR ORDINIS/ PRAE MONSTRATENSIS CANONICUS/ REGELARIS HUIUS LOCI PASTOR/ OBYT ILLE ANNO DNI 1707/ MENSIS XBRIS DIE 19 MIC/ AUTEM ANNO 1748 DIE 28 BRIS/ SISTE LECTOR ET UTRIQUE/ APPRECIARE UT AE TERNA/ QUANTOCIUS/ R.I.P.”
Rond de kerk is de zone van het voormalig kerkhof als groene zone aangelegd. Ten oosten van de kerk is nog een gedeelte van de oorspronkelijke kerkhofmuur (verstevigd met recentere steunberen) bewaard gebleven. De rest van de kerkhofmuur is afgebroken. Rond de ingang en de zijkanten van het koor werd een kleinere omheining geconstrueerd, gebruikmakend van het oorspronkelijke hek.
Binnen deze omheining zijn verschillende grafmonumenten en grafkruisen opgesteld:
Grafkruis, 17de eeuw : 164 [.] ; onleesbaar.
Grafzerk Leonardus Van der Hallen ( 16.3.1894) ; burgemeester Opgrimbie.
Grafzerk met opschrift : “HIR/ LIGT BEGRAVEN THIS/ GROMMEN A-1602/ +/ THIS SIN SON STARF/ A° 1616 BIDT VOOR DE SIELE”
Grafmonument met opschrift : “BASTIAANS/ echtgenoot van/ [ ] BRANS/ Geboren te Kesselt-Veldwezelt/ 30 maart 1830/ Overleden te Opgrimbie/ 8 juli 1909”
Grafmonument met bovenop Christus met doornenkroon en mantel gezeten op de koude steen. Tekst op sokkel onleesbaar.
Grafkruis, 17de eeuw (gedateerd 1666) ; onleesbaar opschrift.
Grafzerk, 18de eeuw: HIER LYGT BEGRAVEN DEN EER/ SAMEN HELGER STANS MET SYN/ HUYSVROUY/ BURGEMEESTER/ 20 juli 1791
Bron: Beschermingsdossier DL002149, Koor Sint-Christoffelkerk (digitaal dossier) Datum: De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)
Aan weerszijde van de ingang naar het koor staan twee grafmonumenten uit het begin van de 20ste eeuw. Een verfijnd afgewerkte neogotische stèle voor Paulus Sebastiaans († 1909) met op de voet een marmeren laagreliëf met de afbeelding van een palmtak, immortellenkrans en een klimop en een immortellenkrans om het bekronende kruis; en het grafmonument van Jozef Dexters († 1928) met als bekroning een beeld voorstellende Chrsitus op de koude steen.
In 2001 werden meerdere grafkruisen en -tekens uit de 17de tot de 19de eeuw beschermd. Die beschermde grafkruisen en -monumenten zijn in 2022 niet meer aanwezig op de kerkhofsite.
Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Kerk Sint-Christoffel met kerkhof [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/1291 (geraadpleegd op ).
