Het Fort van Schoten werd in 1885 opgericht als onderdeel van de na 1875 verder uitgebouwde verdediging van de Vesting Antwerpen.

Historiek

Doorheen de Belgische militaire geschiedenis is Antwerpen met zijn haven steeds beschouwd als een vesting. Getuige hiervan is de monumentale fortengordel die tussen 1859 en 1865 door Brialmont werd aangelegd.

Deze gordel werd in de periode 1870-1880 nog verder aangevuld. Gedurende de 19de eeuw kende het technisch kunnen van de artillerie een grote vooruitgang. Door de invoering van getrokken geschut werd de reikwijdte gevoelig vergroot (van één kilometer tot tien kilometer) en konden de projectielen groter gemaakt worden. Het gebruik van springstof in plaats van buskruit verhoogde bovendien het effect van deze projectielen. Reeds na 1870 bleek dat de Fortengordel uit 1859 te dicht bij de stad was aangelegd om deze tegen een bombardement te beschermen. Tevens bleek door de technologische evolutie van het geschut de tot dan gangbare open opstelling van de artillerie op de wallen niet meer houdbaar en werden panterskoepels noodzakelijk. Ook bleken de gangbare bakstenen gewelven niet stevig genoeg om een eventuele aanval op te vangen.

In 1875 werd besloten de hoofdweerstandstelling op de Rupel-Nete-lijn te leggen maar de politieke wil ontbrak om daar een volledig nieuwe fortengordel te bouwen. Wel werden enkele forten en versterkingen gebouwd om de meest gevaarlijke toegangen tot de Vesting Antwerpen af te sluiten.

Het fort van Schoten maakt deel uit van deze onderneming. Het is een fort van het type 'Centraal reduit' en moest de noordoostelijke naderingsweg tot de Vesting Antwerpen afsluiten.

In 1906 werd een torentje gebouwd ter verdediging van de huisvesting, magazijnen en doorgangen.

Beschrijving

Het fort van Schoten beslaat een oppervlakte van circa 29 hectare. Het heeft de vorm van een vijfhoek waarvan het voorste hoofd gericht staat naar het noordoosten en de minst beschermde kant, het keelfront, naar de stad gericht is.

De voor- en zijfronten zijn in een boog van 180 graden beschermd door een watering van 58 tot 64 meter breed. Een buitenste overwelfde rondgang (drie meter breed aan de basis) verbindt de onderscheiden hoeken. Vervolgens ligt er een tweede, ditmaal droge gracht. Hierna komt een tweede overwelfde cirkelgang die aansluit bij het in het centrum gelegen hoofdkwartier.

De buitenmuren zijn uitgevoerd in baksteen, de gewelven in beton. Een dik aarden talud beschermt voor- en zijfront.

Inwendig is de oorspronkelijke geschutsinfrastructuur nog grotendeels bewaard. Afgezien van enkele binnenmuren is het volledige fort gaaf bewaard.

Een smalspoor voor munitievervoer sloot aan bij de spoorweg naar Antwerpen.

Fort van Schoten, gebouwd in 1885 en volgende. Het militair domein te Schoten beslaat 29 hectare 18 are en 5 centiare. Het vestingswerk verschilt weinig van de andere forten der buitenste linie. Het heeft de vorm van een vijfhoek waarvan het voorste hoofd gericht staat naar het noordoosten en de minst beschermde kant, het keelfront naar de stad gericht is.

Voor- en zijfronten zijn in een boog van 180° beschermd door een watering van 58 tot 64 meter breed. Een buitenste overwelfde rondgang (drie meter breed aan de basis) verbindt de onderscheiden hoeken. Vervolgens ligt er een tweede, ditmaal droge gracht; hierna komt een tweede overwelfde cirkelgang die aansluit op het hoofdkwartier. De buitenmuren zijn uitgevoerd in baksteen, de gewelven in beton. Een dik aarden talud beschermt voor- en zijfront. In 1906 werd een torentje gebouwd ter verdediging van de huisvesting, magazijnen en doorgangen.

Een smalspoor voor munitievervoer sloot aan bij de spoorweg naar Antwerpen. Afgezien van enkele binnenmuren is het fort vrijwel intact gebleven.