Brug met twee beelden van aanstormende bizons, uitgevoerd in brons.

Na de landing in Normandië (6 juni 1944) konden Duitse troepen geen adequaat militair antwoord meer bieden op de geallieerde overmacht. Op 3 september werd de Frans-Belgische grens overgestoken en bereikten Britse eenheden Brussel. Het 15de Duitse leger dreigde na de inname van Antwerpen (4 september) ingesloten te geraken, in het zuiden en oosten door geallieerde legers, in het westen en noorden door het Kanaal, de Noordzee en de Westerschelde. Een uitbraak in oostelijke richting werd door Hitler tegengehouden, het 15de leger moest zich terugtrekken achter de linie Zeebrugge-Brugge-Gent-Wachtebeke-Stekene. Dit betekende dat Brugge militair verdedigd moest worden.

Op vrijdag 8 september werden alle bruggen van Brugge opgeblazen, behalve de Gentpoortbrug en de Warandebrug. Die dag arriveerden de eerste Canadese eenheden zowel ten zuidwesten, ten zuiden als ten zuidoosten van de stad. Geholpen door eenheden van het Geheime Leger begonnen ze stellingen in te nemen. Omstreeks 13u kwamen de eerste Canadese tanks te Oostkamp aan uit de richting van Loppem. Andere Canadese tanks naderden Steenbrugge via de Heidelbergstraat, maar botsten aan het kanaal op hevige Duitse weerstand. Sint-Andries werd bevrijd. Op 9 september weigerde de Duitse divisiecommandant Sanders een verzoek tot overgave. De volgende uren en dagen waren er schietpartijen en schermutselingen rond de stad. In Moerbrugge slaagden Canadese eenheden er ondertussen moeizaam in een brug over het kanaal Gent-Brugge te installeren (Slag van Moerbrugge). De 11de september beseften de Duitse officieren in de binnenstad dat omsingeling dreigde en besloten ze de verdediging van Brugge op te geven en de steeds sterker wordende Duitse verdedigingslinies achter het Leopoldkanaal te vervoegen. Tijdens de nacht van 11 op 12 september werden alle stellingen ontruimd en verlieten de laatste Duitse eenheden de stad via de Gentpoortbrug, die bij de aftocht zwaar werd vernield.

Tijdens de volgende maanden ontwikkelde zich een discussie over welke Canadese troepen nu als eerste de stad waren binnengedrongen. Volgens de officiële versie gebeurde dit op 12 september 1944 via een houten noodbrug over het kanaal aan het uiteinde van de Leopold I-laan (Christus-Koning). Volgens anderen trokken de eerste Canadezen van het 'XIIth Manitoo Dragoons' Brugge binnen via de Scheepsdalebrug.

Volgens het verslag van de gemeenteraad van 16 juni 1945 gaf burgemeester Van Hoestenberghe toe dat het nog niet uitgemaakt was over welke brug de eerste Canadese eenheden de stad binnengekomen waren. Volgens de Canadese overheid was het wel zeker de Scheepsdalebrug, maar de burgemeester was van oordeel dat het gros van de bevrijdende troepen wel degelijk over de brug aan de Leopold I-laan de stad binnengereden was. De burgemeester benadrukte dat het wenselijk was om de brug aan de Leopold I-laan te verkiezen om een gedenkteken op te richten voor de Canadese bevrijders, aangezien deze brug toch herbouwd moest worden. Deze brug zou de 'Manitobabrug' genoemd kunnen worden, terwijl het volgens de burgemeester moeilijker was om de Scheepsdalebrug, die in de volksmond goed gekend was, een nieuwe naam op te dringen. En zo geschiedde.

De bevrijding wordt doorgaans toegewezen aan de 'XIIth Manitoba Dragoons', die in feite een verkenningseenheid was. Volgens sommigen was het Canadese regiment dat als werkelijke gevechtseenheid terecht de eer zou opeisen Brugge te hebben bevrijd, de 'Royal Hamilton Light Infantry'.

In opdracht van de Stad Brugge realiseerde de Brugse beeldhouwer Octave Rotsaert twee aanstormende bizons in brons, als een blijvende herinnering aan de bevrijding van de stad door de Canadezen op 12 september 1944. Om de beelden zo natuurgetrouw mogelijk te kunnen boetseren, ging Octave Rotsaert met kunstenaar Julien Schaeverbeke meermaals naar de dierentuin van Antwerpen, waar ze echte bizons bestudeerden. Rotsaert had zijn ontwerpen uit 1946 moeten herzien, omdat hij buffels afbeeldde in plaats van de gewenste Amerikaanse bizons. De brug zou in de volksmond in ieder geval bekend blijven als de 'Buffelbrug'.

De beelden werden samen met de brug plechtig ingehuldigd op 12 september 1948, precies vier jaar na de bevrijding van de stad, door Victor Doré, ambassadeur van Canada te Brussel in aanwezigheid van een afvaardiging van het Canadese leger. Een anekdote wil dat op de dag van de onthulling echter nog maar één beeld in brons klaar was. Het andere beeld was in plaaster uitgevoerd en in een bronskleur beschilderd. Niemand zag het verschil, tot iemand een krans aan de staart van het plaasteren beeld hing, die vervolgens afbrak.

De beelden werden gegoten bij de bronsgieterij Vindevogel uit Gent. Het gedenkteken werd opgebouwd door aannemer Honoré D'Hollander. De beelden zijn ongeveer twee meter hoog en staan op voetstukken van ongeveer 1,8 meter. Het ene draagt een opschrift in het Nederlands met het wapenkenteken van Brugge, het andere draagt een opschrift in het Engels met het wapenkenteken van Canada.

In 1994 werden nog twee houten fietsers- en voetgangersbruggen gebouwd, aan elke zijde van de Canadabrug. Ze steunen op palen in het water en hebben drie overspanningen. Beiden zijn 42 meter lang en ongeveer 4,20 meter breed.

Beschrijving

Vaste boogbrug met vijf overspanningen met een lengte van 36,40 meter en een breedte van 16,79 meter. Brug met balustrade in smeed- en gietijzer, gebaseerd op classicistische motieven.

Aan weerszijden van deze Canadabrug, kant Maria van Bourgondiëlaan, staat een bronzen beeld van een bizon in aanvalshouding opgesteld op een zware, ruw behouwen hardstenen sokkel, waarin twee hardstenen tekstplaten en een wapenschild bevestigd zijn. Op de sokkel van het rechtse beeld: op de voorkant "CANADABRIDGE" met vergulde letters en het beschilderde wapenschild van Canada; op de linkerkant "THIS BRIDGE WAS ERECTED IN MEMORY OF THE CANADIAN FORCES, WHO LIBERATED THE CITY OF BRUGES ON SEPTEMBER THE 12TH 1944". Op de sokkel van het linkse beeld: op de voorkant "CANADABRUG" met vergulde letters en het beschilderde wapenschild van Brugge; op de rechterkant "TER DANKBARE HERINNERING AAN DE BEVRIJDING VAN BRUGGE DOOR DE CANADESE TROEPEN DIE OP 12 SEPTEMBER 1944 OVER DEZE BRUG DE STAD ZIJN BINNENGERUKT". Uitgehouwen, blauw beschilderde letters.

Uitvoering: Sculpt. Oct. Rotsaert (gesigneerd); Bronzg. Vindevogel (gesigneerd)

Hoogte 340 x breedte 278 x diepte 127 cm (standbeeld)