Gedenkplaat op de gevel van het woonhuis van boerderij Kruisestraat 1, nabij de Leerzevaart, ten noordwesten van het dorp Lampernisse, net op grondgebied Alveringem, in vlak gebied.

Historische achtergrond

De hoeve waartegen de gedenkplaat aangebracht is, dateert van vóór de Eerste Wereldoorlog. Vermoedelijk fungeerde deze boerderij als medische post tijdens de oorlog.

De herdachten behoorden allen tot de 1ste Compagnie Mitrailleurs, 8ste linieregiment, 4de Legerdivisie, die van 2 december 1915 tot 10 mei 1916 de sector Diksmuide hield. Van vier van de vijf personen is geweten dat ze in deze periode omkwamen en op het kerkhof van Adinkerke begraven werden.

- Fredegond Joseph (Jozef) Baets, korporaal, oorlogsvrijwilliger 1914, 1ste compagnie mitrailleurs, gestorven op 14 maart 1916 en begraven op het kerkhof van Adinkerke.

- Alfons Van Erpe, soldaat, gestorven op 14 maart 1916 en begraven op het kerkhof van Adinkerke.

- Godfried Henri Joseph Joannes ("Govert") Vissers, gedoopt op 29 maart 1895 te Neerpelt, soldaat, gestorven op 20-jarige leeftijd op 14 maart 1916 te Diksmuide en begraven op het kerkhof van Adinkerke.

- Alfons Ch. Verschueren, soldaat, gestorven.

- Franciscus Vandenbossche (Van den Bosch), geboren te Baesrode op 16 augustus 1890, soldaat, overleden op 23 maart 1916 en begraven op het kerkhof van Adinkerke.

Kenmerken

Witgeschilderde, vijfhoekige steen, bovenaan in een punt eindigend. In het midden is een bronzen medaillon ingelegd met daarin in handschrift de volgende tekst gegrift: “8e régiment de ligne. 1eC/M. A la mémoire des mitrailleurs morts au champ d'honneur devant Dixmude. Décembre 1915 - mai 1916. Baets, Fr. caporal. Van Erpe, A. soldat. Vissers, G. id. Verschueren, A. id. Van den Bosch, F. id.”

H. 82 x Br. 49 x D. 4 cm

Betreffende hoeve ligt in het als landschap beschermde komgrondengebied van Lampernisse. Dit gebied, gelegen aan de landzijde van de in de 10de eeuw opgeworpen Oude Zeedijk, weerspiegelt nog bijzonder goed het middeleeuwse landschap gekenmerkt door grote komgronden met grillig perceelpatroon en vele grachten, versneden door zandige oeverwalafzettingen waarop zich de bewoning vestigde. In de loop van de 13de en 14de eeuw werden heel wat bedrijven voor veehouderij ingeplant op de lager gelegen komgronden. Het betreft hoeven met walgracht, een landelijke bewoningsvorm typisch voor het toenmalige West-Europa. Omwille van het bestendig graslandgebruik zijn de relicten van deze sites uitstekend bewaard gebleven en vormen ze een unieke getuigenis van de middeleeuwse ontginningsgeschiedenis van de streek. Sommige van deze sites bleven echter of werden later opnieuw bewoond. Dit was onder meer het geval met betreffende hoeve die teruggaat tot een middeleeuwse site met walgracht.

Ten zuidwesten van de Leerzevaart gelegen hoeve reeds aangeduid op de Ferrariskaart (1771-1777). Losse, lage bestanddelen van baksteen onder pannen zadeldaken, gegroepeerd rondom een begraasd erf met bakstenen toegangsbruggetje; walgrachtdepressies ten westen en ten zuiden; huisweiden typeren zoals vanouds nog de onmiddellijke omgeving. Ten zuidwesten van het erf, 18de-eeuws boerenhuis met vier traveeën + twee opkamertraveeën rechts onder kort overstekend, deels mank zadeldak (nok parallel aan de straat en vaart; Vlaamse en mechanische pannen).

Verankerde witgekalkte baksteenbouw op gepikte plint. Zuidwestgevel: houten kozijnconstructies voor kelderopeningen onder de opkamer en voor vensters onder meer bolkozijnen, in linker travee met geprofileerde bovendorpel, tralies en licht verdiept in korfboogomlijsting. Dito kozijndeur met geprofileerde tussendorpel en bovenlicht, in getoogde omlijsting. Beglazing met kleine roedeverdeling. Luiken, bij opkamer blijkbaar nog oorspronkelijk. Links van de opkamer, kleine aanbouw onder zadeldak (golfplaten). Meer gesloten noordoostelijke gevel met uitspringend rechter gedeelte; koperen gedenkplaat met opschrift "A la mémoire des mitrailleurs morts au champ d'honneur devant Dixmude décembremai 1916. Baets, Fr. caporal. Van Erpe, M. soldat. Vissers, G. id. Verschueren, A. id. Van den Bosch, F. id." Soortgelijke kozijnconstructies als in zuidwestelijke gevel voor kelderopeningen onder meer deur, smallere vensters en huisdeur. Zuidoostelijke puntgevel met aandak voorzien van muurvlechtingen en schouderstukken; verdwenen topstuk? Opkamer: getralied steekboogvenster met geprofileerde tussendorpel, kleine roedeverdeling en luiken. Geveltop: houten kloosterkozijn waarvan benedenvak met luiken. Noordwestelijke puntgevel; laag bakhuis onder lessenaarsdak en aansluitend bij haaks ten opzichte van het boerenhuis gelegen 19de-eeuwse dwarsschuur als noordelijke begrenzing van het erf.

Interieur. Behouden indeling met respectievelijk van zuidoost naar noordwest: de opkamer boven de vlak overzolderde kelder, de leefkamer waarachter twee kleine slaapvertrekken boven een soortgelijke kleinere kelder, de centrale gang van voor- naar achterdeur, de keuken. Voorts ook bewaarde typische interieurelementen. Opkamer: balkenzoldering waarvan huisbalken met licht geprofileerde balksloffen, plankenvloer, houten schoorsteenmantel in Lodewijk XVI-stijl. Leefkamer: balkenzoldering met licht geprofileerde balksloffen, fraai houten ensemble in Lodewijk XVI-stijl bestaande uit schoorsteenmantel met tablethoeken in de vorm van vogel-slangenkop, tussen uitgewerkte muurkasten, betegelde haard, houten draaitrap naar opkamer én kelder. Kleine slaapkamers: eenvoudige houten muurkast en houten trapluik. Keuken: balkenzoldering, trapkast naar de zolder, houten schoorsteenmantel met aansluitende muurkasten, haard met huisoven. Zolder: twee schaargebinten, makelaars. Oorspronkelijke binnendeuren nagenoeg overal bewaard; onder meer ook hang- en sluitwerk.

Ten oosten van het erf, stalgebouw (nok parallel aan het boerenhuis), uit de 19de tot 20ste eeuw; ten zuiden, recentere loods en nutsgebouw zonder verdere noemenswaardigheden.

Midden weilanden gelegen hoeve met losse bestanddelen en achterliggende boomgaard, aan de Leerzevaart. Willekeurige opstelling van gebouwen rondom begraasd erf met vaalt, bereikbaar via bakstenen bruggetje over vermelde vaart. Mooi geheel.

Boerenhuis van vier traveeën + twee traveeën rechts met opkamer en één bouwlaag onder een deels mank zadeldak (nok parallel aan de vaart en straat, Vlaamse en mechanische pannen) met kort overstekende rand, uit de 18de eeuw. Verankerde, witgekalkte baksteenbouw op gepikte plint. In de linker travee van de zuidgevel: oorspronkelijk beluikt venster met getralied bolkozijn, geprofileerde bovendorpel en kleine roedeverdeling, in rondboognis; beluikte vensters met houten bolkozijn en kozijn ter hoogte van derde en vierde travee; opkamervenster eveneens voorzien van beluikt houten bolkozijn; rechthoekige kelderopeningen, het linkse met getralied kozijn, het rechtse met beluikt houten bolkozijn, onder opkamer. Kozijndeur met geprofileerde tussendorpel en rechthoekig bovenlicht met kleine roedeverdeling, in getoogde omlijsting met sluitsteen ter hoogte van tweede travee. Blauwstenen dorpel. Aanbouwsel van één travee onder zadeldak (nok loodrecht op het huis, golfplaten) links van de opkamer.

Noordgevel met uitspringend rechter gedeelte. Opkamer met beluikt, getralied kozijnvenster. Soortgelijk venster in oostelijke zijgevel van uitspringend gedeelte. Beluikt steekboogvenster met geprofileerde tussendorpel in laatst genoemde. Rechthoekig keldervenster met getralied kozijn onder opkamer en rechts uitbouw. Rechthoekige deur, zie zuidgevel, rechts van vermeld steekboogvenster. Steekboogdeurtjes in uiterst linker en rechtertravee. Koperen gedenkplaat ter nagedachtenis van gesneuvelden met opschrift: "A la mémoire des mitrailleurs morts au champ d'honneur devant Dixmude décembre - mai 1916. Baets, Fr. caporal. Van Erpe, M. soldat. Vissers, G. id. Verschueren, A. id. Van den Bosch, F. id.". Oostelijke zijgevel met aandak, schouderstukken en muurvlechtingen (oorspronkelijk ook topstuk ?). Beluikt, getralied steekboogvenster met geprofileerde tussendorpel en kleine roedeverdeling, ter hoogte van opkamer. Houten kloosterkozijn met benedenluik en kleine roedeverdeling, in de top.

Ten noorden van boerenhuis. stalling onder zadeldak (nok parallel aan het huis, Vlaamse pannen). Witgekalkte baksteenbouw op gepikte plint. Deels vernieuwde zuidgevel. Uilengat in oostelijke zijgevel.

Tegen noordgevel van boerenhuis aanleunend dwarsschuurtje met stallingen onder mank zadeldak (nok loodrecht op het huis, Vlaamse pannen), uit de 19de tot 20ste eeuw, als zuidwestelijke begrenzing van erf. Verankerde baksteenbouw. Rechthoekige muuropeningen. Voorliggend bakstenen koertje.

Overige gebouwen zonder noemenswaardigheid.