Teksten van Buttes New British Cemetery met gedenktekens

https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/201179

Britse militaire begraafplaats Buttes New British Cemetery ()

Gelegen langs de Lange Dreve, nabij den Doel, op 100 meter ten zuidoosten van het kleinere Polygon Wood Cemetery. Op Buttes New British Cemetery staat het gedenkteken voor de ‘5th Australian Division’ en het ‘New Zealand Memorial’. De begraafplaats wordt omgeven door bos.

Historiek

De geschiedenis van Buttes New British Cemetery en zijn omgeving hangt nauw samen met die van de vlakbij gelegen begraafplaats Polygon Wood Cemetery.

Het Polygoonbos was vóór de oorlog een militair oefenterrein met een ‘butte’ of ‘doel’: een kunstmatige heuvel om kogels op te vangen. Omwille van zijn ligging op de West-Vlaamse heuvelrug werd het tijdens de Eerste Wereldoorlog een belangrijk steunpunt van de ‘Ypres Salient’. Het zou dan ook vaak van bezetter veranderen, dit ten koste van vele mensenlevens.

Tijdens de Eerste Slag bij Ieper werd er zwaar gevochten in en rond het bos. Tegen eind oktober hadden maar liefst 11 bataljons en 5 brigades gevochten voor het behoud van de bos. Toen Duitse eenheden op 11 november 1914 een nieuwe poging ondernamen om naar Ieper door te stoten maar faalden en zich terugtrokken in de omgeving van de Nonnebossen, werden ze genadeloos afgemaakt door de Britse en Franse artillerie. Het Polygoonbos werd in de eerste oorlogswinter door geallieerde troepen bezet, de Duitse frontlijn liep net ten oosten en zuiden van het bos.

Eind november 1914 werden de Britten afgelost door het 16de Franse legerkorps (Grosetti). Begin april 1915 werden de meeste Franse eenheden vervangen door Canadese en Britse troepen. Tijdens de Tweede Slag bij Ieper zagen de Britse troepen zich genoodzaakt zich terug te trekken op de lijn Wieltje-Frezenberg-Bellewaerde. De Duitsers konden het Polygoonbos twee jaar lang bezetten en bouwden het uit met luchtafweergeschut, een commandopost, een pionierspark, barakken voor slaap- en kookgelegenheid, ondergrondse gangen… en met een Duitse militaire begraafplaats - ‘Kriegerfriedhof Am Polygonenwald’ - want zelfs tijdens deze zogenaamde ‘rustige periode’ vielen nog dagelijks slachtoffers.

Tijdens de Derde Slag bij Ieper kon de 5de Australische divisie het Polygoonbos veroveren op 26 september 1917. Toen werd gestart met de Britse begraafplaats (Polygon Wood Cemetery), aansluitend tegen de bestaande Duitse militaire begraafplaats.

Tijdens de laatste oorlogswinter zouden in en om het Polygoonbos nog vele slachtoffers vallen. In februari 1918 arriveerden de Nieuw-Zeelanders. In april leidde het Duitse Lente-Offensief opnieuw tot de geallieerde terugtrekking uit het bos. Toen het Geallieerde Bevrijdingsoffensief van start ging op 28 september 1918, kon het Polygoonbos dezelfde avond in handen van de ‘9th (Scottish) Division’ vallen.

Na de herovering van de Salient zette men Duitse krijgsgevangenen in om de vele lijken te verzamelen en te begraven. Zo werd het Polygon Wood Cemetery en het Kriegerfriedhof Am Polygonenwald uitgebreid en ontstond het Buttes New British Cemetery. Daarnaast diende ook de achtergelaten munitie geruimd te worden, de betonnen militaire constructies afgebroken, de zwartgeblakerde boomstronken gerooid en de trechters gevuld. In de vroege jaren ’20 werd het Polygoonbos herbebost.

Buttes New British Cemetery werd na de oorlog aangelegd door de bijzetting van een groot aantal stoffelijke overschotten uit de slagvelden rond Zonnebeke. De meeste doden dateren uit 1917.

Er liggen 2.103 doden begraven (of worden herdacht), waarvan bijna 80% niet geïdentificeerd kon worden. Het gaat volgens het huidige register om 1.327 doden uit het Verenigd Koninkrijk (waarvan er slechts 170 geïdentificeerd konden worden), 564 Australiërs (waarvan 157 geïdentificeerd), 50 Canadezen (waarvan 6 geïdentificeerd) en 162 Nieuw-Zeelanders (waarvan 95 geïdentificeerd). Hierbij moeten nog de 5 Australiërs toegevoegd worden, die bij archeologische opgravingen in Zonnebeke gevonden waren en op 4 oktober 2007 op deze begraafplaats werden begraven. Door DNA-onderzoek konden twee van hen geïdentificeerd worden. Er zijn ‘special memorials’ opgericht voor 23 Nieuw-Zeelanders en 12 Britse mannen, waarvan aangenomen wordt dat ze begraven liggen onder een naamloos graf.

Op het New Zealand Memorial worden 378 Nieuw-Zeelanders herdacht, die hier in de periode september 1917 – mei 1918 vermist raakten. Dit gedenkteken vormt één van de zeven gedenktekens voor Nieuw-Zeelandse vermisten, die in België en Frankrijk opgericht zijn.

Buttes New British Cemetery vormt architecturaal gezien één geheel met het vlakbij aangelegde Polygon Wood Cemetery. Beiden zijn aangelegd door Charles Holden (hoofdarchitect) en W.C. Von Berg (uitvoerend architect).

Beschrijving

Begraafplaats met rechthoekig grondplan en een oppervlakte van 15.145 m². De begraafplaats wordt aan drie zijden omgeven door een muur uit groengrijze natuursteen, afgedekt met witte natuursteen. Aan de noordoostkant wordt de begraafplaats grotendeels omgeven door de heuvel, waarop het gedenkteken voor de 5de Australische divisie staat.

Het toegangspad naar het ‘Cross of Sacrifice’ van Polygon Wood Cemetery ligt op dezelfde as als de toegangslaan naar Buttes New British Cemetery, evenals in het verlengde van de trappen van de kunstmatige heuvel, waarop het Australische gedenkteken staat. Haaks hierop ligt de as Australisch gedenkteken – ‘Stone of Remembrance’ – ‘New Zealand Memorial’ (aan de zuidwestkant van de begraafplaats). In het verlengde van die laatste as loopt een brede laan in het naburige bos.

Toegangspad met kasseien belegd, afgeboord met natuurstenen muur met de opschriften ‘New Zealand Memorial’, ‘Buttes New British Cemetery 1914-1918’ en de landplaten. Deze toegangsweg eindigt vóór de kunstmatige heuvel in een open ruimte met hoekige en gebogen randen.

De ‘Stone of Remembrance’, op een verhoog geplaatst, is bereikbaar via trapjes die geflankeerd worden door bloembakken. De graven zijn strak symmetrisch verdeeld over 30 perken. Het geheel wordt getooid met bloemperken en struiken bij de graven, evenals berken, boomhazelaren en beuken.

Gedenkteken 5th Australian Division

Op de langwerpige heuvel, bereikbaar via een brede trap uit witte natuursteen en beplant met hertshooi, staat op een verhoog met drie treden op een meervoudige geprofileerde sokkel, een hoge obelisk met doorlopende lijst onderaan. Het geheel is uitgevoerd in hardsteen. Op de sokkel: op een vooruitspringend deel bovenaan spits afgewerkt staat een bronzen reliëf met een stralende zon met in het midden een kroon en daaronder een banderol 'Australian Imperial Force', hieronder een rechthoekige bronzen plaat met in hoofdletters 'To the officers non-commissioned officers and men of the Fifth Australian Division who fought in France and Belgium 1916.1917.1918. Fromelles. Bapaume. Beaumetz. Doignies. Louverval. Bullecourt. 3rd Battle of Ypres. Polygon Wood. Broodseinde. Battle of Amiens. VillersBretonneux. Morlancourt. 8th August. Vauvillers. Péronne. Hindenburg Line. Joncourt.', helemaal onderaan eveneens een rechthoekige bronzen plaat omringd aan drie zijden met een laurierfestoen en tweemaal drie guttae, 'À la mémoire des officiers, sous-officiers et soldats de la Cinquième Division Australienne qui ont combattu en France et en Belgique 1916. 1917. 1918'. (hoofdletters met accenten). Afmetingen: H. 1698 cm x Br. 3330 cm x D. 9235 cm (heuvel + zuil); H. 1063 cm x Br. 840 cm x D. 880 cm (zuil).

New Zealand Memorial

Het New Zealand Memorial, volledig in witte natuursteen opgetrokken, is opgevat als een open zuilengaanderij met twee rijen van acht dubbele pseudo-Dorische zuilen. De twee zijkanten zijn gevormd door een kubusvormige hall, met een blokvormig dak. In de doorgang staan ook twee maal twee zuilen, evenals in elke uitsprong. Binnen is onder meer de metalen informatieplaat en het volgende opschrift terug te vinden: “Here are recorded the names of officers and men of New Zealand who fell in the Polygon Wood sector September 1917 tot May 1918 and whose graves are known only to God”, gevolgd door de namen van de vermisten.

  • BEEL C. 1978: Het Polygoonbos in de Eerste Wereldoorlog, in: West-Vlaamse Gidsenkring Ieper-Poperinge en Westland, XVI, 3, p. 6.
  • BEEL C. 1978: Het Staatsbos van Zonnebeke, in: West-Vlaamse Gidsenkring Ieper-Poperinge en Westland, XVI, 4, p. 6-7.
  • DESEYNE A. 1981: Den Doel (5), in: Zonneheem, 4, p. 18-30.
  • DESEYNE A. 1982: Den Doel (Bijvoegsel), in: Zonneheem, 1, p. 9-22.
  • DESEYNE A. 1982: Den Doel (Bijvoegsel 2 – slot), in: Zonneheem, XI, 2, p. 2-15.
  • JACOBS M. 1996: Zij die vielen als helden... Inventaris van de oorlogsgedenktekens van de twee wereldoorlogen in West-Vlaanderen, Deel 2. Brugge.
  • SCOTT M. 1992: The Ypres Salient. A guide to the cemeteries and memorials of the Salient. Norwich-Norfolk.
  • VANDEMAELE S. 1986:  Britse oorlogskerkhoven en monumenten voor de gesneuvelden van 1914-1918 in Noord-Frankrijk en West-Vlaanderen, onuitgegeven licentiaalsverhandeling Universiteit Gent.
  • Informatie van de Commonwealth War Graves Commission (oude en nieuwe registers, informatieborden, website).

Bron: Onroerend Erfgoed West-Vlaanderen, Beschermingsdossier DW002413, Britse militaire begraafplaatsen te Zonnebeke (DECOODT H., 2009)
Auteurs:  Decoodt, Hannelore
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Je kan deze tekst citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Buttes New British Cemetery met gedenktekens [online], https://id.erfgoed.net/teksten/125975 (geraadpleegd op ).


Buttes New British Cemetery, Polygon Wood (Zonnebeke - WOI) ()

Locatie

Langs de Lange Dreve, nabij den Doel, liggen 2 Britse militaire begraafplaatsen op nauwelijks 100m van mekaar in een bosrijke omgeving: ten noordwesten ligt het kleinere Polygon Wood Cemetery, ten ZO ligt het grotere Buttes New British Cemetery (Polygon Wood) met het gedenkteken voor de '5th Australian Division' en het 'New Zealand Memorial'. In de bossen ten zuidwesten van deze begraafplaats, aangelegd met wandelpaden, zijn nog diverse bunker(restanten).

Historische achtergrond

Het natuurdomein Polygonebos was een militair oefenterrein met een “butte” (“doel”, kunstmatige heuvel om kogels op te vangen). Omwille van zijn ligging op de West-Vlaamse heuvelrug werd het tijdens de Eerste Wereldoorlog een belangrijk steunpunt van de “Ypres Salient”. Het zou dan ook vaak van bezetter veranderen, dit ten koste van vele mensenlevens en van de natuurpracht.

Met de Eerste Slag om Ieper kwam het op 15 oktober 1914 tot een eerste bloedig treffen in het Polygonebos. Het 4de Duitse Legerkorps (Von Württemberg) wou het bos veroveren in een stormloop naar Ieper en de zee. De 3 golven aanvallen van deze onervaren Duitse vrijwilligers werden door het 4de Britse Leger, met behulp van Fransen, afgeslagen. Na ongeveer een maand vechten kwam het de facto tot een wapenstilstand. De vele verliezen en de slechte weersomstandigheden leidden ertoe dat de beide partijen zich hier ingroeven.

Gedurende die hele eerste oorlogswinter bleven de linies er quasi onveranderd; Geallieerden en Centralen zaten er vlak bij elkaar. Eind november werden de Britten afgelost door het 16de Franse legerkorps (Grosetti). Ze groeven schuilplaatsen in 'Den Doel', onder meer voor de commandopost. Het leven was hard: bijtende kou, ijzige wind, onder water gelopen loopgrachten, tekort aan voedsel en kleding, bevroren voeten.

Begin april 1915 werden de meeste Franse eenheden vervangen door Canadese en Britse. Op 22 april trof de eerste gasaanval, het begin van de tweede Slag om Ieper, de Franse stellingen tussen Bikschote en Langemark. De Britten, onder meer in de bossen rond Zonnebeke, trokken zich begin mei terug op de lijn Wieltje-Frezenberg-Bellewaerde. De Duitsers konden het Polygonebos bezetten, maar werden verder door de Britten tegengehouden.

De Duitsers zouden het bos 2 jaar lang bezetten en uitbouwen met luchtafweergeschut, commandopost, pionierspark, barakken voor slaap- en kookgelegenheid, verbandkamer, bureel, magazijn, ondergrondse gangen… en met een Duitse militaire begraafplaats Kriegerfriedhof Am Polygonenwald, want zelfs tijdens deze zogenaamd 'rustige periode' vielen nog dagelijks slachtoffers.

Op 31 juli 1917 brak de Derde Slag om Ieper los. In september konden Australische divisies de bossen rond Zonnebeke en het centrum veroveren; de 5de Australische divisie veroverde Den Doel. Het aantal doden en gewonden was aan beide zijden zeer hoog; op dat ogenblik werd met het Polygon Wood Cemetery begonnen, aansluitend bij de Duitse militaire begraafplaats.

Tijdens de laatste oorlogswinter richtten de geallieerden opnieuw het vormeloos, aarden heuveltje te midden van brokstukken, lijken en modder, in. In en om Den Doel vielen nog meer slachtoffers. In februari 1918 arriveerden de Nieuw-Zeelanders. In april leidde het Duitse lenteoffensief opnieuw tot de terugtrekking uit het bos. Maar op 28 september 1918 begon het geallieerde eindoffensief; 's avonds reeds was het hele bos in handen van de 9th (Scottish) Division.

Na de herovering van de Salient zette men Duitse krijgsgevangenen in om de vele lijken te verzamelen en te begraven. Zo werd het Polygon Wood Cemetery en het Kriegerfriedhof Am Polygonenwald uitgebreid en ontstond het Buttes New Cemetery. Daarnaast diende ook de achtergelaten munitie geruimd te worden, de betonnen militaire constructies afgebroken, de zwartgeblakerde boomstronken gerooid en de trechters gevuld. In de vroege jaren '20 kon het Polygonebos herbebost worden.

Deze begraafplaats, Buttes New British Cemetery, werd na de oorlog aangelegd door de bijzetting van een groot aantal stoffelijke overschotten van de slagvelden rond Zonnebeke. De meeste doden dateren van 1917, enkele van de andere oorlogsjaren.

Beschrijving

Buttes New British Cemetery (Polygon Wood) werd ontworpen door Charles Holden als hoofdarchitect en W.C. Von Berg als hulparchitect. Het grondplan is rechthoekig en heeft een oppervlakte van 15145 m². De aanleg gebeurde in verschillende niveaus onderscheiden door trapjes. De begraafplaats is aan 3 zijden omgeven door een muur in groen-grijze steunblokken afgedekt met witte natuursteen die trapsgewijs de niveauverschillen van het terrein volgt.

Er is een lange, verharde toegangsweg, afgeboord met een groen-grijze natuurstenen muur, met witte natuursteen afgedekt. De ingang bestaat uit 2 bloembakken, met op een witstenen plaat eronder: 'New Zealand Memorial' 'Buttes New British Cemetery 1914-1918'. De toegangsweg eindigt op een open ruimte, die aan de zijkanten absidiaal is afgewerkt en afgeboord wordt door een groen-grijze natuurstenen muur, afgedekt met witte natuursteen. Daarna volgt een grote kunstmatige heuvel met daarop een obelisk. Rechts daarvan is de eigenlijke begraafplaats.

De oblisk van het Fifth Australian Division Memorial is het beginpunt van de hoofdas van de begraafplaats, die via de op een bastion gelegen 'Stone of remembrance' en de trap tussen dit bastion, links in het midden, en het niveau van de begraafplaats door het midden loopt van het New Zealand Memorial uiterst rechts op de begraafplaats, een opvallend architecturaal element bestaande uit 2 schuilgebouwtjes verbonden door een kolonnade om de vermiste Nieuw-Zeelandse militairen te herdenken. Hierin de metalen CWGC-infoplaat.

De zuidwestelijke hoofdas komt tenslotte uit op het midden van de lage zuidwestelijke muur, op de plaats waar een aantal 'Special memorials' staan. Er kwamen 'Special memorials' voor 23 Nieuw-Zeelandse militairen en 12 van het Verenigd Koninkrijk "Known/Believed to be buried in this cemetery".

Deze as loopt ook over de zuidwestelijke muur door, in de vorm van een brede laan die in het bos is uitgespaard. De zuidwestelijke hoofdas verdeelt de begraafplaats in 2 symmetrische groepen perken. In totaal zijn er 30 symmetrisch aangelegde perken. Deze begraafplaats heeft geen 'Cross of sacrifice' (dat staat op de naburige begraafplaats Polygon Wood Cemetery).

De grafstenen zijn uniform. De aanplanting bestaat hoofdzakelijk uit bloemperken bij de graven en enkele bomen.

Er worden nu 2103 doden begraven of herdacht, waarvan bijna 80% niet geïdentificeerd kon worden. Het gaat volgens het huidige register om 1327 doden uit het Verenigd Koninkrijk (waarvan er slechts 170 geïdentificeerd konden worden), 564 Australiërs (waarvan 157 geïdentificeerd), 50 Canadezen (waarvan 6 geïdentificeerd) en 162 Nieuw-Zeelanders (waarvan 95 geïdentificeerd).

  • Bezoekersinformatie Commonwealth War Graves Commission (nieuwe en oude registers).
  • BEEL Chris 1978: Het Polygoonbos in de Eerste Wereldoorlog, West-Vlaamse Gidsenkring Ieper-Poperinge en Westland XVI.3, 6.
  • BEEL Chris 1978: Het Staatsbos van Zonnebeke, West-Vlaamse Gidsenkring Ieper-Poperinge en Westland XVI.4, 6-7.
  • DESEYNE A. 1981: Den Doel (5), Zonneheem 4, 18-30.
  • DESEYNE A. 1982: Den Doel (Bijvoegsel), Zonneheem 1, 9-22.
  • DESEYNE A. 1982: Den Doel (Bijvoegsel, slot), Zonneheem XI.2, 2-15.
  • VANDEMAELE Stefaan 1986: Britse oorlogskerkhoven en monumenten voor de gesneuvelden van 1914-1918 in Noord-Frankrijk en West-Vlaanderen, Verhandeling ter verkrijging van de graad van licentiaat aan de Rijksuniversiteit Gent, Hoger Instituut voor Kunstgeschiedenis en Oudheidkunde, Gent, 1986.

Bron: DECOODT H. & BOGAERT N. 2002-2005: Inventarisatie van het Wereldoorlogerfgoed in de Westhoek, project in opdracht van de provincie West-Vlaanderen, “Oorlog en Vrede in de Westhoek”, en Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap, Afdeling Monumenten en Landschappen.
Auteurs:  Decoodt, Hannelore; Bogaert, Nele
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Je kan deze tekst citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Buttes New British Cemetery met gedenktekens [online], https://id.erfgoed.net/teksten/195793 (geraadpleegd op ).