Neoclassicistisch gemeentehuis uit het derde kwart van de 19de eeuw naar ontwerp van provinciearchitect Eugène Gife. In 1898 werd het gebouw aan de oostzijde uitgebreid met een kleine annex in een aansluitende vormgeving, naar ontwerp van provinciearchitect Louis Gife.
Historiek
Na de bouw van een nieuwe school in 1861 aan Kerkeneind besliste het gemeentebestuur van Kalmthout om net ten westen ervan, op de plaats van de oude, gesloopte school, een nieuw gemeentehuis te bouwen. Provinciearchitect Eugène Gife (1819-1890) werd aangesproken voor het ontwerp. De gemeenteraad keurde op 13 oktober 1862 zijn plannen en bestek goed mits enkele kleine wijzigingen waaronder de toevoeging van een uitsprong aan de voorgevel, en een extra ingang langs de westzijde. De werken werden uitgevoerd door K. Adriaensen uit Hoogstraten en waren klaar op 14 december 1863.
Sindsdien onderging het gebouw verschillende verbouwingen. In 1874 werd het pannendak vervangen door een zinken dakbedekking omwille van waterinsijpeling die wellicht het gevolg was van de te kleine dakhelling. In 1898 kreeg het gemeentehuis aan de oostzijde een kleine annex van één travee en twee bouwlagen onder een plat dak in een aansluitende vormgeving, ontworpen door provinciaal architect Louis Gife (1854-1929), zoon van Eugène Gife. Deze werken werden uitgevoerd door Van Campen uit Essen. Mogelijk werden toen de twee leeuwensculpturen in beton aan weerszijden van de toegangstrap geplaatst. Volgens andere bronnen gebeurde dit al in 1871 en werden de beelden ontworpen door Simons en Fabrie uit Antwerpen. Mogelijk verwijst dit naar Louis-Eugène Simonis (1810-1882) die beeldhouwer was van de leeuwenbeelden aan de Congreskolom in Brussel, en Robert Fabri (1839-1909) die als beeldhouwer meewerkte aan het Koninklijk Atheneum en het KMSKA in Antwerpen.
Tijdens de Tweede Wereldoorlog liep het gebouw schade op door het opblazen van de kerktoren op 12 oktober 1944 en het neerkomen van V-bommen in de onmiddellijke nabijheid van het gebouw. Het metselwerk, de hardsteen, het dak, de bepleistering, het schrijnwerk, het glas en de schilderwerken raakten hierbij beschadigd. Architect Williame uit Ekeren coördineerde de uitvoering van de herstellingswerken die pas in 1958 werden toegewezen.
Tijdens de tweede helft van de 20ste eeuw werd de ingang in de westgevel dichtgemaakt en werden aan deze zijde vier vensters ingebracht in de onderbouw. In de oostelijke aanbouw werd de poort in de onderbouw vervangen door twee vensters. In 1988 werd het aanpalende schoolgebouw herbestemd tot gemeentehuis. Hiervoor werd dit volume (gedeeltelijk) gesloopt, vernieuwd en verbonden met het oude gemeentehuis dat herbestemd werd tot muziekschool en archief. Het oude gemeentehuis werd achteraan uitgebreid en qua interieur volledig verbouwd, met uitzondering van de inkomhal naar het schoon verdiep. In 2023 werd het aanpalende gebouw volledig gesloopt voor een nieuwbouw naar ontwerp van ectv architecten (Els Claessens en Tania Vandenbussche).
Beschrijving
Neoclassicistisch dubbelhuis van drie traveeën en één bouwlaag onder tentdak (kunstleien) met een bepleisterde, beschilderde lijstgevel op verhoogde begane grond met sokkel van arduin. De gevel wordt verticaal geritmeerd door pilasters, horizontaal door een gelede architraaf, een fries en een houten kroonlijst. De centrale deurtravee met steektrap wordt geflankeerd door hoge sokkels met leeuw, en bevat een rondboogdeur in geprofileerde omlijsting met sleutel, en een driehoekig fronton boven de kroonlijst. Links en rechts wordt de gevel geopend door een segmentboogvenster in geprofileerde omlijsting met lekdrempel op consoles.
- Onroerend Erfgoed Antwerpen, Lopend archief, Kalmthout, gemeentehuis.
- Onroerend Erfgoed, Digitaal beschermingsdossier DA002185, Kalmthout: Voormalig gemeentehuis en pastorie (BRENDERS F. 1998).
- Onroerend Erfgoed, Digitaal opheffingsdossier 4.001/11022/102.1, Gevels en bedaking van het oude deel van het gemeentehuis in Kalmthout (S.N. 2024).
- Provinciaal Archief Antwerpen, Gemeentehuizen, Kalmthout, dossiers 1 en 2.
- FENIKX 2022: Kalmthout oud gemeentehuis bouwhistorisch onderzoek, Gentbrugge.
- VORSSELMANS J. 1958-1959: 'S Heerenhuys, 's Heeren Camer, dorpshuis, gemeentehuis, Calmpthoutania XI.2, 39-41.
