Het gebied van de Grote en Kleine Buizemont, ten zuiden van Geraardsbergen, tussen Overboelare en Twee-Akren, is nu nog herkenbaar als relictenlandschap. De omgeving van Geraardsbergen is een heuvelachtig land, met, naar Vlaamse normen, steile en hoge hellingen.

Fysische geografie

Topografie

Ten oosten van de Dender bevinden er zich twee langgerekte parallelle heuvels; de Buizemont en de heuvel van het Moerbekebos. Op een luchtfoto is de Buizemont goed zichtbaar. Daar zorgt enerzijds de kopweg voor, die geflankeerd wordt door een sliert huizen met de bijhorende smalle tuinpercelen, anderzijds accentueert de bebossing op zijn noordwestelijke flank de richting en de langgerekte vorm ervan. Het zijn de steilste hellingen die bebost zijn. De heuvels vertonen een duidelijk asymmetrische opbouw: een steile noordwesthelling en een zacht hellende zuidoostelijke kant. Op dezelfde wijze zijn ook de valleien en valleitjes asymmetrisch. De Buizemontheuvel en het Arduinbos lopen op Waals grondgebied verder. De grens is in het landschap niet waar te nemen: de huizen, gewassen en bodemtypes en het patroon van kleine percelen zijn identiek. Aan Waalse zijde heet het dorpje Deux-Acres, maar in de streek is het beter bekend als Twee-Akren. Pas sinds het officieel vaststellen van de taalgrens spreekt men er Frans. Behoort de Buizemontheuvel tot de Vlaamse Ardennen of tot het Pajottenland? Deze vraag is moeilijk te beantwoorden. Volgens de Vlaamse auteur Omer Wattez zijn de Vlaamse Ardennen de sterk heuvelende streek in het zuiden van Oost-Vlaanderen. De streek is hier inderdaad heuvelend: van 17 meter aan de Dender tot 110 meter aan de Oudenberg. Het Pajottenland wordt eerder in Brabant gesitueerd, deze heuvels komen, in tegenstelling tot de Vlaamse Ardennen, eerder in rijen voor. Zo liggen de Buizemontheuvel en de Moerbekebosheuvel evenwijdig aan elkaar. Ze zijn de voorboden van een hele reeks meer oostelijk gelegen heuvels. Misschien mogen we stellen dat deze streek een overgangsgebied vormt tussen het Pajottenland en de Vlaamse Ardennen.

Cultuurhistorie

Het Buizemont-complex is op de 18de-eeuwse Ferrariskaart zichtbaar als twee wastines van het type grasland-met-struiken (Grote Buizemont en Kleine Buizemont) en drie kleinere bossen (Boelarebos, Bourengbos en Arduinbos). Het Bourengbos en een deel van het Arduinbos liggen op Waals grondgebied. Arduinbos, Boelarebos en Bourengbos zouden resten van het zogenaamde Kolenwoud zijn. Mogelijk is dit complex zoals het op de kabinetskaart de Ferraris (1771-1777) te zien is, nog in zijn middeleeuwse vorm bewaard. De vroegere wastine 'Grote Buizemont' is nu een akkercomplex, terwijl de Kleine Buizemont door bebouwing sterk versnipperd is. Het wegenpatroon zoals op de Ferrariskaarten in nu nog goed te herkennen. Opvallend is de Buizemontweg, die bovenop deze getuigenheuvel loopt. De meeste dorpen en gehuchten liggen in de golvende laagten tussen de heuvelkammen, bijvoorbeeld Overboelare, Moerbeke, Viane, Sint-Paulus en Geraardsbergen zelf. Deze ligging is logisch omwille van het microklimaat en de nabijheid van de akkers, wat vroeger van belang was.

Volgens historici maakt de Buizemontstraat deel uit van een Keltisch wegtracé, de zogenaamde ‘Schapenweg’ die de Dender precies ten noorden van de Markmonding kruiste. Vervolgens loopt hij de heuvelkam op nabij Boureng en blijft die volgen. Alleen het steile ‘hoedje’ van de Oudenberg wordt omzeild. Iets verder, op de Grote Molenberg, splitst deze historische weg in tweeën: één tak volgt de dalende heuvelkam naar Onkerzele, en de andere loopt naar het oude gehucht Atembeke in oostelijk richting. Door het Moerbekebos loopt de weg over de steile westerhelling van de tweede kam en gaat dan verder in oostelijke richting.

Het Boelarebos bezit verscheidene bronbeken, waarvan er maar twee zich tot een groter beeksysteem ontwikkeld. De beken behoren tot het bekken van de Dender en wateren in westelijke richting via de Gaverstraat af naar de Dender. Geraardsbergen is ten oosten van de Dender onstaan, op de flanken van de Oudenberg. Pas met het aanleggen van een spoorlijn, op de linkeroever, is de stad ook westelijk gaan uitbreiden. Ten zuiden van het station van Geraardsbergen is er een aftakking naar het oosten. De spoorlijn Geraardsbergen-Edingen loopt door het Boelarebos. De Boelareheuvel vormt hierbij een opstakel. Onder de getuigenheuvel door loopt de spoorwegtunnel. Deze tunnel, de zogenaamde “spoorwegtunnel van Overberg” is samen met de spoorweg Oudenaarde-Ronse en die in de voerstreek, een van de weinige Vlaamse spoorwegtunnels die door een heuvel loopt.

• Kabinetskaart van de Oostenrijkse Nederlanden voor Zijn Koninklijke Hoogheid de Hertog Karel Alexander van Lotharingen, Jozef Jean François de Ferraris, Koninklijke Bibliotheek van België, uitgegeven in 1770-1778, schaal 1:11.520 herleid naar 1:25.000.