Sociaal woonblok gelegen op de hoek van de Cockerillkaai en Luikstraat, gebouwd in de vroege jaren 1920 in opdracht van het stadsbestuur naar ontwerp van stadsbouwmeester Emiel Van Averbeke.

Historiek en context

Het complex maakt deel uit van een groep van zes sociale woonblokken van een gelijkaardig type, die tijdens de eerste helft van de jaren 1920 in eigen beheer door de stad Antwerpen werden opgetrokken. Op basis van een gestandaardiseerd programma, tekende Van Averbeke telkens de bouwplannen. De overige complexen werden ingeplant aan het Hopland, de Sint-Michielskaai (hoek Fortuinstraat), de Stanleystraat (hoek Boomgaardstraat) en de De Gerlachekaai (hoek Lakenstraat). Het stedelijk huisvestingsinitiatief kwam tot stand kort na de implementatie van de wet op de sociale huisvesting van 1919 en de oprichting van de Nationale Maatschappij voor Goedkope Woningen en Woonvertrekken. Doel was allicht een oplossing te bieden voor de acute woningnood in de Antwerpse binnenstad, na de Eerste Wereldoorlog. Het woonblok aan de Cockerillkaai werd omstreeks 1996-1997 gerenoveerd naar ontwerp van H. Hermans. Voor de twee deurtraveeën aan de zijde van de Cockerillkaai werden monumentale liftkokers geplaatst, die het oorspronkelijk beeld van de gevel belemmeren. De renovatie had overigens een impact op de planindeling van de appartementen.

Emiel Van Averbeke, die in 1905 in dienst trad van de stedelijke dienst gebouwen, werd in 1920 benoemd tot stadsbouwmeester, een functie die hij waarnam tot zijn overlijden in 1946. Vóór de Eerste Wereldoorlog ontwierp hij als assistent van stadsbouwmeester Alexis Van Mechelen onder meer de brandweerkazernes in de Paleisstraat en de Halenstraat, waaruit een sterke affiniteit bleek met het werk van de Nederlandse architect Hendrik Petrus Berlage. Als stadsbouwmeester bouwde Van Averbeke in de vroege jaren 1920 verder op dit idioom, met realisaties als de stedelijke scholengroep in de Napelsstraat. Omstreeks 1930 ontwikkelde hij vervolgens een door de Nederlandse architect Willem Marinus Dudok geïnspireerd 'romantisch kubisme', waarvan de Stedelijke Normaal- en Oefenschool in de Pestalozzistraat als belangrijkste voorbeeld geldt. In de sociale woonblokken van de stad Antwerpen paste Van Averbeke een sobere baksteenarchitectuur toe, verwant met de eigentijdse sociale huisvesting in Nederland.

Architectuur

Het appartementsgebouw telt vijf bouwlagen onder plat dak en acht en vier traveeën, waarbij de drie deur- en traptraveeën en de hoektravee voor de opdeling van de gevels zorgen. Rechthoekige muuropeningen, met deels vervangen schrijnwerk. Art-decovormgeving in siermetselwerk, uitwerking inkomportalen en detaillering van schrijnwerk van de deuren, zeszijdige vensters in traptraveeën. Drie trappenhuizen zorgen voor toegang tot de appartementen; twee traptraveeën kregen een moderne uitbouw voor liften.

Er zijn per bouwlaag vijf wooneenheden voorzien, allemaal met keuken, pompplaats en twee tot vier kamers.

Evaluatie

Het woonblok bezit architecturale waarde als een representatief voorbeeld van een type sociaal appartementsgebouw dat door stadsbouwmeester Emiel Van Averbeke in het interbellum werd ontworpen voor het Antwerpse stadsbestuur. Bepalende erfgoedelementen zijn de architecturale schaal en volumewerking, de verticale geleding van de gevels, de kenmerkende vormgeving in art deco en de materialiteit van het baksteenparement. De beeldkwaliteit van de voorgevel wordt wel verstoord door nieuwbouw liftkokers.

In de jaren 1920 worden langs de Scheldekaaien een reeks sociale huisvestingscomplexen gebouwd in opdracht van het stadsbestuur. Hoofdbouwmeester Emiel Van Averbeke zorgt voor het ontwerp van de art-decogebouwen op de Cockerillkaai, de Gerlachekaai en de Sint-Michielskaai. De vijf bouwlagen tellende art-deco-appartementsgebouwen zijn gebouwd op hoekpercelen en hebben parementen waarin de combinatie van gecementeerde venstertraveeën en verticaal geaccentueerde, met baksteen beklede deur- en traptraveeën telkens terug komt.

Het appartementsgebouw op de hoek van de Cockerillkaai en de Luikstraat telt vijf bouwlagen onder plat dak en acht + vier traveeën, waarbij de drie deur- en traptraveeën en de hoekravee voor de opdeling van de gevels zorgen. Rechthoekige muuropeningen, met deels vervangen schrijnwerk; twee traptraveeën kregen een moderne uitbouw voor liften. Art-decovormgeving in siermetselwerk, uitwerking inkomportalen en detaillering van schrijnwerk van de deuren, zeszijdige vensters in traptraveeën. Drie trappenhuizen zorgen voor toegang tot de appartementen. Er zijn per bouwlaag vijf wooneenheden voorzien, allemaal met keuken, pompplaats en twee tot vier kamers.