Justitiepaleis, tussen 1923 en 1930 opgetrokken in opdracht van het Provinciaal Bestuur van Brabant naar ontwerp van de Brusselse architect O. Francotte. Deze door de Franse Academie gevormde architect hanteerde een exuberante historiserende architectuurstijl waarin in ruime mate traditionele elementen uit voornamelijk de Franse renaissance en barok werden aangewend. Na zware discussies over de inplanting en noodzakelijke onteigeningen werd een terrein gekozen tussen het Margarethaplein en de Vaartstraat. Het gebouw huisvest de correctionele rechtbank, de handelsrechtbank, de burgerlijke rechtbank, en sinds 1996 ook het assisenhof, met alle bijhorende gerechtelijke diensten. Het vredegerecht week in 2001 uit naar het gerestaureerde Villerscollege in de Vaartstraat. Het in witte natuursteen en baksteen opgetrokken complex bestaat uit een hoofdvolume aan het Smoldersplein, een ietwat achteruitliggend L-vormig volume op de hoek van het Margarethaplein, een vleugel in de Vaartstraat en een achtervleugel die van het geheel een rechthoekig complex maakt rond twee binnenkoeren, gescheiden door de centrale traphal.

Het twee bouwlagen hoge hoofdvolume aan het Smoldersplein wordt gekenmerkt door een middenrisaliet van drie traveeën en twee lagere, symmetrische vleugels van vier traveeën, door bakstenen composietpilasters gescheiden en op de hoeken risalietvormig uitgewerkt door oplopende pilasters met Franse voegen onder een geprofileerd gebogen fronton. De gevel wordt horizontaal geleed door een hoge hardstenen plint met keldervensters en diefijzers, registers van rechthoekige vensters in geriemde omlijsting met geprononceerde sluitstenen, cordons en doorgetrokken lekdrempels, en een geprofileerde kroonlijst. Het monumentale middenrisaliet wordt afgelijnd door kolossale pilasters met Franse voegen en een zware kroonlijst met voluutconsoles onder een dak met spiegelgewelf en lantaarn. De drie rechthoekige openingen, waarin deuren van smeedwerk en glas, worden omgeven door een bossageparement en bekroond door drie vensters tussen halfzuilen die het centraal gevelreliëf dragen met de voorstelling van "Salomon’s Oordeel" door E. Rombaux. De reliëfs in de hoekrisalieten zijn van de hand van F. Huygelen (rechts) en van L. Grandmoulin (links).

Zijvleugels van drie bouwlagen onder leien zadeldaken, met een hardstenen plint die voorzien is van keldervensters. Op het Smoldersplein zes, op het Margarethaplein acht en in de Vaartstraat tien traveeën breed, met rechthoekige vensteropeningen tussen bakstenen pilasters die uitlopen op gebroken, driehoekige en gebogen frontons, versierd met cartouches en guirlandes. Voorts opvallend zijn de kordons die ter hoogte van de pilasters als entablement zijn uitgewerkt en het beeldhouwwerk van de hand van M. Verbeeck onder de vorm van gestileerde accanthusblaren, vrouwenhoofden, ram- en leeuwenkoppen, grotesken, en aan het recht refererende gekruiste fasces.

Sobere bakstenen achtergevels en vier bouwlagen hoge achtervleugel onder leien zadelbedaking, voorzien van rechthoekige, rondbogige en segmentbogige vensteropeningen en afgelijnd door houten kroonlijsten. Zowel in straat- als in binnenplaatsgevels, origineel houten buitenschrijnwerk met roedeverdeling, getrokken beglazing en hang- en sluitwerk in messing. Architecten F. De Smet en P. Doms bouwden in 1988-1990 een uitbreiding van vijf bouwlagen en vijf traveeën in hedendaagse functionele stijl op de plaats van het voormalige Lovanium bioscoopcomplex (Vaartstraat nummers 5-7). De gevel herneemt het ritme van de bakstenen pilasters nu met waterlijsten van gewassen beton. Achtergevels met gevelbrede bandvensters en borstweringen in gewassen betonplaten.

Interieur

Zeer rijk interieur met onder andere de inkomhal, op rechthoekig grondplan met in de afgeronde hoeken verhoogde spiegels, de vestibule, en de wandelzaal op de eerste verdieping, alle met rood-, wit- en zwartmarmeren vloertegels in pseudo-dambordpatroon, roodmarmeren lambriseringen, wandversieringen in similisteen met Franse voegen en stucwerk decoratie van deuromlijstingen en lijstwerk plafonds. De centrale keizerstrap, uitgevoerd in marmer en omgeven door granieten zuilen met acanthusbladkapitelen, wordt bekroond door een spiegelgewelf met een plafondschildering van A. Ciamberlani, voorstellend een allegorie van de gerechtigheid. De wandelzaal op de verdieping heeft een gestuct spiegelgewelf met een centraal plafondlicht en is versierd met door O. Dierickx beschilderde boogvelden en friezen die allegorieën op de rechtspraak voorstellen. De gehoorzalen van de correctionele rechtbank, de handelsrechtbank en de burgerlijke rechtbank, evenals de aanpalende beraadslagingslokalen, zijn uitgerust met parketvloeren in visgraatmotief, houten lambriseringen, houten balie- en zitmeubilair, papieren wandbekledingen en gestucte plafonds. Boven de balie van de rechters is er telkens een wandschildering van P. Van Humbeeck. Bij de inrichting tot Assisenzaal in 1996 werd het oorspronkelijke interieur van het vredegerecht verwijderd. Verder is de inrichting van kantoren, spreekkamers, gangen, diensttrappen en sanitair nog gedeeltelijk authentiek: visgraatparket, sobere stucwerkplafonds, houten binnenschrijnwerk en meubilair. Hier en daar imposante luchters en wandlichten van messing en glas.