erfgoedobject

Hoeve Kasteelgoed

bouwkundig element
ID
208252
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/208252

Juridische gevolgen

  • is aangeduid als vastgesteld bouwkundig erfgoed Hoeve Kasteelgoed
    Deze vaststelling is geldig sinds

Beschrijving

Hoeve het "Kasteelgoed" of "'t goed van het hof van Koolskamp", bestaande uit 19de- en 20ste-eeuwse gebouwen, op historische site van de belangrijkste heerlijkheid van Koolskamp, minstens opklimmend tot de 14de eeuw.

Historiek

In oorsprong het neerhof bij het 'kasteel' van de heren van Koolskamp. Dit kasteel is aanvankelijk het centrum van de heerlijke macht en blijf tot het einde van het ancien regime eigendom van de dorpsheren. In 1390 koopt Jacob van Lichtervelde de heerlijkheid van Koolskamp en wordt hij eigenaar van dit leengoed "met wallen, singhelen ende grachten". Circa 1413 zou hij een toren laten bijbouwen. De dorpsheren zullen na zijn dood in 1431 niet langer resideren in Koolskamp. Wanneer het kasteel in verval komt en wordt afgebroken is niet duidelijk. Op de Pourbuskaart van het Brugse Vrije (1571, kopie Claeissens 1601) is ten noorden van het neerhof een beboste wal afgebeeld waar vermoedelijk voorheen het kasteel heeft gestaan. Het omwalde neerhof heeft vier gebouwen rondom het centrale erf. De Flou geeft een gelijklopende beschrijving uit 1566 "de hofstede met de mote het eeckout met de sticken oost daer an ligghende metten oost ande zavelstraete met de crauwelbilck voor thof, metten zuuden anden hofackere metten westen an pyeters denen keercwech was, ende metten noorden an wouters ketelaers leen ghenaemt den wulfaertsackere, groot in al XXVIII ghemet lxxviii roeden. Hyerof es vijver ghemeten leen hofstede binden watere". Het kasteel is ook niet weergegeven in de "Flandria Illustrata" (1641) van Sanderus. Mede doordat de dorpsheren midden 15de eeuw buiten de parochie resideerden is het belang van de site grotendeels verloren. Rond 1900 worden opgravingen gedaan op de kasteelmote door Eerwaarde Heer Juliaan Claerhout uit Pittem. Hij legt de grondvesten bloot van een zwaar gebouw in baksteen en natuursteen. Er wordt echter geen verder onderzoek gevoerd. De mote wordt uiteindelijk rond 1954 afgegraven. De hoeve blijft steeds een van de belangrijkste van het dorp en heeft tevens recht op "schapendrift" met zeker tot midden 19de eeuw een inwonende schaapherder. De pachters bezitten regelmatig een functie als kerkmeester of schepen. Jan-Baptist Van Canneyt, "landsman, paarden- en schapenboer" is in de periode 1740-1752 burgemeester. Het boerenhof wordt van 1668 tot 1853 gepacht door de familie Van Canneyt, in de periode 1853-1880 door de welgestelde landbouwersfamilie Richard Cloet-De Jonghe. In 1885 hertrouwt zijn weduwe met Henri Lamsens. Nadien wordt het pachtgoed bewoond door haar broer Richard De Jonghe-Verhamme. Zijn dochters verlaten het goed in 1931.

De Ferrariskaart (1770-1778) toont drie hoevegebouwen rondom een centraal erf, aan oostzijde is de walgracht afgebeeld en is het reeds gedichte deel nog zichtbaar in de begroeiing. Een weg loopt aan de noord- en oostzijde rond de site die het toponiem "Cense. Casteel Goet" draagt. In 1798 wordt de herenhoeve als zwart goed van de gevluchte dorpsheer, prins de Croy aangeslagen door de Franse staat en verkocht aan griffier Ferdinand Amerlinck uit Pittem. Bij de aanvang van het kadaster circa 1830 is er aan oostzijde een langwerpig volume bijgekomen, ten westen van het boerenhuis staan drie kleinere volumes. Volgens kadaster wordt in de periode 1886-1896 in opdracht van advocaat Gustaaf Vanhoorebeke-Huys uit Gent verschillende bouwfases opgetekend. Omstreeks 1886 wordt een aanbouw ten westen van het woonhuis opgetrokken en twee van de drie kleinere gebouwen afgebroken. In 1892 breekt men het oude volume ten westen van het langwerpig volume af, aan westzijde wordt een cichoreidrogerij en een kleiner bijgebouw opgetrokken in de plaats van een ouder. Omstreeks 1896 wordt op de plaats van het oude woonhuis het huidige woonhuis opgetrokken. De langwerpige schuur ten westen van het erf wordt in 1909 (zie datering) ingrijpend aangepast of herbouwd. In 1931 wordt het goed verkocht aan de landbouwer Medard Carron-Pollentier die verschillende volumes laat optrekken aan de westzijde van het erf. De voormalige cichoreidrogerij wordt in 1956 vervangen door een aanbouw van het schuurvolume.

Beschrijving

Groot, deels gekasseid erf, bereikbaar via lange geasfalteerde erfoprit met daarrond eenlaagse hoevegebouwen in U-vormige constellatie. Boerenhuis in donkerrode baksteen van zes traveeën onder zadeldak met zwarte mechanische pannen, houten kroonlijst waaronder gecementeerde bloktandfries, vernieuwde natuurstenen plint. Getoogde vensteropeningen onder baksteenstrek met vernieuwde natuurstenen onderdorpels en bewaard schrijnwerk met T-ramen met roedeverdeling, tweedelig bovenlicht en gelamelleerde luiken. Geprononceerde deuromlijsting in zwarte baksteen, bewaard bovenlicht met fraaie cirkelvormige ruitvorm. Oostgevel met beluikt zolderraam met daarboven een gevelnis in zwarte baksteen en geflankeerd door oculi; westgevel enkel een zolderraam. Recent sterk aangepaste lagere aanbouw in het verlengde van het woonhuis. Aan oostzijde een groot roodbakstenen stalvolume onder zadeldak, gedeeltelijk met overkraging. Gekartelde dakranden en windborden. Getoogde muuropeningen onder baksteenstrekken met tweedelige staldeuren. Zijgevel met verdiepte muurvelden en geritmeerd door lisenen. Geelbakstenen elementen onder meer datering "1909" met daarboven een uilengat en schuin oplopende tandfries. Oud schuurvolume aan noordzijde onder zadeldak met nieuw parement en twee grote poorten en annex hondenhok met ijzeren hekwerk.

  • Kadasterarchief West-Vlaanderen, 207: Mutatieschetsen, Koolskamp, 1886/50, 1892/20, 1896/5, 1943/I/98, 1956/47, 1963/37, 1979/36.
  • DE FLOU K., Woordenboek der toponymie van westelijk Vlaanderen, Vlaamsch Artesië, het land van den Hoek, de graafschappen Guines en Boulogne, en een gedeelte van het graafschap Ponthieu, Deel VI, Brugge, 1926, kolom 133.
  • [VERVENNE A.], Oude hoeven en hun bewoners te Koolskamp, Ardooie, 1997, p. 5-9.

Bron: SANTY P. & BOONE B., met medewerking van CALLAERT G. 2010: Inventaris van het bouwkundig erfgoed, Provincie West-Vlaanderen, Gemeente Ardooie, deelgemeente Koolskamp, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen WVL44, onuitgegeven werkdocumenten.
Auteurs: Santy, Pieter; Boone, Benjamin
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Hoeve Kasteelgoed [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/208252 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.