erfgoedobject

Militaire vliegschool en later kinderkolonie

bouwkundig element
ID
206923
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/206923

Juridische gevolgen

Beschrijving

Oorspronkelijk militair complex horend bij een voormalig militair vliegveld, later kinderopvangcentrum "Kolonie de Beeckman". De gebouwen, bestaande uit een hoofdgebouw ten zuiden en drie bijgebouwen ten noorden, werden opgericht bij de aanleg van het vliegveld rond de Eerste Wereldoorlog en zijn gelegen tegen de Bilzerweg tussen de Europalaan (N75) en de spoorweg Waterschei-As in een beboste omgeving met naaldbomen, van oudsher "Oelender Heibosch" genoemd en voornamelijk bestaande uit heide en naaldbos.

Voor de Eerste Wereldoorlog was er nog geen bebouwing op de percelen. Tijdens de Eerste Wereldoorlog werd hier door de Duitsers een vliegveld aangelegd en een militaire vliegschool, de Fliegerschiesschulle, gevestigd. Een deel van het vliegveld lag op het grondgebied van de gemeente Genk. De thans nog bestaande gebouwen, zouden gebouwd zijn omstreeks 1917. Op de kadastrale mutatieschets van 1919 staat nog geen bebouwing weergegeven, vermoedelijk omdat militaire gebouwen niet opgetekend werden op het kadaster. Het hoofdgebouw zou gediend hebben als officiersmess of casino en werd uitgevoerd door de schrijnwerkerij van de heer Vindevoghel uit As. In de buurt van het vliegveld was er ook een begraafplaats voor gevallen Duitse piloten.

Na de oorlog werden het hoofdgebouw en enkele bijgebouwen gebruikt als opleidingsschool voor Belgische piloten. De Belgische vliegschool gebruikte naast leslokalen en loodsen ook het vliegveld. Dit terrein is nu begroeid met bomen en alle loodsen zijn afgebroken. Achter de gebouwen, ten westen bevindt zich nog een betonvloer van een vliegtuigloods. De gronden waren tot 1927 eigendom van de gemeente As.

In 1927 kocht de vzw "Oeuvre nationale des colonies scolaire catholiques" (opgericht in 1923) de gronden en gebouwen op voor de oprichting van een kindersanatorium. Bij verkoop in 1927 werden de gebouwen kadastraal geregistreerd als "nieuwbouw". Op één van de gebouwen hing voorheen de gedenkplaat "Dankzij een schenking van Barones de Beeckman kon dit kinderoord in 1928 gesticht worden". Het hoofdgebouw werd sterk aangepast tijdens het interbellum: onder meer de puntgevels en bedaking die meer werden opengewerkt met verschillende muuropeningen en klimmende dakvensters. Foto’s van circa 1924 tonen aan dat het hoofdgebouw ook niet wit beschilderd was.

Sinds 1950 werd het domein beschreven als een "school kolonie" en werden er op het kadaster nog nieuwe, thans gesloopte, bijgebouwen ingetekend. Het kinderopvangcentrum dat sinds 1998 onder de naam vzw De Stap functioneerde, bleef in As gevestigd tot 2003, waarna het naar Genk verhuisde. Sinds 2009 is het domein terug eigendom van de gemeente As. Tijdens de inventarisatie waren de gebouwen sterk vervallen.

Het hoofdgebouw omvatte ten tijde van de kolonie onder andere een grote centrale hal, klaslokalen, linnenkamer, bureaus, eetzaal en een keuken. Het is een complex gebouw met de allures van een sterk uitgebouwde villa, bestaande uit een betonskelet met bakstenen muurvullingen. Het wit geschilderde gebouw met grijs gecementeerde plint is gevat onder een groot schilddak (nok loodrecht op de straat) met verschillende uitspringende volumes onder zadeldaken met mechanische pannen en leien. Het gebouw heeft thans twee bouwlagen, voor de verbouwingen tijdens het interbellum slechts één bouwlaag met een groot dakvolume dat later opengewerkt is met klimmende dakvensters en opengewerkte puntgevels. Specifiek zijn de puntgevels met houten beplanking, sommige nu met planchetten over de oorspronkelijke beplanking. Inkom in de noordelijke en zuidelijke gevel voorzien van een ronde uitspringende erker met betonnen vensterindeling. Aan de zuidzijde is er een terrasuitbouw aanwezig. Voor deze zijde van het gebouw is de betegeling nog aanwezig van een terras tussen de bomen. In de oostelijke en westelijke gevel is er een opengewerkte inkompartij onder een puntgevel. Het hoofdgebouw is opengewerkt met veel rechthoekige muuropeningen onder betonnen en bakstenen lateien met arduinen lekdrempels en verschillende raamindelingen. Op de meeste plaatsen is het oorspronkelijke schrijnwerk van de ramen nog aanwezig. Wegens de slechte toestand van de gebouwen werd het interieur niet bezocht.

De drie nog resterende bakstenen bijgebouwen zijn veel eenvoudiger opgevat dan het hoofdgebouw en dienden ten tijde van de kolonie onder andere als kapel, kamers en washok. Witgeschilderde gebouwen op rechthoekige plattegrond, van één bouwlaag met gecementeerde plint. Twee gebouwen zijn evenwijdig met de straat opgesteld en hebben een zadeldak met mechanische pannen. Het derde gebouw, de voormalige kapel, ligt loodrecht op de straat en heeft een half leien schilddak. Aan de straatzijde heeft dit gebouw ook twee uitbouwen onder schilddaken. De gebouwen hebben puntgevels met een houten beplanking, nu bekleed met planchetten; rechthoekige muuropeningen onder betonnen of bakstenen lateien en voorzien van arduinen lekdrempels.

  • Informatie van Kris Reumers en Jan Lantmeeters, januari en april 2010.
  • Kadaster Limburg, mutatieschetsen As, afdeling I, 1889/9, 1919/20, 1927/26, 1950/15.
  • REUMERS K., Vliegveld As 1917-1925, Contact. Belgisch tijdschrift voor luchtvaart, 2007, 45, 4, 19-24.
  • VAN DER HALLEN P., SIX A., SERRIEN P. & ULENS J. 2014: Onderzoeksrapport: Bossen en natuur in WOI, onuitgegeven rapport van Geheugen Collectief in opdracht van het Agentschap voor Bos en Natuur, Antwerpen, 104-123.
  • VAN HUMBEEK F. & BELGIAN AVIATION HISTORY ASSOCIATION, Gids voor het Belgisch Luchtvaart-Patrimonium, Erembodegem, 2007, 130.

Auteurs: Verwinnen, Katrien
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties

  • Is gerelateerd aan
    Duits oefenterrein Eerste Wereldoorlog

  • Is deel van
    As


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Militaire vliegschool en later kinderkolonie [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/206923 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.