Historiek

Muizen-Dorp wordt gevormd door een met linden beplant rechthoekig gekasseid dorpsplein, thans ingericht als parking en vrij beperkt bebouwd met voornamelijk ten zuiden woningen langs de as Sint-Lambertuslaan/Brugstraat en ten noordoosten met aangrenzende domeinen. Ten noordwesten bevindt zich de kerksite, een cluster van diverse religieuze bouwwerken uit verschillende periodes.

In 1405 werd een gotische éénbeukige kerk gebouwd die samen met het aangrenzende “Muysenklooster” (Priorij van Muizen) vernield werd in 1578, gerestaureerd in 1625, opnieuw ingewijd werd in 1636 en in 1772 uitgebreid met zijbeuken. Het dorp werd grotendeels verwoest bij bombardementen in 1944. Van de kerk bleef enkel de toren bewaard die teruggaat tot een Karolingische portaaltoren (8ste -10de eeuw). Ook de bestaande pastorie werd volledig vernield. Onmiddellijk werden plannen gesmeed om een nieuwe vieringruimte te bouwen. De plaats van de voormalige kerk werd echter als te klein ervaren voor een nieuwbouw. Na de bescherming van de toren als monument in 1947 groeide het idee om de nieuwe kerk “los” van de toren te bouwen en de kerktoren als een geïsoleerd herkenningsteken te bewaren. De lange aanloop naar de bouw van een nieuwe kerk maakte het wel mogelijk om op de plaats van de verwoeste kerk een uitvoerig archeologisch onderzoek te voeren. Professor Mertens ontdekte bij opgravingen in 1949 resten van diverse kerken waaronder een houten rechthoekige constructie uit de 8ste-9de eeuw en een centraalbouw uit de Ottoons-Salische periode (10de -11de eeuw). Om deze site te bewaren werd beslist de nieuwe kerk ten westen van de oude kerktoren te bouwen, op de plaats van de vroegere pastorie. De nieuwe kerk werd met de oude toren symbolisch verbonden door een nieuwe muurpartij waarin enkele bewaard gebleven oude grafzerken verwerkt werden. De modernistische kerk annex pastorie en weekkapel werd gebouwd en ingericht in de jaren 1960 (eerstesteenlegging)-1966 (inhuldiging) naar ontwerp van architect Lucien Engels met medewerking van gerenommeerde kunstenaars zoals beeldhouwer Rik Poot, schilder René Guiette en glaskunstenaar Jules Heyndels.

Beschrijving

Kerk

Alhoewel nog pre-conciliair van opvatting, werd deze kerk, gelegen op een plaats met een eeuwenoude religieuze historiek, in de zestiger jaren aanzien als een voorbeeld van eigentijdse kerkenbouw, waarin het symbolische aan het praktische werd gepaard, terwijl vooral de eenvoud
primeert. Zowel de opbouw als de stijlvolle decoratie, beide uitgevoerd door eigentijdse kunstenaars bevatten, evenals de diverse, gebruikte materialen een christelijke symbolische betekenis. Zo wordt de Jordaan gesymboliseerd door de kleine vijver voor de kerk: deze loopt door
onder het linkerdeel van het poortgebouw en staat zo in verbinding met de doopkapel. Het kruismotief dat op diverse plaatsen in de kerk aangewend wordt verwijst naar het leven van Christus, naar het lijden, maar ook naar de overwinning. Sobere constructie van geëmailleerde, zandkleurige handvormsteen, met sterke aandacht voor symboliek. De voorgevel is een combinatie van glas en beton en werd ontworpen door René Guiette.

Pastorie

Daar waar de weekkapel een lager volume heeft, ligt de pastorie met drie bouwlagen onder éénzelfde dakstructuur als de kerk (een licht hellend dak in het verlengde van de geknikte kerkbedaking, betonnen dakconstructie met een vernieuwde bekleding in roofing). De kleine achterbouw van één bouwlaag loopt uitwendig naadloos door in de gevelbrede achterbouw van de kerk. Een betonnen skelet met invullingen van een licht-gelige mat geëmailleerde gevelsteen en geschilderde stalen raamstructuren. De gevels zijn horizontaal gemarkeerd door gevelbrede doorlopende betonnen balkons met tegels en een ijzeren leuning. Opvallend zijn ook de originele koperen afvoerbuizen, verwerkt in de gevels, cf. idem dito bij de kerk. De voorgevel is sterk opengewerkt door opeenvolgende stalen raamstructuren, op de bovenverdiepingen voorzien van een kenmerkende verdeling -veelal met ingewerkte deuropening- en bekleed met geschilderde glasalplaten. Op de begane grond bevindt zich rechts een inspringende inkompartij met brede arduinen dorpel. De bewaarde inkomdeur en dito garagepoort zijn vervaardigd van houten latwerk. In de achtergevel is de centrale travee tevens inspringend. De hierdoor vrijstaande zijmuur van glasdallen zorgt voor lichtinval in de garage/berging. De voor- en achterinkom worden voorafgegaan door verhardingen/terrassen van breuksteen. De achtergevel heeft een buitentrap (steektrap) tussen het gelijkvloers en de eerste verdieping.

Voortgaande op de bewaarde bouwplannen, bleef de oorspronkelijke planindeling grotendeels bewaard. De benedenverdieping bevat ter hoogte van de rechtertravee de inkom met traphal, met in het verlengde -in de achterbouw- een kleine hal met vestiaire, wc, achteringang en rechts een berging die toegang geeft tot de sacristie van de kerk. Links op de benedenverdieping ligt een ontvangstkamer/bureau en een garage met berging van voor- tot achtergevel. De eerste verdieping bevat thans een grote L-vormige ruimte met vooraan een gevelbrede living, achteraan een eethoek die paalt aan een aparte keuken. Op de tweede verdieping liggen de slaapvertrekken, twee slaapkamers vooraan, één achteraan met badkamer. Op het ontwerpplan wordt de grote L-vormige ruimte op de eerste verdieping getekend met een scheidingswand (met haard en breukstenen vloer) tussen de living en een bureau, alsook de tweede verdieping met drie slaapkamers vooraan. Van deze plannen werd vermoedelijk afgeweken of zijn deze elementen inmiddels verdwenen na verbouwingen/aanpassingen. De twee scheidingsmuren zijn van zichtbaar gebleven (geschilderd) metselwerk. In de traphal is er op elke verdieping indirect licht via een verticale strook van glasdallen, cf. idem dito in de achtergevel van de kerk. De trap heeft een betonnen constructie met arduinen treden, ijzeren leuning en plastieken greep. In de inkom- en traphal ligt een vloer van grijze keramische tegels, in de andere vertrekken veelal een vloerbekleding van linoleum(tegels). In het bureau ligt vermoedelijk nog de originele linoleum met een imitatie van rood-bruine rechthoekige tegels. Houten omlijste binnen- en buitendeuren al dan niet met venster of bovenlicht, voorzien van fraai metalen sluitwerk (deurklink en slotplaat) en dito versteviging aan de onderzijde.

Omgevende ruimte

De omgevende ruimte bevat de links van de kerk gelegen verharde oprit naar de pastorie met op de perceelsgrens een scheidingsmuur van dezelfde licht-gelige gevelsteen, de voor de kerk aangelegde waterpartij met beeld, het aansluitend arduinen bordes naar de hoofdinkom, het voortuintje met ijzeren kruis alsook de achter de kerksite gelegen open ruimte. Engels ontwierp een voor zijn architectuur kenmerkende waterpartij, die -als een symbolische verbinding verwijzend naar de Jordaan- tot in het interieur van de doopkapel doorgetrokken wordt. Deze is met dezelfde licht-gelige gevelsteen afgeboord en voorzien van ijzersmeedwerk. In de waterpartij staat een betonnen sokkel met een imposant beeld (blauwe hardsteen, 4,20m) van de patroonheilige St.-Lambertus (1960) van beeldhouwer Rik Poot. In het voortuintje rechts van de kerk staat een door Engels ontworpen vrijstaand kruis van ijzeren staven. De uitgeholde, “verscheurde” structuur is een eerbetoon aan de slachtoffers van WO II. De muurpartij rechts van de kerk, opgetrokken als link naar de oude kerksite, begint aan de weekkapel en reikt in een knik tot achter de oude kerktoren. De muur is eveneens gebouwd in dezelfde licht-gelige gevelsteen en er zitten enkele bewaard gebleven arduinen grafstenen in verwerkt.