Dit neoclassicistisch dubbelhuis dateert uit 1844 en fungeerde aanvankelijk als gemeentehuis én vredegerecht.

Historiek

Waarschijnlijk is de gemeente Zandhoven gegroeid rond de vestiging in 1329 van leenmannen van de hertog van Brabant, die een oudere Karolingische gouwbank opvolgde. In de loop van de eeuwen won deze rechtbank zodanig aan belang, dat het grootste gedeelte van de provincie Antwerpen en een deel van de Nederlandse provincie Noord-Brabant behoorde tot het rechtsgebied van de rechtbank van Zandhoven.

Vermoedelijk hield het gerecht haar zittingen in open lucht en naderhand in zalen van omliggende afspanningen of in de zogenaamde Schoutvorsthoeve.

Tijdens het ancien regime werd deze aloude rechtbank opgeheven en vervangen door een vredegerecht. Pas in 1844 werd het huidige gemeentehuis opgetrokken. De bovenverdieping werd ingericht als vredegerecht van het kanton.

Beschrijving

Het betreffende gebouw is een neoclassicistisch dubbelhuis met bepleisterde en beschilderde lijstgevel van negen traveeën en twee bouwlagen onder een pannen zadeldak.

Exterieur

De symmetrische en licht vooruitspringende zijrisalieten tellen drie traveeën en zijn bekroond met een driehoekig fronton. De middenpartij, eveneens van drie traveeën, wordt gemarkeerd door een attiek, afgezet met pilasters en een hoofdgestel met centraal fronton en palmetten. In het midden bevindt zich het wapenschild van "SANTHOVEN", met links en rechts de opschriften "GEMEENTEHUIS" en "VREDEGERECHT".

De voorgevel wordt horizontaal geaccentueerd door een hoge, arduinen plint, imitatiebanden op de begane grond, kordons, de brede hardstenen puilijst en de gelede architraaf. De rechthoekig vensters hebben arduinen lekdrempels en zijn op de bovenverdieping geflankeerd door vlakke pilasters en bekroond met dierlijk paneelwerk. De rechthoekige deur bevindt zich tussen vlakke hardstenen pilasters en onder een sober hoofdgestel.

Interieur

Het sober opgevatte interieur was op het moment van de opstelling van het beschermingsbesluit (1986) in goede staat. In de meeste lokalen was er sprake van een recente aankleding met valse zolderingen en aftimmering van de wanden.

De kleine, centraal geplaatste traphal is voorzien van een eenvoudig uitgewerkte houten trap, waarvan de aanzet wordt bekroond door een houten bol. Rechts zit de bewaarde oorspronkelijke toegang tot het bureau van het Armenbestuur (opschrift). Evenals de dubbele toegangsdeur tot het gebouw zelf bezit ze enig monumentaal karakter door een bekronend entablement op kleine voluten.

Op de eerste verdieping zit in de aanbouw de vroegere zittingszaal van het vredegerecht (op het moment van de bescherming raadzaal). Het meubilair bleef er bewaard, eenvoudig uitgewerkt met gedraaide balusters en mogelijk daterend van voor 1844. Het gaat meer specifiek over een balie, een rafel en een spreekgestoelte op een klein verhoog. Een gedeelte van de afsluiting werd overgebracht naar het nieuwe vredegerecht, de oude dekenij. Verder bleef in de zaal nog een oorspronkelijke schouw met hoge ronboognis bewaard.

Neoclassicistisch gemeentehuis en vredegerecht van 1844; negen traveeën en twee bouwlagen onder zadeldak (mechanische pannen, nok parallel aan de straat). Bepleisterde en beschilderde lijstgevel met dubbelhuisopstand op een arduinen plint.

Symmetrische opbouw met zijrisalieten van drie traveeën bekroond met driehoekig fronton; middenpartij - eveneens drie traveeën - met attiek gemarkeerd door pilasters, hoofdgestel met palmetten, in het midden verhoogd met driehoekig fronton waarop wapenschild en opschrift "Santhoven", links en rechts "Gemeentehuis" en "Vredegerecht".

Horizontaal accent door imitatiebanden (begane grond en middentravee), kordons, de brede hardstenen puilijst en de gelede architraaf. Rechthoekige vensters, op de bovenverdieping geflankeerd door vlakke pilasters en bekroond met sierlijk paneelwerk, arduinen lekdrempels. Rechthoekige deur tussen hardstenen pilasters onder sober hoofdgestel.