De kanaalbeplanting van opgaande okkernoten vormt een representatief voorbeeld van watergebonden bomenrijen. De beplanting is geconcipieerd als laat 19de-eeuwse stadsverfraaiing na ontmanteling van de stadsvesten en met een uitzonderlijk en traditioneel gebruik waarbij de vruchten van de fruitbomen door bewoners kunnen worden geoogst door de bomen tijdelijk af te huren van de stedelijke overheid.

Historiek

De Adj. Masscheleinlaan en de Hoge Wieltjesgracht zijn gesitueerd aan de noordelijke historische stadshelft van Ieper. Het smalle kanaal gaat terug op een afleidingsgracht vanaf de stadsvesten naar de Ieperlee toe en dateert uit de tweede helft van de 19de eeuw.

De kanaalbeplanting vormt een historische eenheid met de stadslandschappelijke structuur, meer bepaald met de vestingbouwstructuur van Ieper. De Hoge en Lage Wieltjesgracht vormen een vervangstuk van de oorspronkelijke vesting en werden in een recht traject richting Ieperlee aangelegd na de ontmanteling van de stadsvesten tussen circa 1850-1870. Het groene aanlegconcept werd waarschijnlijk bij het einde van de 19de eeuw verder uitgewerkt door de bekende tuinarchitect Louis Fuchs, die ook instond voor de heraanleg bovenop de bewaarde stadsvesten.

De watergebonden beplanting maakt op een bijzondere wijze deel uit van het stedelijk patrimonium. De bomen konden namelijk door bewoners tijdens de oogstperiode tijdelijk gehuurd worden, waarbij het fruit geoogst mag worden door de vruchten met lange stokken af te slaan. Dit gebruik dateert minstens reeds van de interbellum-periode en houdt tot op vandaag stand, zij het met een dalende interesse.

Beschrijving

De totale lengte van het kanaaltracé van de Hoge en Lage Wieltjesgracht (in open bedding) bedraagt circa 510 meter. Het oorspronkelijk met behulp van sluisjes getrapte kanaaltraject van de Hoge en Lage Wieltjesgracht is enigszins gewijzigd. De algemene verschijningsvorm, inclusief de beplanting met historisch continue soortkeuze, is evenwel goed bewaard. De omgevende bebouwing bestaat overwegend uit bescheiden rijbebouwing met één tot twee bouwlagen.

De okkernoten staan op beide smalle, hellende kanaalbermen en bereiken een hoogte van circa 8 meter en de hoogte van de takvrije stammen bedraagt gemiddeld ongeveer 2 meter. De plantafstand is vrij regelmatig, gemiddeld 6 meter. Van de stamomtrekken zijn voorlopig geen gegevens verzameld. De kanaalbeplanting is vrij gelijkjarig, alhoewel de bomenrij plaatselijk reeds is ingeboet met jonge fruitbomen. Onder de oudste exemplaren zijn zowel vitale als minder vitale exemplaren aanwezig. Meerdere exemplaren hebben schuine stammen en hellen over naar het water toe. De okkernoten hebben met hun brede, naar het water overhellende kruinen, een mooie representatieve groeivorm. De bomen betreffen niet de oorspronkelijke generatie, vermits de oorlogsvernielingen van zowel de Eerste als de Tweede Wereldoorlog geleid hebben tot vervangingen in het bestand.

De kanaalbeplanting langsheen de Hoge en Lage Wieltjesgracht sluit aan op de geplantsoeneerde vesten ten oosten van de stad en vormt als dusdanig een groene omkadering van de vroegere vestingstad. De kanaalbeplanting is een beeldbepalend onderdeel van een open afwateringsgracht tussen de stadsvestingen en de Ieperlee. Deze verbinding werd geconcipieerd als een groene ‘boulevard’ ter vervanging van de vroegere militaire vestingstructuur. Eenzelfde concept, maar meer als parkplantsoen uitgewerkt, werd doorgevoerd op de oostelijke, hoge stadsvesten.