Franse militaire begraafplaats, gelegen langs de Zonnebeekseweg, bij het kruispunt met de Begijnenbosstraat, op het gehucht Verlorenhoek, op ongeveer drie kilometer ten noordoosten van het centrum van Ieper. 

Historische beschrijving

Op het gehucht Verlorenhoek bevond zich vóór de oorlog een schooltje dat beheerd werd door het Sint-Jozefsinstituut (Ieper). Dit schooltje werd door Franse ‘ambulances’ van de 18^de en 17^de infanteriedivisies in 1914 en 1915 gebruikt als medische hulppost, ‘Poste de secours de Saint-Charles de Potyze’. In de aangrenzende tuin werden de doden begraven.

In 1915 werden lijsten aangelegd met de namen van de doden die op Saint-Charles de Potyze begraven lagen. Toen de Fransen in april 1915 definitief de sector Zonnebeke-Ieper verlieten, en hun stellingen door Britse eenheden werden overgenomen, telde de begraafplaats enkele duizenden graven. Maar na de Tweede Slag bij Ieper kwam de begraafplaats pal op de frontlijn te liggen. Veel graven uit 1914 en 1915 raakten vernield door het latere artilleriegeweld, vooral tijdens de Derde Slag bij Ieper. Na het Duitse Lente-Offensief in het voorjaar van 1918 doorkruiste de Duitse eerste linie de begraafplaats. Deze linie werd tijdens het Geallieerde Bevrijdingsoffensief nogmaals volledig overhoop geschoten. De doden konden naderhand niet meer geïdentificeerd worden en kwamen terecht in het massagraf achteraan op de begraafplaats.

Vanaf 1919 werd de begraafplaats Saint-Charles de Potyze hersteld en werden geïsoleerde graven uit de omliggende slagvelden en kleinere begraafplaatsen toegevoegd. Een groot deel van deze ‘geconcentreerde’ graven is afkomstig van begraafplaatsen uit de omgeving van Poperinge. Een deel is afkomstig van het IJzerfront en de kust.

De toestand op Saint-Charles de Potyze was aan het begin van de jaren ’20 echter danig verwaarloosd – scheefgezakte kruisen, opengevallen kisten,… - dat een vijftigtal  Belgische en Franse oud-strijdersverenigingen er op 19 april 1925 protesteerden. De volgende jaren werden noodzakelijke werken op de begraafplaats uitgevoerd. In 1928 werd de begraafplaats officieel ingewijd door de bisschop van Rijsel. Ze telde toen ongeveer 3.400 graven. In de jaren 1930 werden de primitieve houten kruisen vervangen door betonnen exemplaren. In de jaren 1970 werden die betonnen graftekens vervangen door de huidige grafkruisen, vervaardigd uit een composietmateriaal.

In de voorbije jaren werden achteraan de begraafplaats graven toegevoegd, die tijdens archeologische opgravingen gevonden werden. Anno 2008 zouden er op Saint-Charles de Potyze 4.209 Fransen begraven liggen, waarvan er 762 niet geïdentificeerd konden worden. Hiervan liggen er 616 onbekenden begraven in het massagraf, ondertussen al zeven meer dan vermeld wordt op de gedenkplaten. Opmerkelijk is dat  de graven van hogere officieren langs het middenpad gelegen zijn. Er zijn 69 graven voor moslims, met spitse hoefijzerboog. Zij maakten deel uit van de koloniale troepen, die als onderdeel van het Franse leger in de Ieperboog werden ingezet. De 19 ‘tirailleurs sénégalais’ die onder een gewoon grafkruis liggen, waren vermoedelijk ook bijna allemaal moslim. Ten slotte zijn er twee grafstèles voor joodse doden.

In oktober 1922 werd op initiatief van de stad Ieper een stenen kruis geplaatst op het midden van de begraafplaats, met de tekst: ‘LES HABITANTS DE LA VILLE D’YPRES AUX FRANCAIS - 1920’. In 1947, naar aanleiding van de 25ste 'verjaardag' van de begraafplaats, werd dit kruis vervangen door de huidige obelisk, die nu achteraan op de begraafplaats geplaatst werd en officieel ingehuldigd werd op 18 mei 1947. De gedenkplaten bij de obelisk herinneren onder meer aan de rol van de 17^de infanteriedivisie, het 125^ste, het 32ste en het 66^ste infanterieregiment tijdens de gevechten in de omgeving van Ieper, in het najaar van 1914 en het voorjaar van 1915.

De calvariegroep is het werk van beeldhouwer J. Fréour. De beeldengroep werd er opgesteld in 1968 en verwijst naar de vele Bretoenen die in de regio rond Ieper gevallen zijn.

Beschrijving

Vierhoekige begraafplaats, met een oppervlakte van 29.900m², aan straatzijde omgeven door een lage bakstenen muur met hardstenen dekstenen, aan de andere zijden door een groenscherm met heel diverse aanplantingen en een omheining. Het centrale pad is deels geplaveid met natuurstenen tegels. Vanuit de lucht gezien vormt dit geplaveid gedeelte samen met twee kortere, geplaveide zijarmen ter hoogte van de Franse en Belgische vlaggenmast een kruis. Centraal achteraan op de begraafplaats is het massagraf met obelisk. Links vooraan staat een calvariekruis.

Het tweeledig ijzeren toegangshekken is gevat tussen twee witte pijlers op een vierkante, geprofileerde sokkel, getooid met gestileerde palmetten. Op de linkerpijler hangt een gedenkplaat met: ‘ICI REPOSENT LES RESTES GLORIEUX / DE PLUS DE 4000 SOLDATS FRANCAIS / MORTS AU CHAMP D’HONNEUR / SUR LE FRONT DES FLANDRES / AU COURS DE LA GRANDE GUERRE / 1914-1918’. Op de rechterzuil: ‘HIER RUSTEN DE ROEMRIJKE LIJKEN / VAN MEER DAN 4000 FRANSE SOLDATEN / GESNEUVELD OP HET VELD VAN EER / OP VLAANDERENS FRONT / GEDURENDE DE GROTE OORLOG / 1914-1918’. Bovenaan de zuilen is een doorlopende kroonlijst, eronder een bronzen zwaard met punt naar beneden gericht, waarrond een lauriertak slingert. Eronder ‘ST CHARLES DE POTYZE’ (links) ‘1914-1918’ (rechts).

Bij de ingang staat een wit betonnen kastje met register en bezoekersboek, een informatiebord over de begraafplaats en de beheerders en twee stenen zitbanken. De graven liggen symmetrisch verdeeld in 26 rijen, verspreid over vier grote en vier kleinere perken op een uitgestrekt grasveld. Er zijn geen bloemperken bij de graven. De meeste graven bestaan uit kruisjes, vervaardigd uit een composietmateriaal met marmerpartikels, behalve 69 islamitische en 2 joodse graven, die uit steen vervaardigd zijn.Op de begraafplaats zijn verschillende bloemperken aangelegd met rozen en hortensia eveneens enkele sparren en berken. 

Het calvariekruis is geplaatst op een zware trapeziumvormige sokkel uit zwarte leisteen. Vooraan op de grond ligt het lichaam van een dode soldaat, erachter links en rechts van het kruis staan drie treurende vrouwen in lange klederen. Een van hen verbergt zich volledig in een kapmantel. Helemaal achteraan staat het kruis met de gekruisigde Christus, ondersteund door twee treurende figuren (Maria & Johannes) in lange kapmantels, die op een sokkel staan. Gesigneerd door J. Fréour. 

Bij het massagraf achteraan op de begraafplaats is een verhoog uit rode baksteen, met geplaveid bovenvlak, waarop een driehoekige spitsnaald uit witte natuursteen staat op een driehoekige hardstenen sokkel. Erachter zijn rozen aangeplant. Op de zijkanten van de spitsnaald zijn lauwerkransen en festoenen in hoogreliëf aangebracht. Op de sokkel in reliëf een kruisje: 'HOMMAGE DE LA POPULATION YPROISE 20-10-1922 – 18-5-1947'. H. 427,5 cm x Br. 812 cm x D. 640 cm. Uitvoering: Gits (architect obelisk, gesigneerd); H. Beun, H. Verspeelt, Ypres (gesigneerd).

Tegen de sokkel zijn meerdere platen aangebracht : ‘LES ANCIENS / DU 125^e R.I. / A LEURS MORTS / 22 OCTOBRE 1914 / 2 AVRIL 1915’, ‘LES ANCIENS DU / 66^e R.I. / A LEURS MORTS /  23 OCTOBRE 1914 / 6 MAI 1915’, ‘L’ASSOCIATION / DES ANCIENS / DE LA XVIIe D.I. / A SES MORTS’, ‘LES ANCIENS / COMBATTANTS DU 32^e R.I. / A LA MEMOIRE DE / LEURS MORTS TOMBES / AU CHAMP D’HONNEUR’, ‘AUX SOLDATS FRANÇAIS / MORTS DANS / LA DEFENSE COMMUNE / DE LA LIBERTE – LES QUESTEURS DU SENAT / DE LA REPUBLIQUE FRANCAISE / 6.10.1978'.

Het massagraf zelf is bedekt met ‘cotoneaster’ (dwergmispel) en 2 gedenkplaten: ‘ICI REPOSENT 609 SOLDATS FRANCAIS INCONNUS MORTS POUR LA FRANCE 1914-1918’ in uitgehouwen en vergulde letters.