De elektrische walkraan 371 JA werd in 1958-59 gebouwd door de Duitse firma Kocks. De kraan maakt deel uit van de collectie havenkranen van het Museum aan de Stroom (MAS).

De collectie havenkranen van het MAS

Op 5 juli 1974 besliste het College van Burgemeester en Schepenen van Antwerpen om bij de verschroting van de stedelijke havenkranen minstens één representatief exemplaar per reeks te behouden en over te dragen aan het Nationaal Scheepvaart Museum, vandaag het Museum aan de Stroom (MAS). De collectie van het MAS bevat in 2013 negentien historische havenkranen. De collectie is uniek in de wereld en toont de evolutie van de kraantechnologie. De oudste kraan, een 10-tonskraan besteld bij Stuckenholz in 1884, werd nog met de hand aangedreven. De laatste kranen van de collectie dateren uit de jaren 1960.

Elektrische kranen

Vanaf de industriële revolutie ontwikkelde de kraantechnologie aan een hoog tempo. IJzeren kranen vervingen de houten exemplaren. Aanvankelijk waren het nog handkranen, maar al snel werden die vervangen door stoomkranen, waterperskranen en uiteindelijk elektrische kranen. De ontwikkeling van de kraantechnologie werd aangespoord door een daling van het aantal matrozen op de schepen. In de periode van de zeilschepen hadden vrachtschepen voldoende matrozen om de vracht grotendeels met eigen mankracht te laden en lossen. Met de opkomst van de stoomschepen werd de bemanning kleiner en groeide de rol van de kranen. Tussen 1880, toen de stoomschepen opkwamen, en 1912, toen de zeilschepen hun belang vrijwel verloren hadden, steeg het aantal kranen in de Antwerpse haven van 17 tot 300. In 1931 stonden er in Antwerpen al 595 hijswerktuigen opgesteld.

In 1907 werd de eerste Antwerpse elektrische kraan in gebruik genomen. De elektrische kranen werden vanaf het jaar 1908 per stuk oplopend genummerd. Naast het nummer kregen de kranen per reeks ook twee letters als kenteken toegewezen. Zo is de 45 AA de oudste elektrische kraan van de collectie. De latere reeksen werden aangeduid met nummers zoals BD, CC, CD, CK, FA, GA, HA.

Beschrijving elektrische walkraan 371 JA

Enig nog resterend en goed bewaard exemplaar van twintig op sporen op de havenkaden rijdende elektrische stukgoedkranen uit 1958-59, uitzonderlijk gebouwd door een Duitse firma (Fr. Kocks) in een periode waarin de meeste kranen Boomse kranen waren.

Karakteristiek aan deze kraan is dat de topbeweging aan de buitenzijde via een tand/heugel wordt aangedreven. Het betreft tevens een materiële illustratie van de wijze waarop de haveninfrastructuur in de Antwerpse haven vanaf 1909 steeds méér met behulp van elektriciteit als drijfkracht functioneerde alsook van de aankoop van steeds zwaardere havenkranen.

• Type: stukgoedkraan
• Constructeur: Fr. KOCKS (Duitsland)
• Bouwjaar: 1958-59
• Eigengewicht: 145 t.
• Giek: lengte: 36m
• gewicht: 5,155 t. Max. raddruk: 33,3 t. Kabellengte: 161m
• Tegengewichten: beweegbaar: 8,3 t.; vast: 20 t. (machinekamer); 64 t. (portaal)
• Elektro-motor zwenkbeweging: AEG GKKr 69/ Vermogen: 7,5 kW/ Inschakelduur: 40 % / 950 omwentelingen per min. Elektro-motoren kraanrijden: 2 x AEG Type GKKr 69/ Vermogen: 8,2 kW/ Inschakelduur: 40%/ 850 omwentelingen per min. / Rijsnelheid: 25,5 m per min.

Van dit type hebben er 20 gewerkt in de Antwerpse haven (oorspronkelijk op de Leopolddokkaaien 209-229). Dit is het enige nog resterende exemplaar.