erfgoedobject

Klooster en kostschool met tuin

bouwkundig / landschappelijk element
ID
134761
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/134761

Juridische gevolgen

Beschrijving

Ursulinenklooster met kostschool, gesticht door de familie Huysman d'Annecroix uit Ter Rijst en gebouwd In 1840. Belangrijke verbouwing uit 1899 in een late, neogotische stijl. Ommuurde pensionaatstuin van bijna twee hectare groot, met een centrale calvariegroep, en een Lourdesgrot uit 1980. In de omheiningsmuur veertien nisjes met het leven en lijden van Christus. Tegen de noordwestmuur een paviljoentje in latwerk. Kleine Lourdesgrot op de speelplaats uit 1877.

Het ursulinenklooster van Heikruis werd gesticht op initiatief van de familie Huysman d'Annecroix uit het nabijgelegen Ter Rijst met de bedoeling onderwijs (vanaf 1846 ook kantwerk) en, zo nodig, logies te verstrekken aan onbemiddelde meisjes uit de regio. De zusters ursulinen uit Tildonk gingen in op het verzoek om enkele zusters ter beschikking te stellen en op 4 november 1833 opende de kostschool haar deuren voor 75 leerlingen, waaronder 12 internen. In 1840 werden enkele dorpswoningen met bijbehorende hovingen naast de kerk afgebroken om plaats te ruimen voor het nieuwe kostschool- en kloostercomplex, dat eind 1842 in gebruik genomen werd en in de loop van de jaren verder uitdijde. In 1885 werd een aanpalende hoeve met bijbehorende hof, boomgaard en landbouwgrond aangekocht, zodat het klooster-pensionaat min of meer zelfbedruipend werd. De laatste en belangrijkste wijziging dateert uit 1899, toen een gedeelte werd verbouwd in een late, (Helleputiaanse) neogotische stijl, met kwistig gebruik van de 'Brugse travee', maar soberder dan het ursulinenpensionaat van Tildonk (bijvoorbeeld geen dakranden met blindboogjes en lisenen) en – zoals blijkt uit het voorkomen van een stuk wachtgevel - onvoltooid. In 1961 sloot de kostschool haar deuren. Het complex diende als retraitehuis en voor de opvang van herstellende zusters, tot er in 1990 het Mater Dei Rust- en Verzorgingstehuis werd geopend.

Religieuze thema's spelen een belangrijke rol in de meeste klooster- en pastorietuinen. De ommuurde pensionaatstuin, bijna twee hectare groot, vormde het 'landschappelijk' decor voor meditatie en soms ook voor stichtelijke religieuze plechtigheden. De belangrijkste zichtas vanuit het pensionaat eindigt bij een calvariegroep (met de Golgotha in rotsimitatie) in een boog van hoogstammige bomen. In de bakstenen omheiningsmuur aan de zuidwestrand zijn veertien nisjes aangebracht waarin het leven en lijden van Christus in 'rondebosse' wordt uitgebeeld. In 1877 werd op de speelplaats een kleine Lourdesgrot gebouwd, maar de Lourdesgrot – een krocht uit cyclopisch metselwerk – achter in de tuin werd nog in 1980 gebouwd. De huidige beplanting dateert van na de Eerste Wereldoorlog met uitzondering van een paar tamme kastanjes (Castanea sativa), een zomerlinde (Tilia platyphyl­los) en een sawaraschijncipres (Chamaecyparis pisifera). Op oude ansichtkaarten worden groene nissen en ronde en ovale bloemenmozaïeken met inlegplanten getoond, die de late landschappelijke parken meestal opfleurden. Tegen de noordwestmuur staat nog een paviljoentje in latwerk.

Merkwaardige bomen (Opname 26 juli 2001. Het cijfer in vet geeft de stamomtrek gemeten op 150 cm hoogte.)

  • 4. zomerlinde (Tilia platyphyllos) 345
  • 5. gewone trompetboom (Catalpa bignonioides) 232
  • 7. tamme kastanje (Castanea sativa) 349
  • 12. hazelaar met veerspletig blad (Corylus avellana 'Heterophylla') 63, 9 meter brede kroon
  • Kadasterarchief Vlaams-Brabant, Oude kadastrale legger 212 Heikruis, art. 320 en 339.
  • Kadasterarchief Vlaams-Brabant, Kadastrale opmetingsschets Heikruis 1844/2 en 1899/1.
  • DE ROOCK M., Historiek van Mater Dei, in Mater Dei, (laatst geraadpleegd op 4 december 2014).

Bron: DENEEF, R., 2005: Historische Tuinen en Parken van Vlaanderen. Inventaris Vlaams-Brabant. Pajottenland - Zuidwestelijk Brabant: Bever, Dilbeek, Galmaarden, Gooik, Herne, Lennik, Liedekerke, Pepingen, Roosdaal, Sint-Pieters-Leeuw, Ternat, Brussel: Vlaamse Overheid. Onroerend Erfgoed.
Auteurs: Deneef, Roger; Wijnant, Jo
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties


Waarnemingen


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Klooster en kostschool met tuin [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/134761 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.