De parochiekerk Sint-Pieters-Buiten werd opgericht in 1856 naar ontwerp van J.B. Boterdaele en tussen 1934 en 1937 uitgebreid en vernieuwd in modernistische stijl door Valentin Vaerwyck.

Historiek

De Proosdij Sint-Pieter-buiten wordt opgericht in 1856 en een kleine bakstenen kerk werd opgetrokken. In 1874 wordt de wijk een onafhankelijke parochie, de hulpkerk werd pas in 1894 een parochiekerk. Na de verkaveling van de tentoonstellingswijk en de nieuwe toevloed aan inwoners werd de kerk te klein bevonden. Valentin Vaerwyck ontwierp kosteloos een nieuwe kerk in modernistische stijl tussen 1934 en 1937. Het project werd voorgesteld als een verbouwing van de oude kerk en de eucharistievieringen gingen door terwijl de kerk verbouwd werd. Enkel het schip werd behouden. Schip en zijbeuken werden overwelfd met een tongewelf.

Beschrijving

De straatzijde wordt gekenmerkt door een centrale vierkante toren met daarin het hoofdportaal met driehoekig fronton voorzien van een opschrift, jaartal 1936 en een reliëf van de Heilige Petrus. Links bevond zich de doopkapel en rechts een opslagruimte met de trap naar het doksaal. Op de gevels zien we nog twee sculpturen ontworpen door Sinia. De drie achter elkaar gelegen façades met puntgevels zou een symbolische verwijzing naar de drie-eenheid zijn. De toegangspartij en voorgevel worden horizontaal belijnd en geaccentueerd door banden en sculpturen in natuursteen. De toren verjongt naar boven en loopt uit op een koperen dak. De klokkenkamer is opengewerkt met Romaanse raampjes en de klokken zijn zichtbaar. Het schip is overdekt door een zadeldak met dakpannen.

Het interieur van de driebeukige kerk is een complex samenspel van zuilen in imitatiemarmer, baksteenmuren en gepleisterde gewelven en kapitelen. Voor Waerwyck was het meubilair een essentieel onderdeel van zijn architectonisch concept. Het koor wordt afgesloten door een triomfboog. Het interieur werd verrijkt met werken van Oscar Sinia, glas-in-loodramen, muurschilderingen en drie marmeren altaren in gepolijst zwart marmer. Op diverse plaatsen werd een blokjesmotief aangebracht verwijzend naar de Wienser Secession. Ook het authentieke schrijnwerk, lambriseringen, biechtstoelen, smeedijzeren koorafsluiting (ontwerp Vaerwyck, uitvoering gildebroeder François, 1939), ... bleven bewaard. De biechtstoelen zijn vermoedelijk recuperatiemateriaal uit de oudere kerk. Zes kandelaars met schild en de lezenaar zijn eveneens van de hand van Vaerwyck. Tussen de ramen bevinden zich goud-witte sculpturen (Heilige Franciscus van Assisië, Heilige Theresia van het kind Jezus, Heilige Jozef, Heilige Joannes Berchmans, Heilige Margaretha van Cortona, Heilige Antonius van Padua) van de hand van Oscar Sinia (uitgevoerd 1940). Slechts twee beelden zijn polychroom: Onze-Lieve-Vrouw en het Heilig Hart. In de gordelboog is een polychroom reliëf (calvarie) aanwezig.

De verplaatste doopvont is uit blauwe hardsteen vervaardigd en heeft een koperen deksel. Naar ontwerp van Vaerwyck zijn muurschilderingen aangebracht rond de beelden in het schip, boven het hoofdaltaar, en boven de zijaltaren. Eveneens van het ontwerp van de architect is een geschilderde kruisweg in het beschot onder de ramen van het schip. Het orgel is een realisatie van de Duitse bouwer Klais. Flor Peeters tekende het plan en het schema.

De glasramen werden naar kartons van Louis-charles Crespin (1892-1953) uitgevoerd door F. Colpaert. In de deuren van de inkompartij zijn lichtgekleurde glasramen in kruisvorm aangebracht. Het schip telt vijf glasramen met de afbeelding van de Heilige Joanna Chantal, Heilige Christophorus, Heilige Martinus, Heilige Theresia, Heilige Valentinus, Heilige Paulus, Heilige Elisabeth, Heilige Andreas, Heilige Bernadetta, Heilige Joris. In het transept de afbeelding van Heilige Albertus, Heilige Joseph, Heilige Leopoldus, Heilige Joachim, Heilige Maria, Heilige Anna. Naast het hoofdaltaar twee glasramen met de Heilige Carolus en de Heilige Monoratus.

Parochiekerk Sint-Pieters-Buiten. Oprichting van een proosdij in 1856 en bouw van een kleine bakstenen kerk naar ontwerp van J.B. Boterdaele. In 1874 verheven tot parochie. Door de aangroei van de wijk na de verkaveling van de terreinen van de wereldtentoonstelling werd de kerk te klein bevonden en door architect V. Vaerwyck uitgebreid en vernieuwd in modernistische trant tussen 1934 en 1937. In 1935 werd het oude koor en de sacristie afgebroken en de hoge vierkante toren (noordzijde) met portaal onder driehoekig fronton met opschrift, jaartal 1936 en reliëf van Sint-Pieter aangevat. Inwendig werden de gewelven van midden- en zijbeuken vernieuwd en verrijken beelden van O. Sinia en kleurige glasramen naar ontwerp van L.C. Crespin het geheel.