erfgoedobject

Blauwpoorthoeve

bouwkundig element
ID
207175
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/207175

Juridische gevolgen

  • is aangeduid als vastgesteld bouwkundig erfgoed Blauwpoorthoeve
    Deze vaststelling is geldig sinds

Beschrijving

Zogenaamde "Blauwpoorthoeve" (17de-eeuwse benaming) of eertijds "Goed ten Bossche". Imposante hoeve gelegen in een knik van de straat te midden van de akkers en velden.

Historiek

13de eeuw. Eerste vermelding van de oorsprong van het huidige goed dateert uit 1274 wanneer Walter van Hamme en zijn vrouw Heilzoete een leen van zeven bunder, afhankelijk van de heer van Oudenaarde, verkopen aan het Kortrijkse Onze-Lieve-Vrouwhospitaal. In ruil voor een jaarlijkse cijns als erkenning aan het leenheerschap van de heer van Oudenaarde wordt het leen van alle feodale rechten ontheven. Een tweede verkoop tussen beide partijen betreft een tweede leen waarop mits betaling dezelfde rechten worden verleend. Beide lenen samen vormen de voormalige Blauwpoorthoeve.

14de eeuw. De oudste rekeningen van het klooster bevatten verschillende ontvangsten en uitgaven in verband met de hoeve, bijvoorbeeld over de verschillende herstellingen aan de strodaken.

16de eeuw. In de loop van de 16de eeuw wordt ene Antheunis de Schietere vermeld als pachter en in 1556 krijgen Joos de Bosschere en zijn vader Simoen het goed in pacht voor negen jaar. Wouter van Nieuwenhuis gebruikte "een pachtgoedt met huus, schuere, poest, wagenhuus, duufhuus, een overbuer en poorte daer up staende, groodt van erven int geheele onder landt, mersch ende heedt 19 bundere", zo staat opgetekend in het 20ste penningkohier van 1572.

17de eeuw. Eerste weergave van de hoeve in een renteboek van 1634: de hoeve heeft een enkele omwalling en bestaat uit een boerenhuis met een landgebouw aan de westzijde. Het geheel is bereikbaar vanaf een beboomde dreef uit noordelijke richting die ten oosten van de hoeve loopt en nog eventjes verder in zuidelijke en oostelijke richting. Volgens het boek ligt ze in de nabijheid van den Spitaal Bosch en paalt de dreef en de omwalling in het noordwesten aan twee beboste percelen, zogenaamd "den Moenkenbosch" en "den Brouck Boch".

18de eeuw. Zelfde situatie op de Kabinetskaart van de Oostenrijkse Nederlanden, opgenomen op initiatief van Graaf de Ferraris (1770-1778). Het gebouwenbestand van de hoeve, omschreven als "Campagne Blauw Poort", is echter danig uitgebreid: drie volumes staan parallel aan het woonhuis opgesteld en aan de oostzijde twee dwarse volumes (onder meer het poortgebouw suggererend?). De dreef loopt ten zuidoosten van de hoeve langs een poel en zo verder zuidwaarts om uit te komen in de huidige Vijverdamstraat.

19de eeuw. Op het primitief kadasterplan (circa 1835), weergave van het woonhuis, de schuur, een klein bijgebouw aan de zuidwestzijde en het poortgebouw. Op een kaart uit de Atlas der Buurtwegen (1844) is het wegje langs de hoeve officieel geregistreerd als "Sentier n° 113" beschreven als "Sentier de la route de Thielt à Kerckhove au Chemin dit Biest Klyt hoek straet par la ferme dite Porte Bleue" of "Blauw Poort wegel". De hoeve met enkele omwalling is zogenaamd " Ferme Porte". In 1876 registreert het kadaster de bouw van de schuur in 1875 en in 1879 wordt het woonhuis vergroot (registratie in 1880) naar de huidige toestand zie bouwsporen in de zijgevel.

20ste eeuw. In 1913 meldt het kadaster de afbraak van een klein bijgebouw aan de zuidwestzijde van het erf en aansluitend wordt een nieuw bakhuis opgetrokken meer centraal op het erf. Op hetzelfde ogenblik ondergaat het poortgebouw een gedeeltelijke heropbouw en wordt uitgebreid en deels verbouwd tot cichorei-ast (de mutatieschets geeft deze verbouwing pas aan in 1948). In 1920 wijzigen de grenzen van het eigendom waardoor het westelijke deel van de walgracht wordt gedempt. Vermoedelijk naar aanleiding van de aanleg van de Blauwpoortstraat in 1948, registreert het kadaster in dat jaar verschillende wijzigingen: het woonhuis heeft een uitbreiding ondergaan aan de erfzijde; tevens vergroting van de schuur met een aanbouw in noordelijke richting, van het centraal gelegen bakhuis en bouw van de loods vóór het erf. Aansluitend verdwijnt de zuidelijke walgracht.

21ste eeuw. De oprukkende bedrijfszone ten zuiden van de autostrade E17 bedreigt het voortbestaan van de historische hoeve in haar landelijke context.

Beschrijving

Voormalige meervoudig omwalde hoeve met losse bestanddelen, die deels opklimt tot de 18de en deels tot de 19de eeuw. Omwalling bestond uit grotere gracht rondom de hoeve (circa 90 x 75 meter) en een kleinere (40 x 35 meter) de zuidwestelijke en zuidoostelijke zijde zie reliëf ter plaatse. Restant van de omwalling ten noorden van het woonhuis.

Eenlaags, eind 19de-eeuws boerenhuis met bewaarde 18de-eeuwse kern, van verankerde en wit beschilderde baksteenbouw onder steil zadeldak met mechanische pannen, een lichte knik en op de nok een kleine dakruiter. Dubbelhuis van negen traveeën; rechthoekige en licht getoogde openingen al dan niet in korfboognis, waarvan de derde gedicht. Deels gewijzigd schrijnwerk. Salon met bewaarde tegelvloer en schouwmantel en haardbalk (thans verstopt achter een nieuwe). Onder de eind 19de-eeuwse uitbreiding zitten naar verluidt twee kelders en voutes.

Aan de zuidwestzijde van het erf, haakse dwarsschuur, gedateerd "1875", zie gevelsteen aan noordzijde; verankerde baksteenbouw onder zadeldak met mechanische pannen en lichte overkraging en knik; twee korfboogpoorten. Zijgevels met telkens een uilengat. Deels 18de-eeuwse stallingen, zie zijgevels met vlechtingen en een zoldervenster. Opvallend poortgebouw, deels daterend uit de 17de of 18de eeuw en deels verbouwd tot ast in de 19de-20ste eeuw. Bakstenen constructie van twee bouwlagen onder een zadeldak met Vlaamse (boven de poort) en mechanische (boven de ast) pannen en lichte knik; zijpuntgevels met rollaag en topstuk. Grote poort met wit beschilderde, natuurstenen doorgang onder een beeldnis met kruisbeeld. Hogerop bevinden zich twee in de 20ste eeuw gedichte en verkleinde voormalige korfboogopeningen. Verbouwd bakhuis.

  • Kadasterarchief West-Vlaanderen te Brugge, 207: Mutatieschetsen, Waregem, 1876/8, 1880/5, 1913/12, 1920/48, 1948/64.
  • DESPRIET P., Twintig Zuid-West-Vlaamse hoeven, deel 2, Kortrijk, 1980, p. 137-144.
  • Kort geknipt, in De Gavergids, jg. 13, 2006, nr. 4, p. 37.

Bron: VANWALLEGHEM A. & CREYF S. 2010: Inventaris van het bouwkundig erfgoed, Provincie West-Vlaanderen, Gemeente Waregem, Deel I: Stad Waregem, Deelgemeente Sint-Eloois-Vijve, Deel II: Deelgemeenten Desselgem en Beveren-Leie, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen WVL45, onuitgegeven werkdocumenten.
Auteurs: Vanwalleghem, Aagje; Creyf, Silvie
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Blauwpoorthoeve [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/207175 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.