Goed "Ten Rade". Dieper gelegen, 18de-eeuwse hoeve met losse bestanddelen, gelegen aan de zuidzijde van de straat en thans verscholen achter de industriegebouwen van Unilin. Het goed "Ten Rade" of de "Stede ten Rade" vormde de kern van het leengoed Ten Rade. "Rade" zou afgeleid zijn van "Rode", wat gerooid bos betekent (het goed bevindt zich ter hoogte van het gerooide Methelawoud).

Historiek

11-12de eeuw. Mogelijk is de hoeve tot stand gekomen tussen 1050 en 1100, als één van de eerste landbouwuitbatingen die ontstaan op de vrijgekomen gebieden na het rooien van het Methelawoud. In 1260 wordt Willem (van den) Rade opgetekend als leenman van het Desselgemse "Munkenhof" en vermoedelijk bewoner van het goed "Ten Rade".

14de eeuw. In de tweede helft van de 14de eeuw wordt Bernaert de Wintere vermeld als eigenaar van het goed. Vóór 1396 is "Ten Rade" reeds opgesplitst in drie afzonderlijke achterlenen van Sint-Pieters, met name de heerlijkheid Te Rade, het leengoed Ten Rade en het leen Ten Rade. Kort vóór 1396 zijn de drie achterlenen eigendom van de familie de Wintere, wat erop wijst dat ze ooit één geheel uitmaakten. In 1396 verkoopt Bernaert de Wintere het goed aan Jaquemaert van der Wedaghe. Hij wordt opgevolgd door zijn zoon Olivier van der Wedaghe, schepen van de vierschaar van Sint-Pieters in Desselgem.

15de eeuw. Sinds de jaren 1430 is het goed eigendom van Jan de Smet. Zijn schoonschoon, Jan van den Berghe, neemt het goed vanaf 1453 in gebruik en zal daarna de hoeve verpachten.

16de eeuw. Vóór 1503 verkoopt Felix van den Berghe het goed aan Olivier Roose. Eén van de kaarten in het renteboek van de Meyerie van Desselgem (laatste kwart van de 16de of eerste kwart van de 17de eeuw) geeft het poortgebouw van het omwalde "'t Goedt Ten Raede" weer.

17de eeuw. In het begin van de 17de eeuw wordt de dreef tussen de Kleine Heerweg en het goed vermeld als de "dreve ten Rade". Vóór 1618 verkoopt Gheerolf van der Haghe, weduwnaar van Philippote Roose, het goed aan de Kortrijkse koopman Robeert Bonte. Via zijn schoonzoon komt het goed opnieuw in handen van de familie van den Berghe.

Op de figuratieve kaart van Desselgem, opgemaakt in 1620 door landmeter Lowijs de Bersacques, wordt het goed weergegeven binnen een complex grachtensysteem met drie motes, waarvan één met het boerenhuis op L-vormig grondplan en één met het neerhof met schuur en stal; vanaf de huidige Waregemstraat vertrekt een met bomen omzoomde dreef.

"Ten Rade" wordt niet weergegeven op de figuratieve kaart van de rentegronden onder de Sint-Pietersheerlijkheid, opgemaakt door pastoor Gudwaldus van der Mariën in 1675; de kaart geeft enkel de halfcirkelvormige weg weer die rondom de hoeve draaide.

18de eeuw. In de 18de eeuw treedt de familie Moerman naar voor als eigenaar van het goed (eigenaars tot in de 19de eeuw).

Naar verluidt was de geveltop van het thans verdwenen wagenhuis voorzien van een witstenen jaarsteen "1724"; mogelijk zijn de gebouwen toen heropgetrokken in steen. Op het plan van de allodiale hoeve "'t goed te Raede" van 1753 vertrekt er een met bomen omzoomde dreef naar "tgoet te raede". Het omwalde goed bestaat in 1753 uit een opperhof met boerenhuis, een neerhof met schuur en stal, en een vrij monumentaal poortgebouw. Op de figuratieve kaart van de Sint-Pietersheerlijkheid, opgemaakt door Joseph de Coster in 1764, is de bebouwing op het neerhof toegenomen met één groot en drie kleine landgebouwen (waaronder een bakhuis).

19de eeuw. Circa 1834 is de hoeve eigendom van de heer De Munck uit Sint-Niklaas en bewoond door Pieter Messiaen. Op het primitief kadasterplan (circa 1834) wordt het poortgebouw niet meer weergegeven en is de toegangsdreef doorgetrokken tot aan de Gentseweg. Circa 1840-1850 is het goed eigendom van Frans Demunck uit Sint-Niklaas, zie Popp-kaart.

In 1879 is Amedeus Deschouteeten de Tervarent Demuynck uit Sint-Niklaas in het bezit van het goed. Volgens het kadaster wordt in 1888 de gracht tussen het opper- en neerhof gedempt en laat Amedeus Deschouteeten de Tervarent Demuynck een dwarsvolume met grote woonkeuken tegen de achtergevel van het boerenhuis optrekken; volgens de literatuur wordt met deze uitbreiding de voormalige achtergevel van het boerenhuis opgewaardeerd tot voorgevel.

20ste eeuw. In 1922-1923 wordt het boerenhuis voorzien van een verdieping, gebruikt voor het stapelen van vlas. Circa 1925 koopt de familie Bekaert de hoeve, nadat ze sinds het laatste kwart van de 19de eeuw het goed had gepacht.

Bouw in 1960 van een moderne hangar ten oosten van de erftoegang. In 1975 wordt de noordelijke hoek van de schuur weggeslagen door een hevige storm. In diezelfde periode wordt de schuur na het verwijderen van de binnenmuren verbouwd tot loopstal voor melkvee; aan de westzijde wordt een uitbreiding met een afdak voorzien. Het wagenhuis wordt na de schade van 1975 gesloopt. Het ingewikkelde grachtensysteem met groenbegroeiing verdwijnt in het laatste kwart van de 20ste eeuw, zie kaart van het Nationaal Geografisch Instituut (1993).

Beschrijving

Lange, verharde toegangsweg vanaf de Waregemstraat.

Boerenhuis opklimmend tot de 18de eeuw met een in 1922-1923 toegevoegde verdieping. Gecementeerde, verankerde baksteenbouw met imitatievoegen op een gepekte plint en onder een zadeldak. Getoogd, omlijsten openingen met een gedecoreerde sluitsteen (vernieuwd houtwerk). Midden 19de-eeuwse dwarsvleugel aan de zuidzijde van het boerenhuis met de woonkeuken; baksteenbouw onder zadeldak met rode pannen. Volgens de literatuur zijn er in oorsprong twee voutekamers en voutekelder met gemetst tongewelf, en is de helft van de kelder weggewerkt om plaats te maken voor een badkamer en wasplaats.

18de-eeuwse, langgerekte stallingen ten westen van het boerenhuis (paarden- en veestal). Rood beschilderde, verankerde baksteenbouw op een gepekte plint en onder een pannen zadeldak. Dakkapel met laadluik aan de erfzijde. Rechthoekige staldeuren- en vensters. Volgens de literatuur zijn de moerbalken bewaard waar voorheen de diltepersen op rusten; thans zijn vezelplaten van het naburige bedrijf Unilin (nummer 112) aan deze moerbalken bevestigd.

Eind 18de-eeuwse schuur met dubbele dwarse doorrit aan de westzijde van het erf. Verankerde baksteenbouw onder een vernieuwd zadeldak met zwarte pannen. De dakconstructie is volgens de literatuur, net als bij stal, verborgen achter vezelplaten. Naar verluidt ook aanpalende aardappelkelder met troggewelven en stalling. Lagere aanbouwen onder lessenaarsdaken tegen de achtergevels van de schuur en de stallingen.