is aangeduid als vastgesteld bouwkundig erfgoed Devotiesite Hof van Sint-Jozef
Deze vaststelling is geldig sinds
is aangeduid als beschermd monument Hof van Sint-Jozef met ommuring
Deze bescherming is geldig sinds
is aangeduid als vastgesteld bouwkundig erfgoed Devotiesite Hof van Sint-Jozef
Deze vaststelling was geldig van tot
Het "Hof van Sint-Jozef" is historisch gerelateerd aan de sinds 1840 hier vlakbij, tussen Ramberg en Sint-Antoniusberg (nummers 3-5, 11) gevestigde Congregatie van de paters der Heilige Harten-Picpus en de aan het Pater Damiaanplein gelegen eeuwenoude Sint-Antoniuskapel.
Vanaf 1860 werd door deze congregatie een intense verering tot Sint-Jozef geïntroduceerd en verspreid en werd de Sint-Antoniuskapel verheven tot nationaal heiligdom van Sint-Jozef. In deze hoedanigheid groeide dit bedehuis geleidelijk uit tot een alom vermaarde bedevaartsplaats. Binnen deze context situeert zich de oprichting van het Sint-Jozefshof in de periode 1930-1934, in opdracht van de congregatie. Mede tot stand gekomen door talrijke giften van gelovigen, bood dit hof aan de toenemende stroom bedevaarders en bezoekers bijkomend ruimte om de "oefening der zeven smarten en vreugden van Sint-Jozef" te beleven vlakbij het heiligdom, de Sint-Antoniuskapel. Voor de concrete realisatie dienden eerst op deze plaats een vroegere straatmuur met poort en een achterin gelegen bestaand pand gesloopt te worden. Reeds geopend voor de Sint-Jozefbedevaart in maart 1928 met een voorlopige opstelling van houten staties, werd in juni 1930 de bouwvergunning afgeleverd voor de definitieve aanleg van het bedevaartshof. Op 4 maart 1934 werd de site plechtig ingezegend door kardinaal Van Roey.
Gerealiseerd door de Leuvense architect F. Vandendael, naar een concept van kanunnik-professor R. Lemaire, werd voor het beeldhouwwerk beroep gedaan op de Leuvense beeldhouwer Antoine Jorissen.
Met zijn wandelpad voor de ommegang en zijn volledig ommuurde, begroende en beboomde inrichting werd hier een sfeervolle devotiesite gecreëerd, , zoals ook oude prentkaarten aantonen. In de jaren 1980 werd de parkaanzet evenwel verstoord door gedeeltelijke ophoging met aanleg van een parking. Sinds kort privé-eigendom en momenteel (2009) ontoegankelijk ingevolge aan de gang zijnde werken ernaast, wordt voor het devotiehof door de nieuwe eigenaar een heraanleg van het park gepland.
Het Sint-Jozefshof beschrijft een naar de Ramberg toe spits toelopend perceel, ten oosten palend aan het aloude Ramenstraatje dat de Ramberg met de Naamsestraat verbindt; ten zuiden grenst het aan de tuin van het Van Dalecollege (Naamsestraat 80) en ten westen aan het heden in heropbouw zijnde vroegere diephuis nummer 29.
De toegang via twee poorthekken markeert het straatbeeld van de Ramberg door zijn opvallende, barok geïnspireerde eclectische vormgeving, waarvan het door Fr. Vandendael gesigneerde ontwerp dateert van 1930. Het geheel werd opgetrokken in rode baksteen voor het metselwerk, blauwe hardsteen voor de plint en sokkels, en witte natuursteen voor de hekpijlers, het lijstwerk en de sierelementen. De hoofdpoort kreeg een bijzonder rijke uitwerking in vorm van een brede doorgang onder geprofileerde en geringde korfbooglijst, gevat tussen samengestelde en geblokte pijlers. In het brede hoofdgestel draagt een centraal paneel de inscriptie "ITE AD JOSEPH". De aansluitende bekroning is opgevat als een tweeledige topgevel met aflijnende voluten en gebogen fronton, en is centraal voorzien van een portiekvormige rondboogopening die blijkbaar oorspronkelijk gepland was als omkadering van een Sint-Jozefbeeld (?). Bakstenen muurpartijen onder uitgelengde gelijkaardige voluten flankeren deze hoofdpoort. Een sterk vereenvoudigde vormgeving typeert daarentegen de belendende rechterpoort, die is opgevat met grosso modo gelijkaardige pijlervormen, bekroond door sierbollen. Beide poorten bewaren nog hun oorspronkelijk, sierlijk gedetailleerd ijzeren hekwerk.
Blikvanger binnen het hof is de hoger gesitueerde - via een trappenpartij bereikbare - centrale kapel van Sint-Jozef. Qua concept geïnspireerd op de Griekse tempel met zuilenportiek, is deze constructie opgevat als een rechthoekig volume onder zadeldak, met getrapte uitbouw ten zuiden, en opgetrokken in baksteen met verwerking van witte natuursteen en blauwe hardsteen voor de zuilen, onderbouw, muurbanden en boogstenen. Vier gecanneleerde zuilen schragen het hoofdgestel onder een driehoekig fronton, waarvan het veld verlevendigd is door gevlochten metselwerk. Inwendig wordt de ruimte opgedeeld door een scheidingsboog en omkaderen meerledige rondbogen de nis waarin het altaar is opgesteld en een door Jorissen vervaardigde witstenen sculptuur die "Sint-Jozefs' zalige dood in het bijzijn van Jezus en Maria" uitbeeldt. Vermeldenswaardig zijn verder ook het cassettenplafond, de centraal verhoogde bevloering met een eveneens gevlochten patroon en de detaillering van het ijzeren afsluitingshek en van het traliewerk in de kleine openingen die de zijgevels doorbreken.
De zeven staties die, overeenkomstig het ontwerpplan, als een ommegang zijn opgesteld rondom het wandelpad, zijn kleine kapelvormige constructies met een klassieke vormgeving, uitgevoerd in een zelfde materialencombinatie als het centrale tempelgebouwtje. De overhoekse sokkeluitbouwen fungeren als aanzetten van de pilasters die frontaal, onder de aflijnende rondboogfrontons met zigzagmotieven in het metselwerk en bekronend kruis, de nissen omkaderen waarin verdiept de fraaie witstenen taferelen zijn gevat die door Jorissen werden gebeeldhouwd. Zij verhalen de scenes van "De zeven smarten en vreugden van Sint-Jozef": achtereenvolgens "De tocht naar Bethlehem", "De geboorte van Christus", "De besnijdenis", "De opdracht in de tempel", "De vlucht naar Egypte", "Met de twaalfjarige Jezus op weg naar de tempel" en de "De terugvinding in de tempel".
Bron: MONDELAERS L. & VERLOOVE C. met medewerking van VAN ROY D., VAN DAMME M. en MEULEMANS K. 2009: Inventaris van het bouwkundig erfgoed, Provincie Vlaams-Brabant, Leuven binnenstad, Herinventarisatie, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen VLB2, onuitgegeven werkdocumenten.
Auteurs: Verloove, Claartje; Mondelaers, Lydie
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)
Is deel van
Ramberg
Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Devotiesite Hof van Sint-Jozef [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/208960 (geraadpleegd op ).
Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed
Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.