Omheind vergroend kerkhof met een aantal opmerkelijke graftekens.

Historiek

De kerk en het bijhorende kerkhof van Heffen staan afgebeeld op een figuratieve kaart uit het eerste kwart van de 17de eeuw. Het kerkhof besloeg net als vandaag de zone tussen de noordoostelijke zijde van Heffen-dorp en de Zenne. Een muur scheidde het kerkhof van het dorpsplein. De laat-18de-eeuwse Ferrariskaart toont een gelijkaardige situatie waarbij de noordwestelijke en de zuidwestelijke zijde van het kerkhof ommuurd zijn, ten zuidoosten en zuiden staat bebouwing en langsheen de Zenne staan bomen.

Een prent uit het eerste kwart van de 19de eeuw van de hand van Jan Baptist De Noter toont een ommuurd kerkhof met een doorbreking in de noordwestelijke muur en een met gras begroeid kerkhof met enkele houten kruisen. Een tekening van Auguste Van den Eynde van omstreeks 1840 toont twee hekpijlers met bekronende vuurpotten als toegang tot het kerkhof van op Heffen-plein. Beide afbeeldingen tonen op de achtergrond, ter hoogte van de Zenne bomen.

Kort voor 1876 werd de bebouwing ten zuidwesten, de dorpsschool, afgebroken en werd de kerkhofmuur hersteld. Voortaan besloeg het kerkhof de volledige noordoostelijk zijde van het dorpsplein van Heffen. Een foto van omstreeks 1894 toont de bakstenen omheiningsmuur, de hekpijlers met vuurpotten en enkele van de oudste graftekens op het kerkhof waaronder het grafteken de Perceval uit 1800 en De Meester uit 1841.

Omstreeks 1899 werd de Zenne recht getrokken en een deel van de gedempte Zenne werd bij het kerkhof gevoegd. In 1907 wordt vermoedelijk de huidige poort aan Heffen-plein geplaatst. Een aantal foto’s die gedateerd worden in 1944 tonen aan dat het kerkhof tijdens het interbellum een ruime hoeveelheid graftekens kreeg. Kort na 1970 werd het kerkhof ten noordoosten uitgebreid. Het kerkhof wordt vandaag nog steeds als begraafplaats gebruikt.

Beschrijving

In de kerk bleven meerdere 17de- en 18de-eeuwse grafzerken bewaard. Samen met de graftekens op het kerkhof vertellen ze een funerair verhaal dat meer dan vier eeuwen overspant. Tegen het koor hangt een vermoedelijk 17de-eeuws beeld van de gekruisigde Christus onder een luifel.

Het deels ommuurd en deels omhaagd kerkhof is ter hoogte van Heffen-dorp afgesloten met een tweekleurige bakstenen muur geritmeerd met pijlers en verdiepte muurspiegels en bovenaan afgedekt met hardstenen dekstenen. Het verharde pad tussen het plein en de kerkpoort is afgeboord met een smeedijzeren hekken. Het pastoorspad is verhard met een grafsteen die vermoedelijk uit de kerk afkomstig is. Een grafsteen uit 1638 werd ook als onderdeel van het pad bij de stookplaats gebruikt.

Tegen de westelijke kerkmuur, ten noorden van het westportaal staat het hardstenen neoclassicistische grafteken De Meester uit 1841. Het bestaat uit een trede, een sokkel, een lichaam met de grafschriften (één hardstenen plaat is verloren gegaan) en gedecoreerd met akroteria, gevleugelde zandlopers en de ouroboros. De grote bovenbouw herbergt een rondboognis met daarin een witmarmeren sculptuur van een treurende engel bij het portret van Petrus De Meester.  Het geheel is bekroond met een kruis.

Tegen de westelijke kerkmuur, ten zuiden van het westportaal staat het hardstenen neoclassicistische grafteken voor Emanuel Joseph de Perceval (+1800). De stèle bestaat uit een plint, een lichaam met het grafschrift en spitsboogvormige bovenbouw met in het boogveld het wapenschild van de familie, het geheel afgetopt met een gesluierde urne.

Tegen de noordelijke zijbeuk staat het classicistische grafteken De Keersmaeker (midden 19de-eeuw) versierd met omgekeerde toortsen, akroteria en een gevleugelde zandloper.

Op het noordwestelijke deel van kerkhof, grotendeels zichtbaar van op Heffen-dorp bleef een interessant geheel van graftekens uit de 19de en 20ste eeuw bewaard. Ter hoogte van het koor bleven graftekens uit de jaren 1960-1970 bewaard. Het ensemble toont een overzicht van de grafkunst van classicisme, eclecticisme (familie Goovaerts) tot art nouveau, art deco (kindergrafje Seeldrayers) en naoorlogs modernisme (Goovaerts ca 1960). Er bleven zowel een boomstamkruis (Steemans +1925) als kruisvormige stèles met graftuinen bewaard en (verhoogde) zerken met stèles. De meeste graftekens werden opgetrokken in hardsteen maar ook baksteen, kunststeen (Jozef Neutiens +1948) en zwarte graniet komen voor. Verschillende graftekens zijn voorzien van applicaties in porselein, metaal en marbriet. Opmerkelijk is het grote aandeel aan figuratief beeldhouwwerk, ook uit de naoorlogse periode.

De eclectische hardstenen grafkapel Verschueren-Matthieu met flankerende graftuinen, dateert uit het begin van de 20ste eeuw. De eerste begraving in de kapel vond plaats in 1912. De kapel steunt op een plint. De voorgevel heeft een klassieke opbouw met een plint, Korinthische zuilen met schachten uit roze graniet, een fronton met akroteria en een rouwguirlande uit immortellen. Het geheel is bekroond met een kruis. Het timpaan is opgevuld met een witmarmeren sculptuur voorstellende een immortellenkrans en een palmtak met een lint opgehangen aan een knop. De metalen, deels beglaasde deur is versierd met twee kruisende toortsen en een immortellenkrans. De bovenbouw van de zijmuren is gedecoreerd met imitatie verdiepte voegen. De vensteropeningen hebben een boogtrommel versierd met barokke plantenmotieven en een vijfpuntige ster. De zijraampjes zijn voorzien van glas in lood met portretten van de overledenen.

Het grafteken voor oorlogsslachtoffer Frans Hofmans werd opgetrokken in 1918. Het is vormgegeven in art nouveau, een weinig gebruikte stijl voor de funeraire kunst. Het grafteken bestaat uit een stèle met een verhoogde, bovenaan gebogen zerk. Op de zerk ligt een kruis. De stèle bestaat uit een voetstuk, een plint met een leeuw die een schild vasthoudt, opgesteld voor twee palmtakken, een grafschrift in verhoogd reliëf en loopt uit op een buste van de overledene in militair uniform. De bovenbouw wordt afgetopt met een zweepslagmotief typisch voor de art nouveau. 

In het beschermingsdossier worden nog volgende vermeldenswaardige elementen van het interieur opgenomen.

• Twee 17de-eeuwse grafstenen in de kerkvloer (vloer werd vernieuwd behalve in het koor).
• Klokken, gegoten in de jaren 1970-1980.
• Neogotische Credenstafel in het koor.
• Neogotische kruisweg van stuc, ingewerkt in de muur.
• Vier koperen kandelaars uit de 17de eeuw en vier messing kandelaars uit de 18de eeuw
• Koperen lichtarmen uit de 19de eeuw en een lavabo (arduin met koperen waterbekken) uit de 18de eeuw, in de sacristie.