Voormalige herberg "De Kaai", gebouwd rond het midden van de 18de eeuw.

Historiek

Op een figuratieve kaart van 1775 met afbeelding van de dorpskern, ligt de herberg in een meersengebied, zogenaamd "Den heere ardoye swanemeersch", in de vallei van de Roobeek. De meersen werden wellicht gebruikt als bleekweide (zie ook de naam van de nabijgelegen Blekerijstraat). Op de kaart van 1775 staat de herberg afgebeeld met het hoofdvolume aan de Kaaistraat en tegen de achtergevel een dwarsvleugel langs de Eekhoutstraat. Het pand ligt dan in een trapeziumvormig perceel, aan noordzijde afgebakend door de huidige Kaaistraat, aan oostzijde door de huidige Eekhoutstraat, aan zuidzijde door de huidige Brugstraat en aan westzijde door de Roobeek. Ten zuiden van het pand ligt een moestuin. Mogelijk fungeerde de herberg ook als hoeve (in het meersengebied van de Roobeek) met de opkamer aan tuinzijde als een typisch aspect van landelijke architectuur. Op de Ferrariskaart (1770-1778) staat de herberg op een kleiner perceel met een achterin gelegen gebouw en aan de zuidkant door hagen afgebakend. Het meersengebied in de vallei van de Roobeek vormt ook hier een scheiding tussen de dorpskern van Ardooie en het gehucht "De Caeye". Een aangifte van 1779 van de herbergen en brandewijnhuisjes in Ardooie vermeldt langs de caye twee brandewijnhuisjes en ook de herberg zonder uithangbord Op de Caye die op dat moment, volgens de aangifte, al ongeveer vijftig jaar bestaat.

De dwarsvleugel verdwijnt wellicht rond 1800 want ze staat al niet meer aangeduid op een primitief kadasterplan van 1817. Op dat plan staan aan de Kaaistraat twee volumes getekend waarvan het westelijke paalt aan de Roobeek. Het eigendom met tuin en achterin gelegen gebouw heeft verder geen wijzigingen ondergaan. Omstreeks 1835 is het pand eigendom van Leonard Werbrouck, gekend ten kadaster als landbouwer uit Ardooie. Het kadaster registreert in 1849 een vereniging van beide volumes aan de Kaaistraat. Eigenaar is dan brouwer Honoré Vanden Bussche. Het rechterdeel, palend aan de beek, doet dan waarschijnlijk dienst als berging. Op een oude foto (vermoedelijk circa 1900) is op die plaats een kleiner en laag gebouw onder half schilddak te zien. De familie Vanden Bussche laat in de loop van de 19de en 20ste eeuw meerdere werken uitvoeren. Victor Vanden Bussche, laat in 1869 een magazijn bouwen, ongeveer op dezelfde plaats van de verdwenen dwarsvleugel. Rond de jaren 1880 wordt in de tuin het langwerpige, lage gebouw opgetrokken ten behoeve van een boldersbaan of "bolletra", mogelijk ter vervanging van een niet-overdekte boldersbaan op deze plaats. De boldersbaan was half open, met één zijmuur en onder zadeldak. De andere zijde was open en afgezet met draadafsluiting. De aarden tra had een diepe uitronding en lag naast de Roobeek. De zijgevel was open. De oudste vermelding van een bolletra in Ardooie komt reeds voor in een register van wettelijke passeringen uit 1649, waarin de "bolletrastraete" wordt vermeld, ten oosten van de kerk.

In 1891 wordt een woning met stalling, achteraan aan het perceel grenzend en dwars op de Eekhoutstraat georiënteerd, afgebroken. De twee achterliggende percelen worden samengevoegd met het perceel van de herberg, waardoor een groter erf bekomen wordt. In 1892 wordt op de plaats van de afgebroken woning een "broeikas" opgericht. Beraping van de voorgevel en cementbepleistering van zij- en achtergevel zijn vermoedelijk aangebracht in de tweede helft van de 19de eeuw.

In 1928 wordt tracé van de Roobeek tussen de Brugstraat en de Kaaistraat meer westwaarts verlegd om de loop van de beek recht te trekken. De oorspronkelijke bedding wordt gedempt.

Na de Tweede Wereldoorlog wordt de open zijkant van de bolletra dichtgemetseld en worden ramen ingebracht. In het begin van de jaren 1960 wordt de bolletra buiten gebruik gesteld en omgevormd tot kippenhok.

Het aanleunende bijgebouw aan de Roobeek wordt in 1952 verkocht aan een nieuwe eigenaar, die het sloopt en op de vrijgekomen grond in 1958 een nieuw huis laat bouwen (nummer 16).

Beschrijving

Beeldbepalend volume, gelegen op de hoek van de Kaaistraat en de Eekhoutstraat. Dubbelhuis in verankerde baksteen van twee bouwlagen en vijf traveeën, aan tuinzijde met opkamertravee, onder mansardedak in Vlaamse pannen (nok parallel met straat). Zowel aan voor- als aan achterzijde uitkragende dakrand, rustend op brede, gesculpteerde houten consoles, kardoezen of 'hondjes'.

Statige voorgevel met rotsbepleistering boven een gecementeerde plint. Schrijnwerk en rots- en sierpleister waarschijnlijk daterend uit de tweede helft van de 19de eeuw. Rechthoekige vensters met grote roedeverdeling met tweedelige schuiframen, op de begane grond in licht getoogde muuropeningen, op de verdieping in rechthoekige muuropeningen vlak onder de dakrand. Alle met vlakgepleisterde omlijsting, op de borstwering van de verdieping met een golvende, witte sierlijst onder de vensterbank. Op de begane grond zijn de vensters voorzien van luiken met ijzeren klemmen. Vensterbanken met rode tegels. Vernieuwde deur, waarboven het eenvoudige gepleisterde naambord "DE KAAI". Gecementeerde zij- en achtergevel met imitatievoegen. Zijgevel met getoogde en getraliede kelderopening onder het opkamergedeelte. Op de begane grond twee rechthoekige vensters met grote roedeverdeling, oorspronkelijk met luiken (zie duimen), één van de vensterbanken met gesinterde tegels, en één met rode tegels zoals in de voorgevel. In de topgevel één gedeeltelijk en één helemaal gedicht rechthoekig venster. In de top twee verluchtingsspleten.

Achtergevel met vier traveeën. De nagenoeg vierkante vensters hebben houten lateien op de begane grond en op de verdieping schuiframen met kleine roedeverdeling en geprofileerd kalf. Eenvoudige achterdeur met gedeeld bovenlicht.

Nagenoeg volledig bewaard 18de-eeuws interieur. Kelder met witbepleisterde muren onder tongewelf. Begane grond met recentere (begin 20ste eeuw) vloer in zwarte en witte cementtegels, deuren met hang- en sluitwerk. Houten tapkast, wellicht uit de eerste kwart van de 20ste eeuw, panelen met ingewerkt geometrisch motief. Links van de schouw een ingemaakte kast met brede deuren met bewaard hang- en sluitwerk. Moer- en kinderbalken zijn niet zichtbaar maar wellicht zijn deze nog aanwezig. De verdieping is sober aangekleed, enkele deuren met bewaard hang- en sluitwerk, één opgeklampt, één met panelen met versierd lijstwerk. Houten trap naar de opkamer met 18de-eeuwse trapleuning met balusters. Kamer boven de opkamer bevloerd met brede planken. Volgens zegsman vroeger in gebruik als graanzolder, tussen de planken zijn houten brugjes aangebracht om doorvallend graan te vermijden. Eenvoudige, houten zoldertrap met sporen van verdwenen leuning.

Zolder met vier getelmerkte schaargebinten en geschoorde makelaar. Wellicht uitgevoerd in olmenhout en samengesteld met pen- en gatverbindingen. Bovenste dakschilden beslagen met houten bebording, vroeger dienend voor het bevestigen van leien of daktegels. De onderste dakschilden zijn zonder bebording, oorspronkelijk eventueel voorzien van strooien bedaking. Vlechtingen in de zijgevels.

Ten zuidoosten van de herberg, langsheen de Eekhoutstraat, ligt het dwars geplaatste, langwerpige magazijn in rode verankerde baksteen onder zadeldak in Vlaamse pannen. Aan de straatgevel zijn twee rechthoekige muuropeningen onder strekken gedicht. De noordelijke eindgevel is in de top voorzien van beplanking. Tegen de zuidelijke gevel wordt een lager, recenter gebouw onder lessenaarsdak gebruikt als garage.

Ten zuidwesten van de herberg ligt de bolderbaan, onder zadeldak in Vlaamse pannen (nok haaks op Kaaistraat). Oorspronkelijk wellicht een open constructie waarbij het dak werd ondersteund door bakstenen pijlers. Enkele bruinbakstenen pijlers op sokkel zijn nog bewaard. Is later omgebouwd tot kippenhok en heeft recenter geplaatste muren met doorlopende vensterzone. Metalen staanders waarschijnlijk ter vervanging van de oorspronkelijke pijlers. Binnen met aarden vloer.

De tuin is aan de kant van de Eekhoutstraat afgezet met een haag van laurierkers.