Vandaag wordt het landschap rondom de abdij gevormd door een historisch complex van landbouwgronden en bossen, doorkruist met dreven en afwateringsgrachten. Op de kabinetskaart de Ferraris (1771-1777) herkennen we het gebied als heide met vennen. De stichting van het 'Klooster Onze-Lieve-Vrouw van het Heilig Hart' in 1794 door Franse cisterciënzers betekent echter een keerpunt in de geschiedenis van dit landschap. De priorij werd in begin van de 19de eeuw verheven tot abdij. Om inkomsten en daarmee ook het voortbestaan van de gemeenschap te verzekeren, kregen de monniken bosbouw en landbouw als hoofdtaak. In het midden van de 19de eeuw (kaart van Vandermaelen, 1854) is de heide dan ook bijna volledig ontgonnen en omgezet naar naaldbos enerzijds en akkers of weiland - in de nabije omgeving van de abdij - anderzijds. Op de kaart van Vandermaelen herkennen we dan ook de orthogonale structuur met de talrijke dreven, die ook vandaag nog dit gebied kenmerkt, en ze op ruimtelijke-structureel vlak onderscheidt van het aanpalende gebied van de ‘Brechtse Heide’ waarop ze aansluit.

In het landschap komen nog oude heiderelicten voor. Het meest opvallend is het Zandven, gelegen in de noordwestelijke punt, dat vroeger het grenspunt voor Malle, Brecht en Schilde vormde.

Het 'Klooster van Onze-Lieve-Vrouw van het Heilig Hart' is het oudste van alle nu bestaande Trappistenkloosters, en is vandaag de hoofdabdij van de Trappisten in België. Ze vormt samen met de omgeving nog steeds het geheel dat sinds het einde van de 18de eeuw in onverbrekelijke samenhang werd ingericht en uitgebouwd. In de twintigste eeuw zijn er enkele nieuwe gebouwen toegevoegd aan de site. De voornaamste zijn het vormingscentrum Drieboomkensberg, Huize Walden, het Klooster Sint-Paulus, het klooster van de zusters Annuntiaten (1969) en de Sint-Pauluskerk (1966-67) in de Sint Pauluslaan. In de Nooitrustdreef bevinden zich het rusthuis Nooitrust en de verpleeginstelling De Dennen. Laatstgenoemde staat in het domein Lizzie Marsily, een van de typische landhuizen die hier begin de 20ste eeuw werden gebouwd.

Het centraal in het landschap gelegen gebouwenpatrimonium van de abdij met brouwerij, kerk, gastenhuis en boerderij heeft op zich ook een belangrijke historische waarde. De abdij betreft een neoromaans gebouw met een rechthoekig grondplan en aan de noordelijke zijde geflankeerd door de recent gemoderniseerde brouwerij en de boerderij uit 1930. De abdijkerk - in 1964 binnenin volledig gemoderniseerd - en het gastenhuis gaan respectievelijk terug tot 1885 en 1887. Aan de zuidzijde werd in 1907een barokke ingangspoort geplaatst, afkomstig van een Antwerpse patriciërswoning. Achter het poortgebouw bevindt zich een beboomde tuin.

De natuurwetenschappelijke waarde van het gebied wordt voornamelijk bepaald door de aanwezige heiderestanten en de oude bosrelicten (deels een zuur eikenbos, deels een zuur beukenbos) die een waardevolle flora herbergen. Deze laatste hebben ook een belangrijke faunistische waarde, temeer daar ze aansluiten op de boscomplexen van de 'Brechtse Heide' en zo één groot boshabitat vormen. Het domein van de abdij en de directe omgeving vormen een historisch waardevol en gaaf landschap waarvan rust en stilte uitgaat, en door de aanwezigheid van een mozaïek van vegetatietypes volgens een regelmatig patroon, doorkruist met lijnvormige (landschaps)elementen, heeft dit landschap een hoge belevingswaarde. Het is dus de landschapsopbouw die mede de historische waarde bepaalt. Van uit dat oogpunt is de bebossing als structuur belangrijk, niet het feit dat het met dennen gebeurd is. Het vormt dan ook geen probleem ten opzichte van de historische waarde om een geleidelijke overgang naar loofbos na te streven ter versterking van de natuurwetenschappelijke waarde.