In 1935 kreeg het veevoederbedrijf Jos Vandenbergh & cie een bouwtoelating om op de hoek met de Ankerstraat silo’s en een magazijn voor graanbehandeling en -opslag op te richten, naar ontwerp van architect V. Broos, een in de regio zeer actief en bekend architect die ook de plannen tekende voor de bouw in 1954-1956 van het Openbaar Entrepot (beschermd als monument bij Ministerieel Besluit van 10 december 2003) aan de kop van de Vaartkom. Na overname van deze maalderij door het graanverwerkende bedrijf NV Dijlemolens - die te Leuven gevestigd waren in de Zwartzustersstraat - en na teisteringen van de links aanpalende gebouwen tijdens de Tweede Wereldoorlog, werden in een snel tempo nieuwe bedrijfsgebouwen en uitbreidingen opgetrokken die nu het volledige bouwblok Vaartkom/Ankerstraat/Engels Plein/Zeilstraat innemen.

In een eerste fase ontwierp V. Broos in 1941, rechts van de silotoren, een complex met bijkomende silo’s, burelen en een depotgedeelte. Vervolgens werd achterin aan de Ankerstraat en het Engels Plein, in 1946 een imposant gebouw met silo’s en opslagplaatsen opgetrokken naar ontwerp van architect J. Vermeersch (Schaarbeek). Dezelfde architect stond ook in voor de uitbreiding ten oosten in 1951-1952, met burelen, woongedeelte, magazijnen en een dominante silotoren en de oprichting van een laad- en losinstallatie aan de kade.

Tijdens de laatste decennia ondergingen deze gebouwen echter een geleidelijke omschakeling van industriële naar tertiaire functies, kaderend binnen de algemene evolutie van de havenzone. De silotoren bleef naar verluidt nog tot de jaren 1980 in bedrijf; naderhand werd het gebouw herbestemd: onder meer als meubelzaak, en in een recentere periode als centrum voor multiculturele en recreatieve activiteiten.

Silotoren en magazijn

Voor de voormalige maalderij J. Vandenbergh & cie ontwierp V. Broos een bedrijfsgebouw samengesteld uit een torenvormig hoekvolume voor de graansilo en een lager L-vormig blokvolume voor de opslagplaatsen, afgedekt door platte daken. Opgetrokken met een betonstructuur, vertonen de straatgevels van het complex een witbepleisterde afwerking boven een plint van blauwe hardsteen; baksteenmateriaal werd verwerkt in de begane grond en de bekroning van de toren en, volgens de ontwerpplannen, ook voor gevelpartijen - heden slechts ten dele zichtbaar - van het magazijn.

Blikvanger is ongetwijfeld de silotoren, een monofunctioneel bouwwerk dat door zijn opmerkelijk eigentijdse architecturale vormgeving en zijn opvallend dynamische lijnvoering duidelijk getuigt van monumentaliteit en representativiteit. In de functionele, nagenoeg gesloten en strakke vormgeving met witte monolithische bepleistering wordt in de kopgevel het verticaliserende effect versterkt door de typerende gestapelde patrijspoorten die refereren aan de scheepsbouw en inspelen op het maritieme karakter van deze site. Een horizontaliserend contrast vormt de gelijnde begane grond en de art deco getinte torenafwerking met forse gelede overstekken en dakranden en een verhoogde, als belvédère opgevatte dakverdieping. De ordonnantie van de begane grond met smalle deuren en bandramen in spiegelbeeld wordt hernomen in de dakverdieping. Aan de Ankerstraat wordt de zijgevel horizontaal afgelijnd door gelijkaardige patrijspoortvormen.

Het achterin gelegen, vijf bouwlagen tellende magazijngebouw vertoont een typische gelaagdheid door de registers met smalle vensterstroken, boven de poort in combinatie met de gestapelde laaddeuren. Een gelijkaardige opstand typeert ook de gevel met baksteenparement aan de binnenplaats.

Interieur. In de toren bevinden zich vanaf de eerste verdieping tien betonnen silo's in paarsgewijze opstelling: negen silo’s van 18 meter hoogte (inclusief de trechter) en één silo van circa 9 meter. Het achtergelegen gedeelte, de opslagplaats, beschikt over drie houten graanzolders op betonnen moerbalken en één tussenzolder tussen de achterin gelegen voormalige machinekamer en de silotoren. Toren en magazijn werden beschermd als monument bij Ministerieel Besluit van 10 december 2003.

Maalderijgebouwen

De wederop- en uitbouw van de voormalige maalderij NV. Dijlemolens - later NV Atomic – in de jaren 1940-1950 resulteerde in een complex bedrijfsensemble in een tijdstyperende, functionele baksteen- en betonarchitectuur met strakke, voornamelijk door smalle vensterregisters horizontaal gearticuleerde gevels en - als nieuw naoorlogs baken - een imponerende monolithisch afgewerkte silotoren (1952) met door een balustrade omgeven ruim overstekend platform met bedieningscabine.

Laad- en losinstallatie

De laad- en losinstallatie aan de kade, ontworpen door architect J. Vermeersch en vergund in 1952, is een betonnen constructie bestaande uit een overdekte passerel voor transport van bulkgoederen en bediening/controle van de installaties en een verticale schacht met gelijkvloerse toegangsdeur en verticaal langwerpig venster met betonnen raamverdeling. De passerel is voorzien van een horizontale raamstrook met verticale betonnen stijlen en betonnen raamverdeling (architecturale integratie met de horizontale raampartij van het aansluitende gebouw). Vloer bestaande uit betonnen vakwerkraam met "Vierendeel"-vakken die een stalen vloer dragen. De vlakke afdekking van de passerel loopt door tot boven de havenkom en wordt daar ondersteund door steekbalken.

De laad- en losinstallatie werd beschermd als monument bij Ministerieel Besluit van 13 november 2002.