erfgoedobject

Hoeve Te Helle

bouwkundig element
ID
208483
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/208483

Juridische gevolgen

  • is aangeduid als vastgesteld bouwkundig erfgoed Hoeve Te Helle
    Deze vaststelling is geldig sinds

Beschrijving

Gelegen bij de grens met de gemeente Deerlijk. Vermoedelijk 18de-eeuwse hoeve met losse bestanddelen, volgens het kadaster verbouwd in het begin van de 20ste eeuw. De hoevenaam verwijst naar de heerlijkheid Ter Hellen, een achterleen van de heerlijkheid Malleerde, die zelf een achterleen was van de Meierie, op haar beurt een achterleen van Sint-Pieters.

Historiek

10-11de eeuw. De hoeve is ontstaan als ontginningshofstede in het gedeelte van het Methelawoud dat in opdracht van Sint-Pieters is ontgonnen (vermoedelijk rond 1050).

13de eeuw. In 13de-eeuwse bronnen (1260 en 1280) vermeld als gelegen in het Smetsland, het land van een zekere Smid of Desmet.

15de eeuw. Omstreek 1400 is de hoeve eigendom van Frijsen Raets en daarna van Goossaert de Bloijs. In 1480 is meester Jan Steffenie eigenaar.

16de eeuw. Volgens De Flou in 1535 vermelding van "in Beveren by Harelbeke, inde gulde vander Helle". De hofstede "de helle" wordt volgens De Flou reeds vermeld in 1570. In 1570 eigendom van Tram Tanghe en in diezelfde periode vermelding van "d'hofstede ende poorte vanden voorseiden Tram Tanghe ghenaempt ter hellen...". Na de dood van Tram Tanghe wordt de hoeve opgedeeld tussen Geeraert van Huusse en de wezen van Jan Caussement.

17de eeuw. Volgens het renteboek van de Sint-Pietersheerlijkheid van 1631 is de hofstede eigendom van Jan Andries. Zijn zoon, Leo Andries, verkoopt de hoeve in 1662 aan Jan de Bruijne.

Eerst weergave op de figuratieve kaart van de parochies Desselgem en Beveren, opgemaakt in 1675 door Gudwalus van der Mariën. De hoeve wordt sinds het einde van de 17de eeuw bewoond door de familie Vervaeke, en dit tot 1910.

18de eeuw. Vermoedelijk verstenen de vakwerkgebouwen in de loop van de 18de eeuw.

Op de figuratieve kaart van de Sint-Pietersheerlijkheid, opgemaakt door Joseph de Coster in 1764, wordt de hoeve weergegeven binnen een 8-vormige omwalling; opperhof met boerenhuis, schuur, stal, bakhuis en landgebouw, neerhof met boomgaard. Aan de overzijde van de weg, tegenover het poortgebouw, bevindt zich in 1764 een kapel.

Eén van de erfgenamen van Jan de Bruijne, de Kortrijkse raadspensionaris van de Straeten, laat de hoeve na aan zijn dochter Maria-Joanna. Volgens het landboek van Beveren bij Harelbeke, opgemaakt door J.B. Bouin in 1768, verpacht Marie Joanna van de Straeten het goed aan Jacobus Vervaeke.

19de eeuw. Rond 1800 is de hoeve eigendom van Joseph Dutoit d'Oijvaersnest. Vermoedelijk worden het boerenhuis en de koestal in de eerste helft van de 19de eeuw herbouwd en van plaats verwisseld. Circa 1834 verpacht de heer Dutoit uit Kortrijk het goed aan de kinderen van Jud. Vervaeke. Op het primitief kadasterplan (circa 1834) worden het poortgebouw en de kapel aan de overzijde van de weg niet meer weergegeven. Circa 1845 eigendom van August Dons uit Gent.

Volgens het kadaster is de hoeve in 1884 eigendom van Jules Lammens en Louis Vandepoele uit Gent. De Gentse familie Van de Poele zou de hofstede verkopen aan de Kortrijkse industrieel Arthur Depoortere.

20ste eeuw. Volgens het kadaster worden het boerenhuis, de stal en de schuur vóór 1910 uitgebreid in opdracht van fabrikant Arthur Depoortere uit Kortrijk; in het verlengde van de stal wordt het huidige poortgebouw opgetrokken. Vermoedelijk zijn de werken pas voltooid in 1911, zie jaarsteen in de geveltop van het boerenhuis.

In 1920 verkoopt Arthur Depoortere het goed aan Alfons Vermeulen uit Aalbeke. Volgens het kadaster laat landbouwer Jozef Vermeulen in 1946 de hangar optrekken achter het boerenhuis.

Beschrijving

Wit beschilderd, betonnen hek aan de straatkant en aan weerszijden van de erfoprit. Deels bewaarde omwalling.

Poortgebouw ter hoogte van de omwalling. Verankerde baksteenbouw onder een overkragend, pannen zadeldak. Flankerende, lagere bakstenen volumes onder pannen lessenaarsdak, aan de straatzijde voorzien van vlechtwerk. Korfboogvormige doorrit. Bewaarde olmenhouten poortvleugels (met sluitbalk en deur in één van de vleugels).

Boerenhuis aan de oostzijde van het erf. Verankerde baksteenbouw onder een overkragend, pannen zadeldak met klokkenstoel. Erfgevel met rechthoekige openingen onder wit beschilderde lateien. Straatpuntgevel met verlaagd laadluik en in de geveltop een bakstenen heiligennis met wit beschilderde kruisbekroning en daaronder jaarsteen met opschrift "1911". Vermoedelijk vernieuwd houtwerk. Tegen de achtergevel van het boerenhuis bevindt zich een verankerd bakstenen landgebouw onder een overkragend, pannen zadeldak met gekartelde, houten dakrand. Oostgevel met rechthoekige openingen, straatpuntgevel met getoogd laadluik onder bakstenen druiplijst.

Schuur met geïncorporeerd wagenhuis aan de westzijde van het erf. Verankerde baksteenbouw onder een pannen schilddak met een gekartelde, houten dakrand. Lagere aanpalende volumes onder pannen lessenaarsdak aan de erfzijde. Rechthoekige openingen. Volgens de literatuur is er in de schuur nog een vakwerkmuur bewaard.

Stal aan de noordzijde van het erf (straatkant). Verankerde baksteenbouw onder een pannen zadeldak met een gekartelde, houten dakrand. Zijpuntgevel met licht getoogde laadluik onder strek.

Hangar van 1946 achter het boerenhuis en recente hangar aan de zuidwestzijde van het erf.

  • Kadasterarchief West-Vlaanderen te Brugge, 207: Mutatieschetsen, Beveren-Leie, 1884/32, 1912/12, 1946/32.
  • Rijksarchief Gent, Kaarten en Plannen, nr. 559: Figuratieve kaart van de rentegronden onder Sint-Pieters heerlijkheid van de hand van pastoor Gudwalus van der Mariën, 1675.
  • Rijksarchief Gent, Kaarten en Plannen, nr. 561: Kaerte figurative van de gelegendheyd der vry-eygen kerke heerlykhede van Ste-Pieters Desselghem, competerende de exemple abdye van Ste-Pieters nevens Gent, bestrekkende binnen de prochien van Desselgem, Beveren, Deerlyk en Waereghem, gemaeckt ten jaere 1764 door Joseph de Coster.
  • Rijksarchief Kortrijk, Gemeentearchief Beveren-Leie, nr. 54: Lant Bouck ende Beschrijvinghe... van Beveren bij Harelbeke, J.B. Bouin, 1768.
  • DEBROUWERE M., DUCATTEEUW E., Bevers schetsboek, Beveren-Leie, 1982, p. 42-45.
  • DEBROUWERE M., DUCATTEEUW E., Van veldkapellen en andere kleine landschapselementen in Beveren-Leie, in De Gaverstreke, jg. 30, 2002, p. 97-98.
  • DE FLOU K., Woordenboek der toponymie van westelijk Vlaanderen, Vlaamsch Artesië, het land van den Hoek, de graafschappen Guines en Boulogne, en een gedeelte van het graafschap Ponthieu, Brugge, 1925, Deel V, kolommen 795-796.
  • DUCATTEEUW E., VANDERMAELEN L., WANTE L., Historische kaart Waregem, in De Gaverstreke, jg. 20, 1992, p. 18-19.
  • MERLIER R., De landelijke bebouwing in de Sint-Pietersheerlijkheid door de eeuwen heen in Desselgem, Beveren-Leie, Deerlijk en Waregem, promotor F. Dambre-Van Tyghem, Waregem, 1976, p. 542-545.

Bron: VANWALLEGHEM A. & CREYF S. 2010: Inventaris van het bouwkundig erfgoed, Provincie West-Vlaanderen, Gemeente Waregem, Deel I: Stad Waregem, Deelgemeente Sint-Eloois-Vijve, Deel II: Deelgemeenten Desselgem en Beveren-Leie, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen WVL45, onuitgegeven werkdocumenten.
Auteurs: Vanwalleghem, Aagje; Creyf, Silvie
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Hoeve Te Helle [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/208483 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.