18de-eeuwse Brabantse vierkantshoeve met vier vleugels gegroepeerd rond een ruime binnenplaats waaronder een typisch asymmetrische langsschuur. De omgeving wordt gekarakteriseerd door verkavelingen met vrijstaande eengezinswoningen vanaf de jaren 1960 (verkavelingsvergunning van 4 juni 1963).

Historiek

Oorspronkelijk omvatte het "Hof ten Trappen", een leen van het hertogelijk domein, gans het gebied tussen de Molen- en de Tentrappenstraat. Het vormde geografisch een eenheid gelegen tussen twee dalen, uitlopend in de IJsevallei. De oudst gekende eigenaar was Walram de Monte, wellicht genoemd naar de heuvel bezet door het hofbedrijf. In 1312 werd het gekocht door Jean Leo "changeur" in Brussel, bijgenaamd Vandertrappen. Sindsdien werd het hof en de aanpalende straat naar hem genoemd.

Na een opeenvolging van verschillende eigenaars werd het hof in 1715 door Pierre Melis, president van het Hollandcollege te Leuven, verkocht aan Pierre Pangaert, die kort tevoren het belangrijkste leen van Hoeilaart namelijk het hof Terheyden had verworven. Het is wellicht één van zijn opvolgers namelijk François-Joseph Ignace Pangaert die het huidige hoevecomplex liet bouwen.

Op een figuratieve kaart (1761) van Hoeilaart en de Ferrariskaart (1770-1778) is het Hof ten Trappen te situeren ten zuiden van de verbindingsweg Hoeilaart-Overijse als een complex bestaande uit vier vleugels, gegroepeerd rond een binnenplaats. De hoeve met omringende boomgaard (Ferraris) wordt langs vier zijden begrensd door een stratenpatroon: Molenstraat (noorden), de Tentrappenstraat (westen) en hun vertakkingen (zuiden en oosten).

De configuratie van de hoeve bleef doorheen de 19de eeuw ongewijzigd, zie 19de-eeuwse cartografische bronnen. De straat ten zuiden en ten oosten was voortgaande op de Poppkaart halverwege de 19de eeuw wel verdwenen. In de Atlas der Buurtwegen worden hier nog wel kleine wegen weergegeven.

Het Hof ten Trappen bleef tot in de jaren 1960 als pachthof in gebruik. Verkavelingen in de onmiddellijke omgeving maakten een eind aan de landbouwexploitatie. De hoeve is sinds jaren onbewoond. De oorspronkelijke toegang gebeurde vermoedelijk via de Tentrappenstraat, zoals te zien op de 18de-eeuwse voorstellingen.

Beschrijving

Het "Hof ten Trappen" is een gesloten hoeve, bestaande uit vier vleugels, los van elkaar gebouwd, op brandafstand, gegroepeerd rond een ruime binnenplaats, momenteel met verwilderde begroeiing: woonhuis ten noorden, schuur ten westen en stallen ten oosten en ten zuiden. Verankerde gebouwen, opgetrokken uit baksteen (gedeeltelijk natuursteen voor de bijgebouwen) op een natuurstenen onderbouw en afgedekt met pannen zadeldaken, opgevangen door geprofileerde houten modillons. De zijgevels zijn uitgewerkt als topgevels met vlechtingen, top- en schouderstukken. Volgens de jaarankers in de gevel verliep de bouw in verschillende fasen, waarbij eerst het noordelijke woonhuis (1731), vervolgens de oost- en zuidvleugel (1734) en ten slotte de westvleugel (1735) werden opgetrokken.

Het gehele complex, dat nagenoeg geen wijzigingen heeft ondergaan is een uniek bewaard ensemble. Het woonhuis (noorden) is een zeven traveeën breed en één bouwlaag hoog volume met zes rechthoekige vensters in een natuurstenen omlijsting met sponningbeloop aan de binnenkoergevel en twee kleine getraliede vensters in de nagenoeg blinde achtergevel. Rondboogdeur in natuurstenen omlijsting met geprofileerde imposten en versierde sluitsteen. In de oostelijke zijgevel sporen van verbouwingen wellicht naar aanleiding van de plaatsing van twee vensters voor een bijkomende slaapkamer.

De oorspronkelijke indeling van de woonvleugel bleef bewaard: een tot achter doorlopende gang met eiken steektrap met balusters, twee kamers en een ruime keuken met de eveneens originele keukenvloer, open haard en kannenbank. Ruime zolders op de verdieping.

De dienstvleugels (schuur en stallingen) hebben de originele muuropeningen namelijk rondbogige inrijpoorten, rondboogvensters en -deuren, vierkante venstertjes, met grotendeels bewaarde natuurstenen omlijsting. Een aantal muuropeningen werd gedicht. De westvleugel bestaat uit de typisch Brabantse, asymmetrische langsschuur met rondboogpoorten en oculi in natuurstenen omlijsting in de zijgevels. Op het ogenblik van de herinventarisatie (zomer 2015) was het complex ontoegankelijk en voor zover zichtbaar geheel ontmanteld en in vervallen toestand.