Oudste kerk van Mortsel gelegen op het hoogste punt van de gemeente en omgeven door hellende omhaagde grasperken (vroeger kerkhof).

Historiek

Vanaf 1158 bestaat Mortsel als onafhankelijke parochie. De oorspronkelijke kerk (13de tot 15de eeuw) werd herbouwd circa 1630; de bergplaats en doopkapel links en rechts van de toren dateren van 1877 naar ontwerp van Eugeen Gife; in 1914 werd de torenspits vernietigd door Belgische genietroepen. De kerk kreeg haar huidig uitzicht in 1960-61 na vergroting (afbraak van oud koor en transept, opbouw van breder transept en groter koor) naar ontwerp van architect Josef Stynen. Tegelijkertijd verdween het oude kerkhof en de vroegere Lepelstraat.

Beschrijving

Georiënteerde gotische kruiskerk met ingebouwde vierkante westtoren (tweede helft van de 15de eeuw) van zandsteen, schip en zijbeuken van drie traveeën(circa 1630), driebeukig transept (1960-61) en koor van twee rechte traveeën en driezijdige sluiting (1960-61). Ten noorden en ten zuiden van toren respectievelijk bergplaats en doopkapel uit 1877 naar ontwerp van Eugeen Gife, in oksels van zijbeuken en transept portaaltjes uit derde kwart van de 20ste eeuw, aan weerszijden van koor sacristie en bergplaatsen (1960-61).

Vierkante zwaar verankerde zandstenen toren onder ingesnoerde naaldspits (leien) gestut door steunberen met talrijke versnijdingen en gemarkeerd door kordons. Aan noordzijde ingebouwde vijfzijdige traptoren. Korfboogdeur en spitsboogvenster met gotisch maaswerk (laatstgenoemde hersteld in 1864 naar ontwerp van Eugeen Gife) onder omlopend kordon, spitsboogvormige galmgaten eveneens onder omlopend kordon.

Schip, transept en koor opgetrokken in baksteen met zandstenen speklagen en steigergaten, leien zadel- en afgewolfde lessenaarsdaken (lagere zijbeuken). Gevels gemarkeerd door steunberen met versnijdingen en tuingeveltjes op schouderstukken. Spitsboogensters, blind in koorsluiting, met geprofileerde zandstenen omlijsting. Rechthoekige sacristie (noordzijde) onder schilddak (leien) met segmentbogige vensters in een geprofileerde omlijsting. Aangebouwde zijportalen (derde kwart van de 20ste eeuw) en bergplaatsen (vierde kwart van de 19de eeuw) met geprofileerde zandstenen korfboogdeuren.

Interieur

Driebeukige bepleisterde kruiskerk met spitsbogen op zuilen met polygonale sokkels en kapitelen. Tongewelven met casementen, boven doksaal gedateerd Anno 1799; zijbeuken met halfspitstongewelf eveneens met stucwerk.

Mobilair. Schilderijen. Altaarstuk van Heilige Benedictus (hoofdaltaar) van K. Eykens (1752). Altaarstok van Heilige Sebastiaan (zijaltaar) toegeschreven aan C. Schut (circa 1640-44). Altaarstuk van Onze-Lieve-Vrouw (zijaltaar noord) (eerste kwart van de 20ste eeeuw ?). Barokbeelden van witte steen: "Ecce Homo" en "Mater Dolorosa" van 1671, toegeschreven aan S. de Neve: (links en rechts van het koor). Verscheidene heiligenbeelden van witgeschilderd hout (17de en 18de eeuw).

Meubilair. Barokke hoofd- en zijaltaren door J. De Neve (1640-44). Barokke eiken koorgestoelte (1653-57 door J. Pasteels), kerkmeestersbanken (tweede helft van de 18de eeuw, onder doksaal) en lambrisering (tweede helft van de 17de eeuw - eerste kwart van de 18de eeuw, transept en zijbeuken). Communiebank door C. Marckx naar ontwerp van E. Baets, smeedijzer. en hout (1762). Barokke preekstoel (1642 door J. de Kegel). Barokke biechtstoelen (zie lambrisering) in transept (circa 1622) en zijbeuken: zuid gedateerd 1662. Noord: door P. Convent en P. Maes gedateerd 1710. Gebeeldhouwde eiken orgelkast van 1745, orgel van 1886. Ten noorden en ten zuiden van hoofdaltaar nissen met reliekhouders van Sint-Benedictus (1705 door G. Kerrickx) en Sint-Hatebrandus (1851 door J. De Braeckeleer). In koor (boven koorgestoelte) blazoenen uit de 19de eeuw.