De Leopold De Waelplaats wordt gedomineerd door het Museum voor Schone Kunsten, dat de zuidzijde van het plein volledig inneemt. Tegenover het museum bevond zich tussen de De Burbure- en de Museumstraat het opvallende complex van de Hippodroom, dat jammer genoeg in de jaren 1960 werd gesloopt. Een gelijkaardig eclectisch ensemble neemt het naastgelegen bouwblok tussen de Verlat- en de Museumstraat in. Het gaat om een complex van zestien woningen die door een homogene, overkoepelende gevelafwerking als een groot ensemble zijn afgewerkt en om die reden zijn beschermd als stadsgezicht.
Het complex werd gebouwd rond 1904 naar ontwerp van architect Guillaume Van Oenen in opdracht van aannemer Philip Ahlstrand. Van Oenen, zelf wonende op het Zuid, tekende heel wat ontwerpen voor woningen in deze buurt en koos daarbij vaak voor een eclectische, rijk versierde stijl. Philip Ahlstrand, eveneens wonende op het Zuid, komt naar voor als investeerder en aannemer in de wijk, met belangrijke realisaties in de buurt van het Museum voor Schone Kunsten, met onder meer ook de bouw van Cinema Tokio in de Verlatstraat. Soms stond Ahlstrand zelf in voor de ontwerpen, bij andere projecten, zoals hier, verzocht hij een architect de plannen te tekenen.
Het complex bestaat uit zestien burgerhuizen van twee traveeën en drie bouwlagen onder zadeldak, met een exuberante gevelafwerking die voor een overkoepelend uitzicht zorgt. In het bouwdossier werden enkel de twee hoekhuizen als winkelhuis aangeduid, de andere als woonhuis. Ondertussen werden alle panden ingericht voor horeca en winkel. De monumentale gevelwand die uitkijkt op het Museum voor Schone Kunsten, groepeert de gevels van tien burgerhuizen. De lijstgevels kregen een natuurstenen parement; de leien bedaking is geaccentueerd door hoge torenvormige schilddaken, hoektorentjes en uitgebouwde dakvensters met frontons en topstukken bepalen het uitzicht van het ensemble. Verder een zeer rijke, eclectische gevelafwerking door imitatiebossage in de sokkel, balkons en borstweringen met doorlopende balustrades, rechthoekige en rondbogige muuropeningen in omlijstingen. De nadruk ligt bij dit ensemble op de centrale traveeën, onder een monumentale, in- en uitzwenkende neo-Vlaamse renaissance geveltop gevat en geaccentueerd door driezijdige erkers en brede korfbogige vensteropeningen. Ook de hoeken werden gemarkeerd door neorenaissance geveltoppen en brede korfbogige etalagevensters.
In de Verlat- en in de Museumstraat, sluiten twee identieke panden hierbij aan, bestaande uit drie oorspronkelijke eenheden. De geveltekeningen in het bouwdossier wijken af van de uiteindelijke uitvoering. Het gaat om panden van drie bouwlagen en één brede + vijf smalle traveeën onder zadeldaken. De natuurstenen lijstgevels hebben dezelfde kroonlijsthoogte en volgen dezelfde gevelindeling als de prominente gevelwand aan de Leopold De Waelplaats. Ze zijn echter, overeenkomstig hun ligging in de zijstraten, veel soberder uitgewerkt dan de andere panden. In- en uitspringende traveeën zorgen voor een risaliterende werking, de rechthoekige vensteropeningen zijn in de eerste travee per drie gekoppeld. Op de begane grond een groot rondbogig etalagevenster, een centrale rondboogdeur en betraliede vensters.
Auteurs: Hooft, Elise
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)
Je kan deze tekst citeren als: Hooft E. 2012: Eclectisch ensemble van woningen en winkels ontworpen door G. Van Oenen [online], https://id.erfgoed.net/teksten/140356 (geraadpleegd op ).
Prachtige gevelwand (tegenover het museum). Samenstel van verschillende woonhuizen uitgewerkt als een symmetrisch opgebouwd en neobarok geïnspireerd paleis naar ontwerp van architect W. Van Oenen, 1904; drie bouwlagen en twintig traveeën vooraanzicht, twee afgeschuinde hoeken van acht traveeën zijgevel; enkelhuizen met lijstgevel van witte natuursteen op sokkel van arduin verhoogd met een halsgevel boven de middenpartij, dakkapellen en oeils-de-boeuf in bewerkte omlijsting boven de zijvleugels en twee fraaie hoektorens; het geheel afgedekt met leien zadeldaken voorzien van vijf afgeknotte tentdaken. Rustig evenwicht tussen de verticaliserende elementen ut supra, de horizontale lijn van doorgetrokken lijsten en dakbalustrade, de reliëfwerking van erkers en balkons, de afwisseling van rechthoekige- en rondboogvensters, de hoekpanden met brede rondboogarcade op de begane grond en afgeschuinde hoektraveeën; kantoorfunctie rechts, café links.
Bron: DE MUNCK-MANDERYCK M., DECONINCK-STEYAERT R. & PLOMTEUX G. met medewerking van LINTERS A. 1979: Inventaris van het cultuurbezit in België, Architectuur, Stad Antwerpen, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 3nb, Brussel - Gent.
Auteurs: Plomteux, Greet; Steyaert, Rita; Manderyck, Madeleine
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)
Je kan deze tekst citeren als: Plomteux G. & Steyaert R. & Manderyck M. 1979: Eclectisch ensemble van woningen en winkels ontworpen door G. Van Oenen [online], https://id.erfgoed.net/teksten/130720 (geraadpleegd op ).