De Oudenberg bevindt zicht ten oosten van Geraardsbergen. De omgeving van Geraardsbergen is heuvelachtig, met, naar Vlaamse normen, steile en hoge hellingen. De ‘Muur’ is er een bekend voorbeeld van; deze ligt op de Oudenberg (110 meter). Deze ‘berg’ is in feite niets meer dan een steil, klein hoedje dat op een langgestrekte heuvelkam, de Buizemont (70 tot 80 meter), staat. Die ligt parallel aan de Dender en beschermt het stadje.

Het landschap van het zuiden van de provincies West-Vlaanderen, Oost-Vlaanderen en westelijk Vlaams-Brabant kenmerkt zich door een west-oost gerichte rij heuvels met toppen op ongeveer dezelfde hoogte. Deze restheuvels worden al geruime tijd beschouwd als Diestiaanheuvels, d.w.z. dat zij nabij hun top afzettingen bevatten die horen tot het Zand van Diest. Een recenter model geeft een alternatieve verklaring voor de opbouw en de genese van deze getuigenheuvels (voor het ontstaan van deze restheuvels zie thema ‘Genese van de restheuvels van Vidaigneberg tot Kesterberg’).

De kasseiwegen op de Muur getuigen van een belangrijke en langdurige fase in de evolutie van infrastructuurwerken, in casu de wegenbouw. Om industrieel-archeologische redenen zijn de technische kenmerken van langs- en dwarsprofielen, fundering en afboording van belang. Deze kasseiwegen zijn nog een van de laatste voorbeelden van een geplaveide wegverharding, een techniek die reeds ten tijde van de Romeinse militaire aanwezig werd toegepast bij de aanleg van heirbanen. Op het einde van de 18de eeuw werden de eerste steenwegen aangelegd. De haarspeldbochten van de Muur ten zuidoosten van Geraardsbergen zijn vrij steil (meer dan 15 procent) en beklimmen een helling die tot 36 procent bedraagt. Aan de zuidoostkant van dezelfde Oudenberg loopt de weg naar Moerbeke daarentegen zonder (haarspeld)bochten: die helling bedraagt daar slecht 6 procent.

Geraardsbergen is ten oosten van de Dender ontstaan, op de flanken van de Oudenberg. Pas aan het einde van de 19de eeuw en vooral in de 20ste eeuw groeide de stad verder over de Dender in westelijke richting. Toch bevond zich ook daar al in de middeleeuwen een kleine nederzetting, waarschijnlijk de woonplaats van werklieden en lijfeigenen. Eén brug verbond de twee stadsdelen. Nu zijn er meer bruggen. De Dender is een markante lijn in de stad: ze snoert de stad in twee en scheidt ten dele de woonfunctie in het westen van het handels- en cultuurgebeuren in het oostelijke Hoog-Geraardsbergen. De Buizemontstraat, die over de kam van de Buizemontheuvel loopt, maakt deel uit van een vroeghistorische weg, de ‘Schapenweg’ genoemd. Deze is mogelijk van Keltische ouderdom. Toen was de Schapenweg een lange straat die de Dender precies ten noorden van de Markmonding kruist. Vervolgens loopt hij de heuvelkam op nabij Boureng en blijft die volgen. Alleen het steile ‘hoedje’ van de Oudenberg wordt omzeild. Iets verder, op de Grote Molenberg, splitst deze historische weg zich in tweeën: één tak volgt de dalende heuvelkam naar Onkerzele, de andere loopt naar het gehucht Atembeke in oostelijk richting. Door het Moerbekebos wordt dan de steile westhelling van de tweede kam beklommen die dan verder in oostelijke richting wordt gevolgd.

De kasseiweg Oudeberg(straat) of Muur van Geraardsbergen slingert steil naar boven langs de beeldbepalende herberg 't Hemelrijk. Boven op de top van de Oudenberg staat een kapel. Rondom dit bedevaartsoord staat een dubbele rij linden waarvan de kruin plat gesnoeid is. De begin 17de-eeuwse kapel werd enkele keren opnieuw gebouwd. De huidige dateert uit het begin van de 20ste eeuw. Achter de kapel bevindt zich een kolom van de in 1862 afgebroken Lessense poort en een oriëntatietafel van 1928. Verder staat op de Oudenberg een witmarmeren beeld van Onze-Lieve-Vrouw-der-Smarten, een Heilig Hartbeeld in 1921 opgericht, een ijzeren kruis uit 1922 dat een houten kruis uit 1822 vervangt, dat op zijn beurt een bronzen kruis, tijdens de Franse omwenteling neergehaald, vervangt en ten slotte zeven kapelletjes van Onze-Lieve-Vrouw-der-Smarten, opgericht in 1941. De Oudenberg is een beboste helling waar in carnavalstijd twee volksfeesten gehouden worden: het Krakelingenfeest en de Tonnekensbrand. De oorsprong van deze feesten is niet met zekerheid bekend. De berg zou oorspronkelijk een heidense offerplaats geweest zijn en in de middeleeuwen was het een refuge voor kluizenaars. De bijzondere Mariaverering leidde tot de oprichting van de kapel Onze-Lieve-Vrouw-van-Oudenberg in de 17de eeuw, waar een miraculeus beeldje werd ondergebracht en nog steeds aanwezig is.

Binnen het landschappelijk geheel zijn twee kasteelsites gelegen. Dichtbij de kapel ligt het kasteel Oudeberg. Dit is een bakstenen landhuis uit het einde van de 19de eeuw, gelegen binnen een grote tuin. Het kasteel van Onkerzele ligt meer naar het noorden aan de overzijde van de Edingseweg-Onkezelestraat. Dit landhuis is in 1865 gedateerd is, heeft een uitstraling van Franse barok uit de 17de eeuw. De vormen, verhoudingen en materialen zijn echter naar 19de-eeuwse smaak gekozen. De paardenstallen en andere dienstgebouwen vormen een aaneengesloten geheel, rondom een deels gekasseide, deels aarden binnenkoer met centrale pijler en siervaas. Het park ligt op een helling en is in landschappelijke stijl aangelegd, op een golvend terrein met vijver. Door middel van beplanting is er een schermeffect.

Het beschermde dorpsgezicht strekt zich uit over de Oudeberg en zijn omgeving. De Oudeberg is een beboste helling waartegen de stad Geraardsbergen zich gevormd heeft. De gekasseide Muur van Geraardsbergen leidt naar een bedevaartkapel op het hoogste punt van de helling. Het dorpsgezicht wordt mee bepaald door herberg ’t Hemelrijk en een 19de-eeuws kasteel die langs de kasseiweg gelegen zijn.

Deze ankerplaats bevindt zicht ten oosten van Geraardsbergen. De omgeving van Geraardsbergen is heuvelachtig, met, naar Vlaamse normen, steile en hoge hellingen. De ‘Muur’ is er een bekend voorbeeld van; deze ligt op de Oudenberg (110 meter). Deze ‘berg’ is in feite niets meer dan een steil, klein hoedje dat op een langgestrekte heuvelkam, de Buizemont (70 tot 80 meter), staat. Die ligt parallel aan de Dender en beschermt het stadje.

Het landschap van het zuiden van de provincies West-Vlaanderen, Oost-Vlaanderen en westelijk Vlaams-Brabant kenmerkt zich door een west-oost gerichte rij heuvels met toppen op ongeveer dezelfde hoogte. Deze restheuvels worden al geruime tijd beschouwd als Diestiaanheuvels, d.w.z. dat zij nabij hun top afzettingen bevatten die horen tot het Zand van Diest. Een recenter model geeft een alternatieve verklaring voor de opbouw en de genese van deze getuigenheuvels (voor het ontstaan van deze restheuvels zie thema ‘Genese van de restheuvels van Vidaigneberg tot Kesterberg’).

De kasseiwegen op de Muur getuigen van een belangrijke en langdurige fase in de evolutie van infrastructuurwerken, in casu de wegenbouw. Om industrieel-archeologische redenen zijn de technische kenmerken van langs- en dwarsprofielen, fundering en afboording van belang. Deze kasseiwegen zijn nog een van de laatste voorbeelden van een geplaveide wegverharding, een techniek die reeds ten tijde van de Romeinse militaire aanwezig werd toegepast bij de aanleg van heirbanen. Op het einde van de 18de eeuw werden de eerste steenwegen aangelegd. De haarspeldbochten van de Muur ten zuidoosten van Geraardsbergen zijn vrij steil (meer dan 15 procent) en beklimmen een helling die tot 36 procent bedraagt. Aan de zuidoostkant van dezelfde Oudenberg loopt de weg naar Moerbeke daarentegen zonder (haarspeld)bochten: die helling bedraagt daar slecht 6 procent.

Geraardsbergen is ten oosten van de Dender ontstaan, op de flanken van de Oudenberg. Pas aan het einde van de 19de eeuw en vooral in de 20ste eeuw groeide de stad verder over de Dender in westelijke richting. Toch bevond zich ook daar al in de middeleeuwen een kleine nederzetting, waarschijnlijk de woonplaats van werklieden en lijfeigenen. Eén brug verbond de twee stadsdelen. Nu zijn er meer bruggen. De Dender is een markante lijn in de stad: ze snoert de stad in twee en scheidt ten dele de woonfunctie in het westen van het handels- en cultuurgebeuren in het oostelijke Hoog-Geraardsbergen. De Buizemontstraat, die over de kam van de Buizemontheuvel loopt, maakt deel uit van een vroeghistorische weg, de ‘Schapenweg’ genoemd. Deze is mogelijk van Keltische ouderdom. Toen was de Schapenweg een lange straat die de Dender precies ten noorden van de Markmonding kruist. Vervolgens loopt hij de heuvelkam op nabij Boureng en blijft die volgen. Alleen het steile ‘hoedje’ van de Oudenberg wordt omzeild. Iets verder, op de Grote Molenberg, splitst deze historische weg zich in tweeën: één tak volgt de dalende heuvelkam naar Onkerzele, de andere loopt naar het gehucht Atembeke in oostelijk richting. Door het Moerbekebos wordt dan de steile westhelling van de tweede kam beklommen die dan verder in oostelijke richting wordt gevolgd.

Op de top van de Oudenberg staat een kapel. Rondom dit bedevaartsoord staat een dubbele rij linden waarvan de kruin plat gesnoeid is. De begin 17de-eeuwse kapel werd enkele keren opnieuw gebouwd. De huidige dateert uit het begin van de 20ste eeuw. Achter de kapel bevindt zich een kolom van de in 1862 afgebroken Lessense poort en een oriëntatietafel van 1928. Verder staat op de Oudenberg een witmarmeren beeld van Onze-Lieve-Vrouw-der-Smarten, een Heilig Hartbeeld in 1921 opgericht, een ijzeren kruis uit 1922 dat een houten kruis uit 1822 vervangt, dat op zijn beurt een bronzen kruis, tijdens de Franse omwenteling neergehaald, vervangt en ten slotte zeven kapelletjes van Onze-Lieve-Vrouw-der-Smarten, opgericht in 1941. De Oudenberg is een beboste helling waar in carnavalstijd twee volksfeesten gehouden worden: het Krakelingenfeest en de Tonnekensbrand. De oorsprong van deze feesten is niet met zekerheid bekend. De berg zou oorspronkelijk een heidense offerplaats geweest zijn en in de middeleeuwen was het een refuge voor kluizenaars. De bijzondere Mariaverering leidde tot de oprichting van de kapel Onze-Lieve-Vrouw-van-Oudenberg in de 17de eeuw, waar een miraculeus beeldje werd ondergebracht en nog steeds aanwezig is.

Het kasteel van Onkerzele is een landhuis in een park op een helling ingeplant. Het gebouw dat in 1865 gedateerd is, heeft een uitstraling van Franse barok uit de 17de eeuw. De vormen, verhoudingen en materialen zijn echter naar 19de-eeuwse smaak gekozen. De paardenstallen en andere dienstgebouwen vormen een aaneengesloten geheel, rondom een deels gekasseide, deels aarden binnenkoer met centrale pijler en siervaas. Het park is in landschappelijke stijl aangelegd, op een golvend terrein met vijver. Door middel van beplanting is er een schermeffect.

Beboste helling, bepalend voor de aanleg en uitbreiding van de stad Geraardsbergen die er tegen aan is gebouwd. In de carnavalstijd worden er twee volksfeesten gehouden: het Krakelingenfeest en de Tonnekensbrand, de oorsprong van deze feesten is niet met zekerheid gekend.De berg zou oorspronkelijk een heidense offerplaats geweest zijn (?); in de middeleeuwen een refuge voor kluizenaars. De bijzondere Mariaverering leidde tot de oprichting van de kapel van Onze-Lieve-Vrouw-van-Oudeberg in de eerste helft van de 18de eeuw, waar een miraculeus beeldje werd ondergebracht en nog steeds aanwezig is.