erfgoedobject

Oorlogsgedenkteken 3de en 23ste linieregiment

bouwkundig element
ID
205232
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/205232

Juridische gevolgen

Beschrijving

Gedenkteken ter herinnering aan 'de helden' van het 3de en 23ste linieregiment uit de Eerste Wereldoorlog.

Het 3de linieregiment lag vóór de Eerste Wereldoorlog in garnizoen in Oostende en in Ieper. Tot aan de Tweede Wereldoorlog zou de Hazegraskazerne het verblijf blijven van het 3de linieregiment. Na de ontbinding van dit regiment werd ze omgedoopt tot de 'Kazerne Generaal Mahieu' en in gebruik genomen door de in 1946 opgerichte Belgische Zeemacht. Vanaf 1972 werd de kazerne genoemd naar bootsman Charles Jonsen, gestorven in 1944 tijdens een ontmijningsoperatie op de Schelde.

Aan het begin van de oorlog werd het 3de linieregiment ontdubbeld in het 3de en 23ste linieregiment. Wegens de zware verliezen werden beide linieregimenten weer versmolten op 1 november 1914. In 1916 werd dit 3de linieregiment opnieuw ontdubbeld in het 3de en 23ste linieregiment. In 1923 werd het 23ste linieregiment ontbonden. Aan het begin van de oorlog maakten het 3de en 23ste linieregiment deel uit van de 3de gemengde brigade, die op zijn beurt deel uitmaakte van de 1ste legerafdeling. Door reorganisaties binnen het Belgische leger veranderde dit meermaals tijdens de oorlog. In januari 1918 maakte het 3de linieregiment deel uit van de 1ste infanteriedivisie, het 23ste linieregiment van de 7de infanteriedivisie. Beide infanteriedivisies maakten deel uit van de 1ste legerafdeling.

Het 3de linieregiment, ook wel de '3de piotten' genoemd, kreeg het op 18 augustus 1914 bijzonder hard te verduren bij Grimde. Net zoals vele andere eenheden werden ze ingezet in de operaties voor Antwerpen, tussen 24 augustus en 27 september 1914. In oktober 1914 werden het 3de en 23ste linieregiment zwaar op de proef gesteld tijdens de Slag aan de IJzer, waar ze de bocht van Tervate verdedigden en zware gevechten leverden bij Schore en het bruggenhoofd van Schoorbakke. In april 1915 snelde het 3de linieregiment de grenadiers bij Steenstrate te hulp, nadat de Duitse vijand er massaal stikgas gelost had (begin Tweede Slag bij Ieper). Het 3de en later ook het 23ste linieregiment werden in de volgende oorlogsmaanden en -jaren in diverse sectoren aan het IJzerfront ingezet. Vanaf 28 september 1918, tijdens het geallieerde Bevrijdingsoffensief konden ze succesvolle veroveringen op de vijand bewerkstelligen, waaronder de 'Riegel' van Klerken.

Op het vaandel van het 3de linieregiment werden volgende opschriften toegevoegd, verwijzend naar de belangrijkste wapenfeiten van deze eenheid tijdens de Eerste Wereldoorlog: 'ANTWERPEN GRIMDE IJZER STEENSTRAAT CLERCKEN VELDTOCHT 1914-1918'.

Het gedenkteken voor het 3de en 23ste linieregiment werd onthuld op 3 september 1922, in aanwezigheid van kolonel Moulin, die het regiment tijdens de oorlog geleid had, en van de vertegenwoordigers van de Koning en het leger.

Voor de oprichting van dit gedenkteken werd een comité opgericht, die in februari 1922 een wedstrijd uitschreef. Uiteindelijk werd gekozen voor het ontwerp van de Brusselse beeldhouwer Marcel Rau en de Brusselse architect Georges Hendrickx. Het stelt een gevleugelde vrouwelijke figuur voor, wellicht een overwinningsgodin die een lauwerkrans omhoog houdt. Rond het gedenkteken werd een plantsoen ingericht.

Beschrijving

In een aangelegd plantsoen is een gedenkteken met bronzen beeld in hoogreliëf op een aarden verhoog geplaatst. Op een rechthoekig podium met drie treden staat vooraan een kleine sokkel met daarop een massieve en zwaar geprofileerde urne waarop een kleine bronzen lauwerkrans ligt. Hierachter bevindt zich een hardstenen muur met twee zijmuurtjes loodrecht erop met volutevormige bovenzijde. Op de muur staat in het midden een hoge steen met rechthoekige basis, aan de voorzijde schuinoplopend, bovenaan afgerond en opzij voorzien van twee naar boven toe versmallende steunen. Hiertegen is een bronzen plaat met een beeld in hoogreliëf aangebracht. Het stelt een zwevende overwinningsgodin voor met wapperend gewaad. Zij draagt een helm op het hoofd, met de linkerhand steekt ze een lauwerkrans omhoog, met de rechter houdt zij een zwaard vast met de punt naar beneden.

Op de voorkant, op het bronzen reliëf 'YSER-HOUTHULST-STEENSTRAAT', onder het reliëf 'YSER-STEENSTRAAT-CLERCKEN'; op de sokkel: bovenaan een bronzen palmtak met schild '3/23 FRATERNITE BROEDERBAND', daaronder op een witmarmeren plaat in bronzen reliëfletters '3 – 23 – 33 – 53 LINIE REGIMENTEN AAN ZYNE HELDEN 1914-1918', '3 – 23 – 33 – 53 REGIMENTS DE LIGNE A SES HEROS'; op bronzen platen staan in vlakreliëf de namen in verticale registers, alfabetisch gerangschikt; op de linkerzijmuur: bronzen wapenschild van Oostende, daaronder palmtak; op de rechterzijmuur: bronzen wapenschild van België en daaronder een palmtak; op de achterkant: de namen van de gesneuvelden, deels alfabetisch, deels volgens graad gerangschikt. Op de urne vooraan: 'ICI EST ENFERMEE LA LISTE DES 1096 OFFICIERS SOUS-OFFICIERS CAPORAUX ET SOLDATS DU 3E REG.T DE LIGNE TOMBES POUR LA PATRIE'; op de sokkel van de urne 'HIER IS DE LYST INGESLOTEN DER 1096 OFFICIEREN ONDER-OFFICIEREN CORPORAALS EN SOLDATEN VAN HET 3DE LINIE-REGIMENT GESNEUVELD VOOR 'T VADERLAND'.

Uitvoering: Rau (brons) (gesigneerd), R. Debraz Fondeur Bruxelles (gesigneerd)

H. 485 x Br. 560 x D. 278 cm

  • S.N. 1937-1938: Guldenboek der Vuurkaart, Brussel.
  • DE SEYN E. 1936: Dictionnaire biographique des sciences, des lettres et des arts en Belgique. Tome Second, Bruxelles.
  • ENGELEN C. & MARX M. 2002: Beeldhouwkunst in België vanaf 1830, Brussel.
  • HOSTYN N. 1983: Monumenten, beelden & gedenkplaten te Oostende – IX: Monument voor de gesneuvelden van het 3° en 23° Linieregiment, De Plate, XII.5-8.
  • JACOBS M. 1996: Zij, die vielen als helden... Inventaris van de oorlogsgedenktekens van de twee wereldoorlogen in West-Vlaanderen, Deel 2, Brugge.
  • LECLEIR L.A. 1972: Emblemen en eervolle vermeldingen van de eenheden, Brussel.
  • LYR R. 1922: Onze helden gestorven voor het vaderland. België's epische strijd van 1914 tot 1918 (geschiedenis en bewijsstukken). Eerelijst der officieren, onderofficieren, soldaten, zeelieden en burgers die vielen voor de verdediging der Belgische haardsteden, Brussel.
  • PAS W. & G. 2000: Biografisch lexicon plastische kunst in België. Schilders, beeldhouwers, grafici. 1830 – 2000, Antwerpen.
  • PIRON P. 1999: De Belgische beeldende kunstenaars uit de 19de en 20ste eeuw, Brussel.
  • Le Carillon, 8.09.1922 [online], http://god.biboostende.be/ (geraadpleegd in 2009).
  • De Duinengalm, 8.09.1922 [online], http://god.biboostende.be/ (geraadpleegd in 2009).

Bron: Beschermingsdossier DW002457 (2009)
Auteurs: Decoodt, Hannelore
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties

  • Is gerelateerd aan
    Marinekazerne Bootsman Jonsen

  • Is deel van
    3de en 23ste Linieregimentsplein


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Oorlogsgedenkteken 3de en 23ste linieregiment [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/205232 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.