Alden Biesen is gelegen aan de Kasteelstraat te Rijkhoven (Bilzen), een voormalig landbouwdorp. In 1220 werd door de abdis van Munsterbilzen en de graaf van Loon een kerkje met afhankelijkheden en akkers geschonken aan de Duitse orde, die er een commanderij oprichtte. De commanderij van Biesen groeide uit tot de hoofdzetel van de balije van de Nederlanden en kreeg hierdoor de benaming landcommanderij. Later werd zij Alden Biesen genoemd in tegenstelling tot de haar ondergeschikte commanderijen Nieuwe Biesen in Maastricht en Jungen Biesen in Keulen. Onder haar gezag ressorteerden 12 commanderijen in Brabant, Luik, Nederland en het Rijnland. De omvangrijke goederen maakten haar één van de grootgrondbezitters in het gebied rond Bilzen.

Rijkhoven bestond van oudsher uit het eigenlijke dorp en de gehuchten Reek ten noorden en Bosselaar ten oosten. Deze kernen zijn door de toenemende lintbebouwing naar elkaar toegegroeid. Nog tot in de 19de eeuw bestond de bebouwing uit een groot aantal belangrijke hoeven, maar hiervan bleven vrijwel geen resten bewaard. Centraal in het dorp, onmiddellijk ten noorden van de dorpskom, vormt de commanderie met zijn gronden een ruime, groene zone. Het stratenpatroon bleef tot op heden vrij gaaf bewaard. Alleen de westzijde, waar de Demer voorheen de grens van het dorp vormde, kende een ingrijpende verandering met de aanleg van de E-313 Antwerpen-Luik.

Het gehucht Reek heeft een straatdorppatroon langsheen de noord-zuid lopende Reekstraat, in het verlengde van de Kasteelstraat. Ook het straalvormige drevenpatroon dat de commanderie van Alden Biesen met de omliggende dorpen verbond, is nog duidelijk te herkennen. Over het oorspronkelijke gebouwenbestand is vrijwel niets gekend. Vanaf 1543 werd aangevangen met de bouw van het huidige waterslot. In latere bouwcampagnes volgden het gasthof, de paardenstallen, een nieuw poortgebouw, een nieuwe, vroeg-barokke kapel en neerhof met hospitaal, stallingen, pachterswoning en schuur. Begin 18de eeuw krijgt het waterslot zijn definitieve vorm en krijgen verschillende gevels een symmetrische ordonnantie, later nog aangepast in laat-classicistische stijl. In deze periode worden ook de oranjerie tussen de oudere paardestallen ingericht en de formele tuinen rond een centrale fontein aangelegd. In de tweede helft van de 18de eeuw werd de symmetrische structuur doorgetrokken naar de voorburcht en het oorspronkelijke voorhof vervangen door twee symmetrische, identieke, tegenover elkaar gelegen gebouwen, de tiendenschuur en de rijschool, oostelijk afgesloten door een inrijhek. In 1780-85 wordt het Engels park als panoramatuin aangelegd. Op 8 maart 1971 brandde het kasteel gedeeltelijk af. Het werd op 7 juni van dat jaar aangekocht door de Ministeries van Nederlandse Cultuur en Openbare Werken. Onmiddellijk werd begonnen met de instandhoudingswerken en restauratie van gebouwen en omgeving.

In 1988 werd Alden Biesen in gebruik genomen als Cultureel Centrum van de Vlaamse Gemeenschap. De provincie Limburg kocht het omringende domein aan. Het domein van Alden Biesen zorgt nu voor een vrij intens ééndagstoerisme. De recreatieve mogelijkheden in en rond het gebied zijn nauw verweven met het rijke historische verleden en met het bijzondere landschap dat zijn charme ontleent aan het vloeiende, golvende karakter en zijn rijke verscheidenheid. De oorspronkelijke hoofdingang van de Commanderij, met poortgebouw en Apostelenhuis, bevond zich oostelijk op het hoogste punt van het domein. Daar mondden straalvormig zeven dreven uit (nu nog slechts zes), een symbolische verwijzing naar de Zeven Weeën en Vreugden van Maria. Eén ervan, de Lindendreef of Maastrichter Allee, voert van de oostelijke hoofdingang naar het gebouwencomplex aan de Kasteelstraat. Rondom de gebouwen zijn de watergrachten met hun keermuren, de koeren en voorhoven, de historiserend heringerichte tuinen van de landcommandeur en oranjerietuin kenmerkend. De westelijke toegang tot de Maastrichter Allee wordt gevormd door een poortgebouw met ten noorden ervan het gasthof. Aansluitend ligt de ommuurde boomgaard Hertenberg. Ten zuiden van het kasteelcomplex bevindt zich de eveneens ommuurde landschappelijke tuin met parkbos, wegeninfrastructuur en begeleidende beplantingen, waterpartijen, kluis, paviljoenen en belvédère. Zuidelijker en buiten de ommuring sluit het historische Winterbergbos er nauw bij aan. In het noorden, langs de zogenoemde Reekstraat, staat de rentmeesterswoning van de Commanderij. Het is een U-vormige herenhoeve uit de tweede helft van de 17de eeuw, gebouwd in Maasstijl, en oostelijk afgesloten door een lage muur. In de noordwesthoek van de gekasseide binnenplaats bevindt zich een waterput. De bijhorende omhaagde boomgaard en oorspronkelijke tuin zijn nog steeds duidelijk herkenbaar. Het park erachter, aansluitend bij de Kleine Dreef langsheen de ommuring van de Hertenberg, vormt een fraaie boompartij en illustreert de functieverandering van de rentmeesterswoning na de verkoop van Alden Biesen in de Franse periode, toen het gebouw een nieuwe functie kreeg als landelijk kasteeltje. De verderop gelegen Kastanjedreef of Lange Dreef werd door de ruilverkaveling Rijkhoven aan de stad Bilzen overgedragen. Voor recreatief medegebruik werden veeroosters, hagen, afsluitingen en voetgangerstoegangen gecreërd. Tot aan de Kastanjedreef strekt zich het open landbouwgebied Op de dertien Bonders uit als restant van het historische landbouwareaal.

De omgeving rond Alden Biesen wordt gekenmerkt door een nog herkenbare historische percelering en een concentratie van bewaarde, landschapseigen hoogstamboomgaarden. Kenmerkend in de ruimere omtrek zijn ook de resterende holle wegen, hagen, houtkanten en poelen. Het uitgesproken reliëf met een kleinschalig bronnengebied en talrijke gradiënten is het gevolg van de zuidoost-noordwest verlopende scheiding tussen twee Haspengouwse leemplateaus. Het water vloeit af naar de noordwestelijk gelegen Demer.