Archeologische reconstructie van de site van het "Oosthof" (informatiebord).

Geschiedenis van de site

Een eerste fase is de vluchtburcht uit de 9de-10de eeuw. Misschien tengevolge van de Noormanneninvallen en waarschijnlijk op initiatief van de lokale heer richten de bewoners een vluchtburcht of wijkplaats ter bescherming van zichzelf en hun vee in. Binnen een ovaal terrein worden twee brede grachten, gevoed door de Sint-Maartensbeek, gegraven en een binnenwal opgeworpen. De ovale vorm is bepaald door een dubbele bocht in de beek. Dit terrein ligt een 200 meter oostwaarts van de kerk.

Een tweede fase situeert zich vanaf de 13de eeuw wanneer de heer van Koekelare - binnen de structuur van de vluchtburcht - een site met walgracht bestaande uit een opperhof en twee neerhoven uitbouwt. Dit is het zogenaamde "Oosthof". Door archeologische opgravingen is het mogelijk de ontwikkeling van het "Oosthof" in grote trekken te volgen. Het opperhof, een omwalde motte (aarden terp), groeit van een versterking uit tot een residentie met aanzien (hoeve met walgracht). Het neerhof evolueert van een louter agrarische exploitatie naar een status van buitengoed (residentieel hof). Naar het einde van de 15de eeuw wordt de bewoning van opper- en neerhof opgegeven. Is het inrichten van een slachtplaats bij de wal in die periode daarvoor een indirect bewijs? In schriftelijke bronnen (vanaf 1510) wordt het "Oosthof" als een ruïne beschreven (derde fase).

Een vierde fase situeert zich aan het einde van de 19de eeuw en de eerste helft van de 20ste eeuw. Bouwheer "Piers de Raveschoot Eugeen, eigenaar, Couckelaere" (gegevens kadaster, 1884) bouwt een kasteel op vierkante plattegrond ten zuiden van de omwalde site van het "Oosthof", in een omringende tuin. Het koetshuis en de stallingen worden gebouwd ten oosten aan de Galgestraat, jaarsteen "1883". Een heel stuk ten noorden hiervan wordt nog een nu verdwenen broeikas gebouwd, idem voor een kleine woning. Tijdens de Tweede Wereldoorlog wordt de omwalde site van het "Oosthof" gebruikt als Duits hoofdkwartier, er worden twee bunkers gebouwd waardoor het opperhof sterk wordt verstoord. Het kasteel wordt in 1948-1949 afgebroken. Het gebied rond het kasteel wordt ontbost en in bouwpercelen opgedeeld. De motte wordt grotendeels afgegraven en de omwalling wordt met de aarde gedempt.

Een opgravingscampagne van 1987 tot 1999 toont het residentiële en rijke karakter van het opperhof aan. Circa 2000 wordt de omwalde site met motte gereconstrueerd. Bij de opgravingen zijn ook een aantal sporen uit de Romeinse bloeiperiode van de tweede en derde eeuw gevonden: een (rijk) brandrestengraf, karrensporen, een silo, kuilen en greppels.