De duizendjarige eik, een zomereik, zou sinds de Karolingische periode als gerechtsboom gediend hebben. Deze boom vormt een belangrijk beeldbepalend object in dit open landbouwlandschap.
Historiek
Onder deze eik zou sinds de Karolingische periode volgens Frankische gewoonte recht gesproken zijn. De plaats nabij de eik deed tot het einde van de 17de eeuw vermoedelijk dienst als terechtstellingsplaats: heksen zouden naar de boom zijn geleid voor de uitvoering van hun straf. Deze plek staat in de buurt bekend als “Het Verbrand”, een verwijzing naar de brandstapel waarop de veroordeelden aan hun einde kwamen. Volgens specialisten zou deze eik eerder 400 tot 500 jaar oud zijn.
Op de kabinetskaart van de Ferraris (1770-1778) wordt deze zomereik niet afzonderlijk weergegeven. De locatie van de boom wordt aangeduid als een bos met hoogstammen. Vandermaelen (1846-1854) geeft eveneens een bebost gebied weer.
Beschrijving
De duizendjarige eik bevindt zich nabij het gehucht Mellaar in een bosperceeltje te midden van een open landbouwlandschap langs een veldweg die uitkomt op de Dikke Eikstraat (N725), ten noordwesten van Lummen. Dit bosperceel groeit op de getuigenheuvel de Willekensberg aan de rand met de vallei van de Zwarte Beek. Op deze locatie zijn twee eiken aanwezig, waarvan de oudste beschermd.
Deze zomereik (Quercus robur) heeft een stamomtrek van 6,57 meter (gemeten op 1,50 meter hoogte). De totale hoogte bedraagt 21 meter, de grootste diameter van de kroon 27 meter (opname in 2007). De kern van deze boom is gedeeltelijk weggerot. Bij een zware storm in 1987 brak een grote tak af die de boom gedeeltelijk openscheurde.
De zomereik heeft een belangrijke esthetische waarde: de voor deze soort representatieve groeivorm is het resultaat van een manipulatie in het verre verleden. De boom vormt dan ook een beeldbepalend object. De duizendjarige eik was in oorsprong een knotboom en is de hoogste, dikste en oudste zomereik in de regio. Aangezien deze boom een zuivere vertegenwoordiger van de soort is (genenreservoir) heeft de opgaande boom een belangrijke wetenschappelijke waarde. Deze boom vormt een historische eenheid met de boomkapel die ertegen bevestigd is.
- Kabinetskaart van de Oostenrijkse Nederlanden van Jozef Jean François de Ferraris, opgesteld tussen 1770-1778, schaal 1:11.520.
- Topografische kaart van België, Philippe Vandermaelen, uitgegeven tussen 1846-1854, schaal 1:20 000.
- Onroerend Erfgoed Limburg, Beschermingsdossier DL000065, Duizendjarige eik (S.n., 1940).
