erfgoedobject

Klooster van de franciscanessen met tuin

bouwkundig / landschappelijk element
ID
134747
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/134747

Juridische gevolgen

Beschrijving

Neogotisch klooster- en schoolcomplex met landschappelijke tuin van 30 are, met kronkelpaden, platanen, bruine beuken, heuveltje en 'Lourdesgrot', aangelegd in 1910-1920; de aangrenzende ommuurde moestuin werd recentelijk heraangelegd tot siertuin.

Aan het einde van de jaren 1860 werd een huis aan de westrand van Sint-Kwintens-Lennik verbouwd tot klooster met school en kapel, een gesloten vierkant omringd door 1,5 hectare grond, gesitueerd in de spie gevormd door de Gooikse steenweg (de huidige Kroonstraat) en de Zavelstraat. In 1879 en 1882 werden de verbouwingen geregistreerd waardoor het klooster van de zusters van Onze-Lieve-Vrouw Visitatie zijn huidig uitzicht verkreeg: 'Helleputiaans' neogotisch, vergelijkbaar met andere katholieke school-kloostercomplexen die over het hele land werden opgetrokken tijdens de laatste decennia van de 19de eeuw, als reactie op de schoolwet van 1 juli 1879, waarbij de gemeentescholen werden gelaïciseerd (bijvoorbeeld te Tessenderlo, 1880-1881; Monceau-sur-Sambre, 1879-1884 en Eigenbilzen, 1880).

Vanaf het fraaie smeedijzeren hek in de Zavelstraat is de bakstenen gevel van de kloosterkerk zichtbaar, geflankeerd door haakse steunberen, met roosvenster, een spitsboogportaal met zuiltjes en timpaan, in de gevelspits een blinde spitsboog met een beeld van Sint-Jozef en het Kind Jezus, twee achthoekige torentjes op de achtergrond. De rest van het complex ligt verborgen achter hoge tuinmuren, boomkruinen of de recente bebouwing, die na de oprichting van een bezigheidshome ('Zonnestraal') in 1950 aan de noordzijde werd toegevoegd.

Op de stafkaarten die werden opgemaakt na de bouw van het klooster (1879, 1894, 1924) wordt een regelmatige, in acht kwadranten verdeelde moestuin weergegeven, maar dit kan hoogstens in het begin het geval geweest zijn. Het klooster­ domein omvatte het gebouwencomplex met binnenplaatsen, twee percelen 'hof ' en een perceel bouwland – samen nagenoeg 1,5 hectare. Het grootste van deze percelen (nummer 445b, naderhand 445f, uitgevend op de Kroonstraat) werd rond 1970 opgeofferd voor nieuwbouw. Op het middelste van de drie (nummer 440f ), nog geen 30 are, werd een kleine landschappelijke tuin aangelegd. De ringpaden, die een '8' vormen, voeren langs een Lourdesgrot en omsluiten een heuveltje met een Christusbeeld. Te oordelen naar de stamomtrekken van de bomen – vooral bruine beuken (Fagus sylvatica 'Atropunicea') en platanen (Platanus x hispanica) – gebeurde de aanplanting rond de Eerste Wereld­oorlog.

De grotendeels ommuurde moestuin is nog slechts voor een klein gedeelte als dusdanig in gebruik. Het grootste gedeelte werd in de jaren 1990 heraangelegd tot siertuin. Het middelpunt van deze aanleg wordt gevormd door een ronde rozenparterre, afgebakend met een lage taxushaag en met een driebladig citroenboompje (Poncirus trifoliata) in het middelpunt. Opvallend, zowel in de nieuwe als in de oude tuin, is de gevarieerde struiklaag met, naast veel voorkomende soorten, enkele rariteiten als Europese pimpernoot (Staphylea pinnata) en gewone hopboom (Ptelea trifoliata). Uniek en mogelijk behorend tot de oudste aanplanting is een van de boompjes rechts van het pad tussen het toegangshek aan de Zavelstraat en de kapel: een dwergiep (Ulmus pumila), een kleinbladige, uit Oost-Azië afkomstige iepensoort, resistent tegen de iepenziekte en niet onbekend bij de bonsai-liefhebbers.

Merkwaardige bomen (Opname 12 juli 2001. Het cijfer in vet geeft de stamomtrek, gemeten op 150 cm hoogte.)

  • 1. dwergiep (Ulmus pumila) 50(70), ent op 50 hoog
  • 2. gewone plataan (Platanus x hispanica) 322
  • Kadasterarchief Vlaams-Brabant, Kadastrale opmetingsschets Sint-Kwintens-Lennik, 1868/34.
  • Kadasterarchief Vlaams-Brabant, Oude kadastrale legger (212) Sint-Kwintens-Lennik, artikel 288.
  • KRÜSSMANN G. 1978: Handbuch der Laubgehölze (III), Berlijn/Hamburg, 436.
  • MAES K. (red.) 1998: Joris Hel­leputte, architect en politicus, 1852-1925 (deel II: Oeuvrecatalogus), Leuven.
  • VAN BELLE N. 1992: Van slotklooster tot home Zonnestraal, in: Bijdragen tot de geschiedenis van Lennik (4de reeks), Lennik, 160-163.

Bron: DENEEF, R., 2005: Historische Tuinen en Parken van Vlaanderen. Inventaris Vlaams-Brabant. Pajottenland - Zuidwestelijk Brabant: Bever, Dilbeek, Galmaarden, Gooik, Herne, Lennik, Liedekerke, Pepingen, Roosdaal, Sint-Pieters-Leeuw, Ternat, Brussel: Vlaamse Overheid. Onroerend Erfgoed.
Auteurs: Deneef, Roger; Wijnant, Jo
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Klooster van de franciscanessen met tuin [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/134747 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.