erfgoedobject

Scheldevallei Heurne

landschappelijk geheel
ID
135211
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/135211

Juridische gevolgen

Beschrijving

De Scheldevallei van Heurne bevindt zich op de linkeroever van de Schelde, stroomafwaarts van Oudenaarde. Het historische karakter van de Scheldevallei is goed bewaard. Het meersenlandschap is hier eerder gesloten door de aanwezigheid van perceelsrandbegroeiingen. Het landschap veranderde als gevolg van menselijke ingrepen, zoals de aanleg van de spoorweglijn 86 ‘De Pinte-Ronse’, de toenemende bebouwing aan de rand van de Scheldevallei en kalibreringswerken aan de Schelde, waarbij vier meanders werden afgesloten van de huidige loop. Desalniettemin is het landschapsbeeld van de Heurnemeersen vrij gaaf gebleven.

Belangrijk in het landschap zijn de oude meanderstructuren en het uitgesproken grasland karakter, met verdichtingen door bosjes, houtkanten, knotwilgenrijen, struwelen en andere kleine landschapselementen. Het meersengebied wordt begrensd door de bebouwing op de steilrand van de hoger gelegen zandleemgronden en het jaagpad van de Boven-Schelde. Het gebied ontwatert langs een net van parallelle sloten met een totale lengte van bijna vier kilometer, die haaks op de parallelgracht langs het jaagpad staan. Gezien de hogere ligging van de meersen ten opzichte van het Scheldepeil is er een continue en relatief snelle ontwatering van het gebied. Verlanding van enkele grachten zorgt voor de vernatting van enkele stukken van het gebied. Kwel is een belangrijke component in de hydrografie van het gebied. Bodemkundig maken de Scheldemeersen deel uit van een groter aaneengesloten gebied op (zware) kleigronden. De valleigronden zijn kalkrijk en verweerde schelpresten zijn overal te vinden. De zandige ruggen zijn het resultaat zijn van lokale verstuivingen tijdens koude en droge periodes van het laatglaciaal (ca. 13000 tot 10000 jaar geleden). In de binnen- en buitenbochten van de meanders is soms zandlemig alluvium afgezet, met plaatselijk een drogere zandlemige oeverwal. Ten westen van de spoorweglijn is zandlemig colluvium van het bovenliggend plateauaanwezig afkomstig. Waterstuwing met kwelwater, afkomstig van hoger infiltrerend water, is de oorzaak van de vochtigere drainageklassen.

Eind 18de eeuw meanderde de Schelde in dit gebied tussen meersen en natte weilanden met weinig perceelsranden ten oosten van de Schelde (kabinetskaart de Ferraris, 1771-1777). Ten westen van de Schelde, tussen de steilrand en de rivier, liggen kleine onregelmatige percelen met veel perceelsrandbegroeiingen. Aan de Torenhoeve is in die periode al één kleine meander afgesneden. In de 20ste eeuw raakten nog meer meanders van het riviersysteem afgesneden en zijn de omliggende percelen naar weiland of kleine percelen bos omgezet.

De neogotische parochiekerk van Heurne (Sint-Amandus) ligt net bovenaan de steilrand van de Schelde. De neogotische parochiekerk dateert van 1922. Tijdens de Tweede Wereldoorlog raakte de kerk beschadigd. De toren werd heropgebouwd in 1941. De pastorie is de Eerste Wereldoorlog in de jaren 1920 gedeeltelijk wederopgebouwd.

Het ‘Kasteelke’ is in een grote beboomde tuin gelegen. Er is een gietijzeren afsluiting aan de straat met twee hekken, een gekasseide en begraasde oprit. De villa is in neogotische en eclectische stijl opgetrokken in 1901. In het noorden ligt een mooie L- vormige paardenstal met duiventoren in het midden en lager koetshuis. Aan de straatkant ligt een in de tuin geïncorporeerde kapel ‘Capelle ten doorne’ van 1757, genoemd naar de plaats waar voorheen een kruis onder een doornboom stond .

Het “Hof ten Toren” was de vroegere zetel van de oude heerlijkheid. Archeologische opgravingen wijzen op occupatie sinds de 11de-12de eeuw. Vroeger werd ze ‘Heerenhoeve’ genoemd, later ‘De Toren’ en nu ‘Hof ten Toren’ of ook wel het ‘’t Rozehof’. De hoeve is nagenoeg volledig gesloten, ligt rond een gekasseid erf op een noordelijke heuvelrug van de Scheldevallei. In het oosten en westen wordt ze door weiden geflankeerd. Een gekasseide dreef geeft toegang tot de hoeve, via een uit 1731 daterende toegangspoort. De voormalige paardenstal met aansluitend wagenhuis is wederopgebouwd in 1919. De toren met twee bijgebouwen dateert van 1641, waarschijnlijk ter vervanging van een uit de 11de of 12de-eeuwse toren.

  • Kabinetskaart van de Oostenrijkse Nederlanden voor Zijn Koninklijke Hoogheid de Hertog Karel Alexander van Lotharingen, Jozef Jean François de Ferraris, Koninklijke Bibliotheek van België, uitgegeven in 1770-1778, schaal 1:11.520 herleid naar 1:25.000.
  • Gereduceerde Kadasterkaart van België, Dépôt de la Guerre, uitgegeven in 1845-1855, schaal 1:20.000.
  • Atlas Cadastral parcellaire de la Belgique, Philippe-Christian Popp, uitgegeven in 1842-1879, schaal 1:5.000.
  • Topografische kaart van België, Philippe Vandermaelen, uitgegeven in 1846-1854, schaal 1:20.000.
  • Topografische kaarten van België, Eerste editie, Krijgsdepot, uitgegeven in 1865-1880, schaal 1:20.000.
  • Topografische kaarten van België, Tweede editie, Militair Cartografisch Instituut, uitgegeven in 1880-1884, schaal 1:20.000.
  • Topografische kaarten van België, Derde editie, Militair Cartografisch Instituut, uitgegeven in 1889-1900, schaal 1:20.000.
  • Topografische kaarten van België, Herziening derde editie, Militair Cartografisch Instituut, uitgegeven in 1900-1930, schaal 1:20.000.
  • Kaart van België, Militair Cartografisch Instituut, uitgegeven in 1928-1950, schaal 1:20.000.
  • Kaart van België, Militair Geografisch Instituut, uitgegeven in 1949-1970, schaal 1:25.000.

Bron: Ankerplaats 'Scheldevallei Heurne'. Landschapsatlas, A40038, Agentschap Onroerend Erfgoed, Brussel.
Auteurs: Van den Bremt, Paul; Tack, Guido; De Meirsman, Reginald; Vanmaele, Nele
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Scheldevallei Heurne [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/135211 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.