is aangeduid als vastgesteld bouwkundig erfgoed Nationale Bank
Deze vaststelling is geldig sinds
is aangeduid als beschermd monument Nationale Bank
Deze bescherming is geldig sinds
is deel van de aanduiding als beschermd stads- of dorpsgezicht, intrinsiek Kerkstraat
Deze bescherming is geldig sinds
is aangeduid als vastgesteld bouwkundig erfgoed Nationale Bank
Deze vaststelling was geldig van tot
Voormalige Nationale Bank ontworpen door architect E. Dhuicque (Brussel) in 1923.
Het huidige pand werd volgens een bouwaanvraag van 1923 en een gevelsteen opgetrokken als filiaal van de Nationale Bank van België naar plannen van architect Eugène Dhuicque. Het werd ingeplant op een zeer diep perceel dat tot aan de muur van de Infanteriekazerne ter hoogte van de Noordlaan loopt. De Nationale Bank was voorheen aan de Vismijn op de Vlasmarkt gevestigd. Bij de verhuis werd de natuurstenen ingangspoort uit de 18de eeuw van dat gebouw naar de Kerkstraat overgebracht en opgericht in de tuin. Heden bevindt deze poort zich tegen de nieuwbouw van het aanpalende Cultureel Centrum.
De volledige voorgevel werd voorzien van een natuurstenen parement en uitgewerkt in een monumentale vormentaal, gerealiseerd in neo-Franse-barokstijl. Aan de straatkant opgevat als een breedhuis, in werkelijkheid uitgewerkt op een L-vormig grondplan. Aan de straatzijde bevindt zich het ingesloten hoofdvolume waar de administratieve diensten en nutsvoorzieningen voor het personeel en de privévertrekken in ondergebracht waren. In de tuinvleugel haaks op de voorbouw situeerden zich de kluizen, de lokettenzaal en de archiefruimte. Een grote tuin reikt tot aan de muur van de kazerne en wordt deels begrensd door een hoge muur geleed door pilasters aan de oostzijde en de nieuwbouw van het Cultureel Centrum aan de westzijde. De statige straatgevel telt vijf traveeën, twee bouwlagen en een mansardeverdieping onder een met leien bekleed mansardedak met aandaken. De verspringende voorgevel wordt gemarkeerd door de deur- en het vensterrisaliet die in een puntgevel met nokbekroning eindigen. De achterliggende middentravee wordt afgesloten door een fraai gesmeed ijzeren hekwerk met geometrische motieven.
De voorgevel werd volledig bekleed met een natuurstenen parement, waarvan de horizontaliteit wordt benadrukt door het gebruik van bossage in de pui, voegen en een dubbele kroonlijst op klossen. De initialen "NB", verwijzend naar de Nationale Bank, op een achtergrond van bladranken werden als motief gebruikt op de schouw en op de getoogde mansardevensters. De beglaasde rondboogdeur in de vooruitspringende deurtravee is gevat in een geriemde omlijsting met erboven een gekroond wapenschild met een klauwende leeuw verfraaid met guirlandes en een cartouche zonder opschrift. De bel-etage van de venstertravee werd voorzien van een erker op consoles met leeuwenkoppen en hekwerk onder een bekronend balkon met balusterbalustrade. Het getoogde mansardevenster heeft een gebeeldhouwde leeuwenkop in het boogveld. De rechthoekige en getoogde vensters met kleinhouten zijn gevat in een vlakke omlijsting. Vermeldenswaard zijn nog de goudkleurige afvoerpijpen met vissenhoofden.
De achtergevel van drie bouwlagen en een dakverdieping is veel soberder uitgewerkt. Deze is opgetrokken uit baksteen met verwerking van natuursteen in deur- en vensteromlijstingen en wordt benadrukt door het middenrisaliet met terras op de bel-etage. De gelijkvloerse verdieping is voorzien van getoogde muuropeningen, de verdiepingen van rechthoekige.
Het interieur van het hoofdvolume, eertijds hoofdzakelijk bestemd als woonvertrek voor de residerende bankdirecteur werd met dezelfde zin voor afwerking, monumentaliteit en grandeur als het exterieur in verschillende neostijlen met art-deco-elementen uitgewerkt.
De deels vernieuwde poort- of koetsdoorrit leidt naar de monumentale en hoge traphal die door een prachtige glaskoepel met sierlijk ijzerwerk wordt verlicht. Op de gelijkvloerse verdieping bevonden zich de administratieve ruimtes aan de straatkant, heden studeerruimte, en de voormalige dienstvertrekken en diensttrap aan de tuinzijde. De privévertrekken op de eerste verdieping, gerealiseerd in diverse neostijlen, zijn gegroepeerd rond de open hal met de centrale brede bordestrap. In de salons aan de straatkant bleven onder meer het geometrische lijst- en stucwerk, schrijnwerk, lambrisering, marmeren schouwen en parket behouden. Een hoge marmeren lambrisering in de aanpalende brede tussenhal die naar de lokettenzaal leidde bleef eveneens bewaard. Op de bovenverdiepingen bevinden zich de slaapvertrekken waar de oorspronkelijke interieurelementen zoals onder meer marmeren schouwmantels, lijst- en houtwerk op verantwoorde wijze werden gerenoveerd. Ook de oorspronkelijke dakconstructie en houten afsluiting rond de hal-lanterneau bleven behouden.
Tuinvleugel. Volgens het bouwplan werd de voorgevel van deze lager opgetrokken bakstenen uitbouw geleed door middel van pilasters en voorzien van aaneengesloten grote arcades om de lokettenzaal te verlichten. Rechts hiervan wordt het gevelvlak van een lager opgetrokken bijgebouwtje, dat dienst deed als archiefruimte en refter, door een ellipsvormig venster doorbroken.
Interieur. De voormalige lokettenzaal is toegankelijk via de grote beglaasde dubbele poort. Een fraaie hal met lanterneau in glas in lood met centraal de initialen "N.B.", en gerestaureerd stucwerk en marmerbekleding staat in verbinding met de bankzaal. Deze grote lichte ruimte, eveneens met lichtkoepel, wordt geschraagd door vier centrale pijlers; de marmerbekleding, dito hoge lambrisering en radiatoromlijstingen bleven deels behouden. Een massieve trap in de noordhoek leidt naar de kluizen van de klanten en bergruimte in de half verzonken kelders.
In de zuidhoek in het aangrenzende hoofdvolume situeert zich het voormalige bureel van de bankdirecteur. Deze fraaie kamer in neo-Vlaamserenaissance-stijl verleende toegang tot het privégedeelte evenals tot de bankzaal. Deels onder deze ruimte bevindt zich nog een massieve kluis.
Het oorspronkelijke ontwerp voorzag eveneens in de in situ bewaarde geometrisch gesmede straatafsluiting en opmerkelijke afvoerpijpen met visversiering. De prachtige 18de-eeuwse hardstenen poort versierd met rocailles, kroonlijst en wapenschild, afkomstig van de vroegere vesting aan de Vlasmarkt werd in de ommuurde en thans heraangelegde tuin heropgericht.
Bron: BOGAERT C., DUCHÊNE H., LANCLUS K. & VERBEECK M. 2006: Inventaris van het bouwkundig erfgoed, Provincie Oost-Vlaanderen, Gemeenten: Berlare, Buggenhout, Lebbeke, Waasmunster, Hamme en Zele, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 20n, onuitgegeven werkdocumenten.
Auteurs: Verbeeck, Mieke; Duchêne, Helena
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)
Is deel van
Kerkstraat
Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Nationale Bank [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/207137 (geraadpleegd op ).
Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed
Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.