Het gedenkteken voor de militaire en burgerlijke slachtoffers van Sint-Kruis bestaat uit een rechtopstaande plaat, waarop in reliëf het beeld van een vrouw gebeiteld werd als symbool voor de maagd van België. Ze strekt een palmtak uit boven een soldaat die voor zijn vaderland het leven liet. Op de achtergrond verschijnt de figuur van Jules Delaplace, een burger van Sint-Kruis, die door de bezetter gefusilleerd werd op 8 mei 1916. Ook het hoofd van een tweede man en de geweerkolven van het vuurpeloton zijn zichtbaar.

Jules Delaplace (Rijsel, 1867 – Brugge, 1916) was een gepensioneerde rijkswachter, die in 1915 onder de Duitse bezetting gevangen genomen werd te Sint-Kruis, onder beschuldiging van spionage en het smokkelen van brieven uit de frontstreek. Samen met hem werden ook Charles Tyteca en Julius De Sloovere gearresteerd. Alle drie werden ze veroordeeld tot de kogel. De terechtstelling was aanvankelijk voorzien voor 11 april 1915, maar zou uitgesteld worden tot 8 mei 1916, op de dag van de Heilige Bloedprocessie (die door de oorlogsomstandigheden niet doorging). Bij hun executie in de kazerne langs de Kazernevest waren Reyland, schepen uit Brugge en Van Robays en De Bruyne, twee schepenen uit Sint-Kruis, verplicht aanwezig. Na de oorlog werd in Sint-Kruis een straat naar Delaplace genoemd.

Het gedenkteken werd onthuld op 28 september 1919 door de dienstdoende burgemeester Karel Van Robays, in aanwezigheid van talrijke gezagsbekleders. Aanvankelijk stond het gedenkteken net achter de (in de jaren '60 afgebroken) bakstenen kerkhofmuur, die ter hoogte van het gedenkteken onderbroken werd door traliewerk. De porseleinen foto's waren bij de oprichting nog niet aanwezig.

Gustaaf Pickery realiseerde na de Eerste Wereldoorlog behalve dit gedenkteken in Sint-Kruis nog oorlogsgedenktekens in Merkem, Assebroek, Brugge, Lovendegem, Watou, Beausaint en Maldegem.

Beschrijving

Op een lage rechthoekige plint staat een hoge rechthoekige gedenksteen, lichtjes zadeldakvormig, opzij met licht geprofileerde steunberen en met figuratieve voorstelling in hoogreliëf.

Een vrouw in lang gewaad met sluier op het hoofd houdt een palmtak boven het hoofd van een gevallen soldaat, die een kruis omklemt. Op de achtergrond in een zwakker reliëf staat een oudere man gekleed in een pak, vastgebonden aan een executiepaal. Van een wat jongere man is enkel het hoofd zichtbaar. Rechts boven worden enkele geweerkolven afgebeeld, die het vuurpeloton voorstellen. Op de steunberen: een geweer rechtop geplaatst met daarboven een helm. Alles is uitgevoerd in witte natuursteen.

Op de voorkant: op de plint 'AAN ONZE GESNEUVELDEN 1914-1918'. Op de gedenksteen zijn 9 portretten in porselein aangebracht. Op de achterkant: bovenaan een kruis, daaronder de namen in registers geplaatst.

Uitvoering: Gust. Pickery (gesigneerd)

Hoogte 234,5 x breedte 231 x diepte 75 cm

Achter de gedenksteen staat een hulst.