erfgoedobject

Omgeving van Tissenhovemolen

landschappelijk geheel
ID
135215
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/135215

Juridische gevolgen

Beschrijving

Deze ankerplaats is tussen de dorpjes Mater(Oudenaarde) en Sint-Maria-Horebeke (Horebeke) gelegen, en strekt zich verder noordwaarts uit richting Korsele. Rond de windmolen Tissenhovemolen ligt de kouter van Horebeke. Ten westen daarvan ligt de vallei van de Oossebeek, zijbeek van de Schelde. Rond Mater monden de Spouwwaterbeek en de Borrekenbeek in de Oossebeek uit. Deze asymmetrische vallei heeft een steile oostelijke valleiwand en een zachter hellende westelijk valleiflank.

Mater is een site die van laatprehistorische tijd dateert. De straat Kerkgate is de hoofdstraat met een gekasseide aanleg uit de periode 1857-1856. Een eerste vermelding van de kerk van Mater dateert uit 998, toen de kerk door een markgraaf aan de Sint-Pietersabdij geschonken werd. De vroegere parochiekerk bevond zich ten noordoosten van de tegenwoordige kerk, nl. ter hoogte van de huidige Sint- Amelbergakapel. Waarschijnlijk ging de vroegere kerk terug op een bidplaats van de niet meer bestaande burcht van Mater. Op een niet bekend tijdstip werd een nieuwe parochiekerk gebouwd, toegewijd aan Sint- Marinus. De huidige kerk werd in 1780-1783 opgericht. Achter de kerk ligt de Sint-Amelbergakapel. Deze kapel uit 1915-1916 in neoromaanse stijl, vervangt de oudere 16de-eeuwse kapel die op dezelfde plaats stond.

Het gehucht Tissenhove is tussen de kouter en de vallei van de Oossebeek gelegen. Er komen verschillende hoeves voor. Een grote hoeve, van het gesloten type met gekasseid erf, klimt tot 1700 op. In 1935 werd deze door brand vernield maar terug opgebouwd. Er komen in de straat verschillende 19de-eeuwse hoeves voor. In de Tempelstraat, de vroegere Rechemstraat, stond tot 1954 een gebouw dat dienst deed als tempel voor de protestantse bevolkingsgroep van Mater die hier eind de 18de eeuw nog leefde. Samen met de omliggende dorpen vormde ze een gemeenschap die bekend staat als de ‘Vlaamse Olijfberg’. Het oude wegkapelletje, onder de linden naast de Sint- Amelbergakouter duidt de site aan. Het is het keerpunt van lokale processies en stoeten.

De houten windmolen de ‘Tissenhovemolen’ of ook ‘Oude Molen’ en ‘Jagerijmolen’ genoemd is een korenmolen van het staakmolentype op lage, open teerlingen. Hij is in een open landschap op de kouter gelegen, in een typisch molenlandschap. Reeds in 1571 werd vermelding van de molen gemaakt, van oudsher behoorde hij aan de baronie van Schorisse. Vroeger bevond de molen zich 350 meter meer noordoostwaarts. Hij is vermoedelijk omtrent 1776- 1787 overgebracht naar zijn huidige locatie, met deels hergebruikt materiaal. De in oorsprong oude watermolen op de Oossebeek, de Zwadderkotmolen of Waterkotmolen, ligt in een gaaf landschap. De vroegere cirkelvormige spaarvijver ten zuiden ervan is opgevuld en met bomen begroeid. Sinds 1965 ligt de molen stil en werd hij nadien als horecabedrijf in gebruik genomen. In 1975-76 werd hij gerestaureerd en sinds 1988 is het een restaurant met galerij.

Het dorpsbeeld van Sint-Maria-Horebeke wordt bepaald door lintbebouwing aan weerszijden van de Dorpsstraat en door het ontbreken van een eigenlijk dorpsplein. De boerenhuisjes en een hoevecomplex overheersen het dorpsbeeld. Er is telkens, zoals gebruikelijk in de Vlaamse Ardennen, een hoogstamboomgaard en een groententuin aangelegd bij het erf. De erfbeplanting bestaat verder uit hagen, kaphagen en knotbomen die als afsluiting van het erf werden aangeplant en uit alleenstaande gekandelaarde lindebomen. De herenhuizen zijn laat 18de-eeuws tot 19de-eeuws en van het meer stedelijke type met twee verdiepingen, met classicistisch geïnspireerde en doorgaans bepleisterde gevels en voor het huis een voortuin. Verder treft men in de dorpskom enkele woningen in landhuisstijl aan die in een ruim park met tuinpaviljoenen gelegen zijn. De Onze-Lieve-Vrouwekerk van 1789-1790 is een uniek voorbeeld van een laat 18de-eeuws kerkgebouw dat niet het resultaat is van successieve verbouwingen maar als één geheel werd geconcipieerd.

Het landschap is in de voorbije twee eeuwen weinig geëvolueerd.Ten noordwesten van Sint-Maria-Horebeke is de kouter van de Tissenhovemolen te zien. Nog meer naar het westen komt ook de lintbebouwing voor die de kouter nu nog altijd van de vallei van de Oossebeek scheidt. De vallei staat op de kabinetskaart de Ferraris ingetekend als meersgebied met perceelsrandbegroeiing omzoomd en enkele percelen bos. De huidige vallei ligt onder natte graslanden met perceelsrandbegroeiing en er komen eveneens enkele percelen bos voor. Op kaarten van na de Ferrariskaart is het landschapsbeeld grotendeels hetzelfde gebleven.

  • Kabinetskaart van de Oostenrijkse Nederlanden voor Zijn Koninklijke Hoogheid de Hertog Karel Alexander van Lotharingen, Jozef Jean François de Ferraris, Koninklijke Bibliotheek van België, uitgegeven in 1770-1778, schaal 1:11.520 herleid naar 1:25.000.
  • Gereduceerde Kadasterkaart van België, Dépôt de la Guerre, uitgegeven in 1845-1855, schaal 1:20.000.
  • Atlas Cadastral parcellaire de la Belgique, Philippe-Christian Popp, uitgegeven in 1842-1879, schaal 1:5.000.
  • Topografische kaart van België, Philippe Vandermaelen, uitgegeven in 1846-1854, schaal 1:20.000.
  • Topografische kaarten van België, Eerste editie, Krijgsdepot, uitgegeven in 1865-1880, schaal 1:20.000.
  • Topografische kaarten van België, Tweede editie, Militair Cartografisch Instituut, uitgegeven in 1880-1884, schaal 1:20.000.
  • Topografische kaarten van België, Derde editie, Militair Cartografisch Instituut, uitgegeven in 1889-1900, schaal 1:20.000.
  • Topografische kaarten van België, Herziening derde editie, Militair Cartografisch Instituut, uitgegeven in 1900-1930, schaal 1:20.000.
  • Kaart van België, Militair Cartografisch Instituut, uitgegeven in 1928-1950, schaal 1:20.000.
  • Kaart van België, Militair Geografisch Instituut, uitgegeven in 1949-1970, schaal 1:25.000.

Bron: Ankerplaats 'Omgeving van Tissenhovemolen'. Landschapsatlas, A40046, Agentschap Onroerend Erfgoed, Brussel.
Auteurs: Van den Bremt, Paul; Tack, Guido; De Meirsman, Reginald; Vanmaele, Nele
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties

  • Omvat
    Dorpskom Sint-Maria-Horebeke

  • Omvat
    Kasseiweg Jagerij

  • Omvat
    Pastorie Sint-Martinusparochie met tuin

  • Omvat
    Tissenhovemolen

  • Omvat
    Watermolen Zwadderkotmolen

  • Is deel van
    Mater

  • Is deel van
    Sint-Maria-Horebeke


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Omgeving van Tissenhovemolen [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/135215 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.