erfgoedobject

Buxus sempervirens op kerkhof Sint-Servatiuskerk

landschappelijk element
ID
130495
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/130495

Juridische gevolgen

Beschrijving

De palmboompjes (Buxus sempervirens) staan verspreid op het omhaagde kerkhof ten zuiden van de parochiekerk Sint-Servatius.

Een aantal palmboompjes staan als rij achter de graven, de andere staan verspreid als solitair. De verschillende massieve heesters hebben een uitzonderlijke omvang en zijn door hun symmetrische en evenwichtige groeivorm zeer beeldbepalend op het kerkhof. Op het moment van de bescherming (2013) zijn de heesters reeds lange tijd niet meer structureel gesnoeid en daardoor sterk uitgegroeid, zelfs over enkele graven heen. In totaal zijn er nog acht heesters bewaard. De grootste heester is 3 meter hoog en heeft een diameter van 4 meter en een stamomtrek van 55 centimeter (opname in 2007). Buxussen zijn meer struikachtig met takken van circa 20 centimeter stamomtrek. Buxussen met vergelijkbare afmetingen zijn vermoedelijk tussen het einde van de 18de en het einde van de 19de eeuw aangeplant. Het voorkomen van buxusmassieven met dergelijke omvang en leeftijd is zeer uitzonderlijk. Een vergelijking met de lijst van de dikste en hoogste bomen/struiken in België (opgesteld door de Belgische Dendrologische Vereniging) situeert de buxussen op het kerkhof van Ravels bij de top twintig van België en de top tien van Vlaanderen. Binnen de regio zijn het de grootste en dikste exemplaren van hun soort. De monumentale vorm is ontstaan door een combinatie van de oorspronkelijke snoeivorm en de natuurlijke groei die plaatsvond nadat het regelmatig snoeibeheer werd stopgezet.

De palmboompjes werden om verschillende redenen aangeplant, enerzijds als siergroen, anderzijds voor het gebruik bij kerkriten en omwille van hun symbolische betekenis. Tot in de jaren 1950 was het gebruikelijk om buxus, of een andere wintergroene plant, aan te planten op graven als symboliek voor het leven na de dood. Ze kunnen dus beschouwd worden als grafmonumenten en maken integraal deel uit van het kerkhof. Daarnaast worden gewijde palmtakjes op Palmzondag, wanneer de blijde intrede van Jezus in Jeruzalem herdacht wordt, uitgedeeld aan de bevolking als bescherming tegen onheil en maakte buxus dus traditioneel deel uit van de beplantingen rondom de kerk. Het Palmzondagritueel vindt nog steeds plaats, maar de palmtakjes worden niet meer lokaal geoogst. Hoewel de oude gebruiken dus ondertussen (deels) teloor gegaan zijn, herinneren de buxussen aan wat eertijds was. De oude gebruiken, namelijk het 'inpalmen' als grafmonument en het gebruik van palmtakjes tijdens Palmzondag, zijn hier nog heel leesbaar en tastbaar aanwezig gezien de buxussen zich nog in hun oorspronkelijke gaaf bewaarde context, een historisch kerkhof rondom de kerk, bevinden.

Dit kerkhof gaat terug tot de middeleeuwen en wordt op de kabinetskaart van de Ferraris (1770-1778) voorgesteld als een omhaagd kerkhof. Het kerkhof werd heraangelegd in 1897. De locatie van de buxussen valt grotendeels samen met dit laat-19de-eeuws kerkhof. De ouderdom van zowel een aantal van de buxussen als een aantal graven kan gesitueerd worden aan het einde van de 19de eeuw. De buxussen en een aantal graven zijn deels zelfs ouder dan de aanleg (tot 1886) waardoor ze vermoedelijk uit het ouder kerkhof werden overgehouden en mee geïntegreerd werden in het ‘nieuwe’ kerkhof. De overige buxussen en graven zijn allen te situeren tussen 1886 en 1940.

  • Kabinetskaart van de Oostenrijkse Nederlanden voor Zijn Koninklijke Hoogheid de Hertog Karel Alexander van Lotharingen, Jozef Jean François de Ferraris, Koninklijke Bibliotheek van België, uitgegeven in 1770-1778, schaal 1:11.520 herleid naar 1:25.000.

Bron: Onroerend Erfgoed, digitaal beschermingsdossier 4.001/13035/101.1, Ravels, Sint-Servaasstraat kerkhof, palmboompje (S.N., 2013).
Auteurs: Artois, Dirk; Kinnaer, Anse; Van der Linden, Geert
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Buxus sempervirens op kerkhof Sint-Servatiuskerk [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/130495 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.